ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးယႏၱရားအဖဲြ႕ ဥကၠဌ ကုလခန္႔အပ္

ကေမၻာဒီးယားဆိုင္ရာ အထူးတရားရံုး ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ တဲြဖက္ ေရွ႕ေန Nicholas Koumjian

ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ခံုရံုး တရားစီရင္ေရးမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္အေတြ႕အႀကံဳရွိထားတဲ့ အေမရိကန္ေရွ႕ေန Nicholas Koumjian ကို ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔ ဥကၠဌအျဖစ္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ Antonio Guterres က ဧၿပီလ (၂)ရက္ေန႔ အဂၤါေန႔ ကခန္႔အပ္လိုက္ပါတယ္။

ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီးကေတာ့ အခုလို ခန္႔အပ္မႈကို ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္အေရးယူႏိုင္ေရး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ Mr. Koumjian ကို ျမန္မာကိစၥမွာ ကုလသမဂၢ တာ၀န္ေပးလိုက္တာဟာ ေလးနက္မွန္ကန္ေၾကာင္း HRW လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ႀကီးက ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

မအင္ၾကင္းႏိုင္က ဆက္လက္တင္ျပမွာပါ။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား Nicholas Koumjian ကို (Independent Investigative Mechanism) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔ ဥကၠဌအျဖစ္ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က မေန႔ က ေရြးခ်ယ္ ခန္႔အပ္လိုက္ေၾကာင္း ကုလအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရံုးရဲ႕ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ Stephane Dujarric က နယူးေရာက္ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ပံုမွန္သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြအတြင္း အခုလိုေျပာသြားပါတယ္။

"၂၀၁၈ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၇ ရက္ေန႔က လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ဖဲြ႕စည္းခဲ့ၿပီး ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံက ၂၀၁၈ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၂ ရက္ေန႔မွာ အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ႏိုင္ငံတကာဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို အေရးယူကိုင္တြယ္ႏိုင္ေရး တရား၀င္မွတ္တမ္းယူမယ့္ အဖဲြ႔ ရဲ႕ ပထမဆံုး ဥကၠဌအျဖစ္ Mr. Koumjian ကို ခန္႔အပ္လိုက္ပါတယ္။ Mr. Koumjain ဟာ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ ေရွ႕ေနအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္တာ၀န္ယူထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့အျပင္ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀နီးပါး အေတြ႕အႀကံဳရွိခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။"

အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္း (၆၀)ေက်ာ္ အကုန္အက်ခံမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔ကို ဖဲြ႕စည္းဖို႔ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ကတည္းက ျမန္မာအစိုးရက ကန္႔ကြက္လာခဲ့တဲ့အတြက္ အခုလို အဖဲြ႔ရဲ႕ ဥကၠဌ အျဖစ္ Nicholas Koumjian ကို တာ၀န္ေပးတာကိုလည္း ဆက္လက္ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္းက ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

“ က်ေနာ္က လက္မွမခံတာဗ်ာ ဘယ္သူလက္ခံခံ က်ေနာ္ကေတာ့ လက္မခံဘူး FFM တုန္းကလည္း က်ေနာ္လက္မခံဘူး။ Human Rights Council ကေန သူ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေဘာင္ေက်ာ္ၿပီးေတာ့လုပ္တဲ့ဟာ ပိုက္ဆံပဲ ျဖဳန္းတာပဲ။ အစကတည္းက က်ေနာ္တို႔ Human Rights Council resolution ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ လက္မခံဘူး ၊ က်ေနာ္တို႔ အသိအမွတ္လည္းမျပဳဘူး။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔လည္း မရွိပါဘူး။”

ျမန္မာစစ္တပ္ကေန က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ႀကီးမားျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြကို အခုခ်ိန္ထိ ျမန္မာအစိုးရဘက္က အေရးယူအျပစ္ေပးျခင္းမရွိေသးတဲ့ အေပၚမွာ ကုလသမဂၢဘက္က ဖိအားေပးေဆာင္ရြက္လာေနတဲ့အေနအထားရွိေနေပမဲ့လည္း ျမန္မာဘက္က လက္ခံမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ သံအမတ္ႀကီး ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္းက ေျပာပါတယ္။

“ Pressure ကေတာ့ နဂိုကလည္း ေပးေနတာပဲ အခုလည္း ထပ္ထပ္ၿပီးေတာ့ ေပးေနတာေပါ့ေနာ္။ ဒါကေတာ့ သိသာပါတယ္။ ေပးေနလည္း က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္လုပ္ထားတဲ့ အစီအမံနဲ႔ သြားရမွာပဲ ။ က်ေနာ္တို႔က ICOE လည္းဖြဲ႔ထားၿပီးၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ mechanism နဲ႔ပဲ က်ေနာ္တို႔သြားတယ္။ တပ္မေတာ္ကလည္း သူ႔ရဲ႕ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ထားတယ္ အဲဒီေတာ့ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့အတိုင္းပဲ က်ေနာ္တို႔ သြားပါမယ္လို႔ေျပာခ်င္ပါတယ္။”

ကုလသမဂၢဘက္ကေတာ့ ျမန္မာတပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ၊ လူသားမ်ဳိးႏြယ္စုအေပၚ ရာဇ၀တ္က်ဴးလြန္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြအတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ၂၀၁၇ခုနွစ္ ထုတ္ျပန္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢအခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး မစ္ရွင္းရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာေဖၚျပထားတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အခုလို ေနာက္တဆင့္ အျဖစ္ ျမန္မာစစ္တပ္က က်ဴးလြန္တဲ့ရာဇ၀တ္မႈေတြအေပၚ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးတရံုးရံုးကေန အေရးယူႏိုင္ဖို႔ တိတိက်က် မွတ္တမ္းတင္မယ့္ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔ ဥကၠဌအျဖစ္ Nicholas Koumjian ကို ကုလအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က ခန္႔အပ္တာကို ႀကိဳဆိုေၾကာင္း နယူးေရာက္ အေျခစိုက္ HRW လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ အာရွေရးရာ တာ၀န္ခံ Brad Adams က ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

“ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးမွာ တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူအျပစ္ေပးႏိုင္ဖို႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ့ အေတြ႕အႀကံဳအမ်ားႀကီးရွိခဲ့သူ တဦးကို ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က အခုလို ခန္႔အပ္လိုက္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ အလြန္ပဲ ေက်နပ္အားရမိပါတယ္။ သူက ကေမၻာဒီးယားကိစၥမွာတုန္းကလည္း တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူအျပစ္ေပးႏိုင္ေအာင္ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ညွင္းပန္းဖိနွိပ္မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသူ တဦးခ်င္းစီအလိုက္ အေရးယူႏိုင္ေရးနဲ႕ ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ မွတ္တမ္းအေထာက္အထားေတြကို ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔အေနနဲ႕ စတင္ၿပီး ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ နဲ႕ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

ဒီလိုမ်ဳိး ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျဖစ္လာဖို႔ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအား လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈအထိ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈအတြက္ တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ေရး ကုလသမဂၢအေနနဲ႕ ဘယ္ေလာက္အထိ အေလးထားေဆာင္ရြက္ေနသလဲဆိုတာ ရိုဟင္ဂ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေန နဲ႕သိလာမွာျဖစ္သလို၊ ျမန္မာစစ္တပ္အေနနဲ႕ ကုလသမဂၢဘက္က ေျခလွမ္းေတြကို သတိထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ Brad Adams က အခုလိုေျပာပါတယ္။

“အခုလို ကုလသမဂၢရဲ႕ေဆာင္ရြက္မႈဟာ အလြန္ေလးနက္ေၾကာင္း ျမန္မာစစ္တပ္အေနနဲ႕ သိဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ တာ၀န္ရွိသူေတြကို ေနာက္တဆင့္အေနနဲ႕ အေရးယူႏိုင္ေရး ေဆာင္ရြက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုလိုမ်ဳိး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ႀကိဳးစားမႈရလာဒ္အျဖစ္ တာ၀န္ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တဦးခ်င္းစီရဲ႕ နာမည္ေတြကို သက္ေသအေထာက္အထားေတြနဲ႕ ေဖၚထုတ္ခံရမွာျဖစ္ၿပီး တကယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးက ကိုင္တြယ္ၿပီးဆိုရင္ ဒီလူေတြအေနနဲ႕ တရားရံုးမွာရင္ဆိုင္ရမယ္ဆိုတာ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ စစ္တပ္အေနနဲ႕ သိထားသင့္ပါတယ္။”

Nicholas Koumjian ဟာ ၂၀၁၃ခုနွစ္ ႏို၀င္ဘာလကတည္းက ကေမၻာဒီးယားဆိုင္ရာ အထူးတရားရံုး ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ တဲြဖက္ ေရွ႕ေန အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမတိုင္ခင္ ICTY ယူဂိုစလားဗီးယား ႏိုင္ငံေဟာင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာခံုရံုးမွာလည္း အမႈလိုက္ေရွ႕ေန အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါအျပင္ Mr. Koumjian ဟာ အေရွ႕တီေမာမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ႀကီးေလးတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွာလည္း လက္ေထာက္ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္အျဖစ္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သလို၊ Bosnia နဲ႕ Herzegovina ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးရဲ႕ စစ္ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ ဌာနမွာ ႏိုင္ငံတကာေရွ႕ေနအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ Sierra Leone ဆိုင္ရာ အထူးတရားရံုးမွာလည္း Nicholas Koumjian ဟာ အဓိက အမႈလိုက္ေရွ႕ေနျဖစ္ခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာေတာ့ အစိုးရေရွ႕ေနအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ေျမာက္ကိုရိုလိုင္းနားတကၠသိုလ္ကေန ဥပေဒဆိုင္ရာ ေဒါက္တာဘဲြ႕ရခဲ့ၿပီး ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ UCLA တကၠသိုလ္ကေန Business Administaration မာစတာဘဲြ႕ရခဲ့တဲ့ Mr. Koumjian ဟာ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒနဲ႕ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ တရားစီရင္ေရးေလာကမွာ အေတြ႕အႀကံဳအျပည့္အ၀ရွိသူလည္းျဖစ္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရံုးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔အေနနဲ႕ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္တာ၀န္ေတြကေတာ့ ၂၀၁၂ခုနွစ္ ကစၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္က ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြအေပၚ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈေတြနဲ႕ အျခားတိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို သက္ေသအေထာက္အထားေတြကို အခိုင္အမာ စုစည္းၿပီး မွတ္တမ္းအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းထားၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေနကို ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈတရားရံုးကို လဲႊဲအပ္တာ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးတရံုးကိုဖဲြ႕စည္းတဲ့အခါမွာ အခ်က္အလက္ေတြကို အဆင္သင့္တင္ျပမွာျဖစ္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com