ဘယ္လိုႏိုင္ငံတကာစုံစမ္းမႈမ်ိဳးမွ လက္ခံမွာမဟုတ္ - ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္

လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက ဖြဲ႕ထားတဲ့ စုံစမ္းေရး အဖြဲ႕ေတြကို လက္မခံ

ျမန္မာအေရး စုံစမ္းမယ့္ ကုလသမဂၢ ယႏၲရားအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားရွိတာကိုေရာ၊ အဲဒီ အဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ဖို႔ ဆိုၿပီး အေမရိကန္ ဝါရင့္ ေရွ႕ေန နီကိုးလပ္စ္ ကုမ္ဂ်ီအန္ (Nicholas Koumjian) ကို ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က အခုရက္ပိုင္းမွာပဲ ခန္႔အပ္လိုက္တဲ့ အျဖစ္ကိုေရာ ျမန္မာအစိုးရက အသိအမွတ္ မျပဳဘူးလို႔ နယူးေယာက္မွာ ရွိတဲ့ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာ သံအမတ္ ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္းက ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာ့အေရးကို ႏိုင္ငံတကာ စုံစမ္းမႈ ျပဳလုပ္ခြင့္ မေပးဘူးဆိုတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္မ်ိဳး ဘာလို႔ စြဲကိုင္ထားရတာလဲ ဆိုတာ သိရဖို႔ ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္းကို ဘီဘီစီက ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားပါတယ္။

ဘီဘီစီ။ နီကိုးလပ္စ္ ကုမ္ဂ်ီအန္ ဦးေဆာင္မယ့္ ကုလသမဂၢ စုံစမ္းေရး ယႏၲရားကို ျမန္မာ အစိုးရက လက္ခံၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မွာလား။

ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လက္မခံဘူး။ ဒီယႏၲရားကို ဖြဲ႕ခဲ့တဲ့ လူ႔ အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က လက္မခံဘူးေလဗ်ာ။ ဒီဟာ မတိုင္ခင္ ကတည္းက ဖြဲ႕ထားတဲ့ အခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရး အဖြဲ႕ FFM ကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔က လက္မခံဘူး၊ အသိအမွတ္ မျပဳဘူး။ အခု ယႏၲရား ထပ္ဖြဲ႕တယ္၊ အဲဒီ ယႏၲရားကို ဦးေဆာင္ဖို႔လူ ခန္႔တယ္ဆိုတာလည္း ဒီသေဘာတရားပဲေလဗ်ာ။ ဒီ ယႏၲရား mechanism ကို လက္မခံတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒီ mechanism နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆာင္႐ြက္လာတာကိုလည္း လက္ခံစရာ အေၾကာင္း မရွိဘူး။

ဘီဘီစီ။ ပိုၿပီး ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျဖစ္သြားေအာင္ပါ။ FFM ကို လက္မခံဘူး၊ ဝင္ခြင့္မျပဳဘူး ဆိုတာ သိထားၿပီးပါၿပီ။ အခု FFM နဲ႔ မတူတဲ့ သတ္သတ္ ယႏၲရား ကိုပါ ျမန္မာ အစိုးရက အသိအမွတ္မျပဳ၊ လက္မခံဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္လား။

ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း။ ဒီ ယႏၲရားရဲ႕ ပုံစံက FFM နဲ႔ ဘာမွ မထူးဘူး။ သူတို႔ေျပာတဲ့ က်ဴးလြန္မႈဆိုတဲ့ ဟာေတြကို အခ်က္အလက္ေတြ စုေစာင္းၿပီး သိမ္းထားမယ္ဗ်ာ၊ ၿပီးလို႔ရွိရင္ သူတို႔ရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္က ႏိုင္ငံတကာ ခုံ႐ုံးမွာ အေရးယူဖို႔ ကိစၥေပၚလာရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္လို႔ ဆိုၿပီး လုပ္တာ။

    ျမန္မာအေရး စုံစမ္းမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့ ကုလယႏၲရားကို ဦးေဆာင္မယ့္သူ ရွိလာၿပီ
    ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အစီရင္ခံစာကို ျမန္မာ ကန္႔ကြက္

ဓာတ္ပုံ မူပိုင္ UN
Image caption ႏိုင္ငံတကာ ခုံ႐ုံးေတြမွာ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကို တရားစြဲခဲ့တဲ့ တရားလိုေရွ႕ေန နီကိုးလပ္စ္ ကုမ္ဂ်ီအန္

ဘီဘီစီ။ ႏိုင္ငံတကာ စုံစမ္းမႈကို လက္မခံႏိုင္ဘူး ဆိုတာ ျမန္မာ အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္အေပၚ အဓိက စိုးရိမ္မႈ ရွိလို႔ပါလဲ။

ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း။ ကိုယ့္ကိစၥ ကိုယ္ေျဖရွင္းရမွာေပါ့ဗ်ာ။ ႏိုင္ငံတကာက လုပ္မယ္ဆိုတာ ဘက္မလိုက္ဘဲနဲ႔ လုပ္ေပးႏိုင္မယ္လို႔ ဘယ္သူ အာမခံမလဲ။ သမာသမတ္က်မႈ ဘယ္ေလာက္ ရွိသလဲ၊ ကုလသမဂၢရဲ႕ စံႏႈန္းေတြ အေပၚ လိုက္နာၿပီး ဘယ္ေလာက္ လုပ္မလဲ … ဒါေတြ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒီေန႔ ကမာၻမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြ ၾကည့္ေပါ့ဗ်ာ။ အားနည္းတဲ့သူေတြ အေပၚမွာပဲ ဖိႏွိပ္မႈေတြက မ်ားေနတာပဲ။ ဒီ ယႏၲရားအႀကီးအကဲကို အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က ခန္႔တယ္လို႔ ဆိုေပမဲ့၊ ဒီ ယႏၲရား ထူေထာင္ဖို႔ဆိုတာ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက ဆုံးျဖတ္ထားတာ။ ဒီ အႀကီးအကဲ ရာထူးဆိုတာ လက္ေထာက္ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ အဆင့္ရွိတဲ့ ရာထူးေနရာ။ ဘတ္ဂ်က္ကို ေဒၚလာ သန္း ၆ဝ ေက်ာ္ေလာက္ ျဖဳန္းၿပီးမွ သူတို႔ ဖြဲ႕စည္းတာ။ ခန္႔ဖို႔ဆိုတာ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ကို တာဝန္ေပးလို႔ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က ေ႐ြးၿပီး ခန္႔လိုက္တဲ့ သေဘာပဲ။

ဘီဘီစီ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဘာေတြ တကယ္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့လဲ၊ လူေတြ သိန္းခ်ီၿပီး တစ္ဘက္ကို ဘာလို႔ ထြက္ေျပးသြားရလဲ ဆိုတဲ့ အျဖစ္မွန္ေတြ ေပၚေပါက္ဖို႔ရာ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကေရာ စုံစမ္းေနမႈေတြ ရွိလားဗ်။

ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း။ အဲဒါေတြလဲ ဆရာတို႔ ျပန္ၾကည့္လိုက္ပါ … ခုဆိုရင္ လြတ္လပ္တဲ့ စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ Independent Commission of Enquiry(ICOE) ဆိုၿပီး ဖြဲ႕ထားတာ ရွိတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သတင္းစာေတြကေနလည္း ေၾကညာထားတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒီ အဖြဲ႕ကို တိုင္ၾကားႏိုင္တယ္။ အဲဒီ အဖြဲ႕မွာ ႏိုင္ငံျခားက ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီး ႏွစ္ေယာက္လည္း ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ mechanism နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ေနတာပဲ။

ဘီဘီစီ။ ကုလသမဂၢနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ၾကားထဲမွာ စုံစမ္းေရး ယႏၲရားမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ သီးသန္႔ ယႏၲရား ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕မ်ိဳးေရာ ေပၚေပါက္လာဖို႔ ရွိပါလား။

ဦးေဟာက္ဒိုစြမ္း။ သီးသန္႔ ယႏၲရားရယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ နယူးေယာက္ပိုင္းမွာ UN ႐ုံးခ်ဳပ္နဲ႔ ဆက္သြယ္ဖို႔ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လက္ခံထားတဲ့ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးကိုယ္စားလွယ္ ခရစၥတီးနား ဘူဂနာ (Christine Burgener) ရွိတယ္ေလ။ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ခဏခဏ လာေနတာပဲ။ လူ႔အခြင့္အေရးသက္သက္ရယ္လို႔ မဟုတ္ဘဲ သူနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ေနတယ္။ သူ႔ကိုလည္း အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က ခန္႔ထားတာပဲ။ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လက္ကမ္း ႀကိဳဆိုတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com/burmese