အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ႐ိုဟင္ဂ်ာအစီရင္ခံစာမွာ ဘာေတြ ပါသလဲ

၂၀၁၇ ခုစက္တင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ထြက္ေျပးလာတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္မ်ား

ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚမွာ လူအမ်ားအျပား သတ္ျဖတ္မႈ၊ အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ အဓမၼျပဳက်င့္မႈနဲ႔ တျခားရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြကို အကြက္ခ်စီစဥ္ၿပီး အခ်ိတ္ဆက္ရွိရွိ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့တယ္လို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာတေစာင္က ဆိုပါတယ္။

အဲဒီလုပ္ရပ္ေတြဟာ လူအမ်ားအျပားကို ေၾကာက္လန္႔ေအာင္ အၾကမ္းဖက္တဲ့ လုပ္ရပ္ျဖစ္ပုံရၿပီး ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္ဖို႔ ရည္႐ြယ္တာလည္း ျဖစ္ပုံရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

စာမ်က္ႏွာ ၂၀ ပါတဲ့ အဲဒီအစီရင္ခံစာကို စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္လိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။

ဓာတ္ပုံ မူပိုင္ AFP

အစီရင္ခံစာကို ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ အလုပ္သမားဗ်ဴ႐ိုရဲ႕ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈရယူၿပီး ေထာက္လွမ္းေရးနဲ႔ သုေတသနဗ်ဴ႐ိုက စုံစမ္းေလ့လာမႈလုပ္ခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အေပၚအေျခခံျပဳစုထားတာျဖစ္ပါတယ္။ စုံစမ္းေလ့လာမႈကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ေကာ့စ္ဘဇားမွာရွိတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ ၁၀၂၄ ေယာက္ကို ေမးျမန္းျပဳလုပ္ခဲ့တာလို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒုကၡသည္တခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္ေတြအရ ႀကိဳတင္အကြက္ခ်စီစဥ္မႈရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျဖစ္စဥ္တခုမွာ ေဒသခံစစ္တပ္နဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕ အႀကီးအကဲေတြက အနီးပတ္ဝန္းက်င္ေက်း႐ြာေတြရဲ႕ မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္ ၂၅ ေယာက္ကို ဆင့္ေခၚၿပီး ႐ြာကထြက္သြားဖို႔ ႀကိဳတင္သတိေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တကယ္လို႔ ႐ြာေတြကေန မထြက္ခြာခဲ့ရင္ အသတ္ခံရႏိုင္တယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ မီးရႈိ႕ခံရႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

တျခားဒုကၡသည္တခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္မွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈ မျဖစ္ပြားခင္ ရက္အနည္းငယ္အလိုမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မဟုတ္တဲ့ အနီးအနားက တျခားလူေတြဟာ ေနရပ္စြန္႔ခြာေ႐ႊ႕ေျပာင္းသြားၾကတာကို ေတြ႕ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေမးျမန္းခဲ့သူေတြရဲ႕ ေလးပုံသုံးပုံက သူတို႔ကို တိုက္ခိုက္သူေတြဟာ အစိုးရစစ္တပ္လို႔ ဆိုၿပီး ေလးပုံတပုံေလာက္ကေတာ့ ရဲအဖြဲ႕နဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မဟုတ္တဲ့ အရပ္သားေတြရဲ႕ တိုက္ခိုက္မႈခံရတာလို႔ ထြက္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က သူတို႔ဟာ စစ္တပ္ သို႔မဟုတ္ ရဲရဲ႕ သတ္ျဖတ္မႈကို ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တဝက္ေက်ာ္ေလာက္က ေသနတ္နဲ႔ပစ္ခတ္ သတ္ျဖတ္တာကိုျမင္ခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာၿပီး ၂၀ ရာႏႈန္းကေတာ့ ဓားနဲ႔ သတ္ျဖတ္တာကိုေတြ႕ျမင္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုကာ ၁၀ ရာႏႈန္းကေလာက္ကေတာ့ မီးရႈိ႕သတ္ျဖတ္တာကို ျမင္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရနစ္ေသဆုံးတာကို ေတြ႕ရတယ္လို႔ ဆိုသူက ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပပါတယ္။

သတ္ျဖတ္တိုက္ခိုက္မႈေတြမွာ ကားႀကီးကားေလးေတြ၊ စပိဘုတ္ေတြ၊ ရဟတ္ယာဥ္ေတြ အသုံးျပဳခဲ့တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ဓာတ္ပုံ မူပိုင္ AFP

စစ္သားေတြဟာ ေျပာင္းတို၊ ေျပာင္းရွည္ ေသနတ္ေတြနဲ႔ ဓားေတြကိုင္ေဆာင္ၾကတယ္လို႔ အမ်ားစုက ေျဖဆိုၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာေတာ့ ေရာ့ကက္ေလာင္ခ်ာလိုမ်ိဳး လက္နက္ႀကီးေတြနဲ႔ ေဖာက္ခြဲပစၥည္းေတြကို အသုံးျပဳခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

စစ္ဆင္ေရးကာလနဲ႔ စစ္ဆင္ေရး မတိုင္မီကာလေတြမွာ ညႇင္ပမ္းႏွိပ္စက္ စစ္ေဆးမႈေတြရွိခဲ့တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေျခလက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကို ျဖတ္ေတာက္တာ၊ ႏႈတ္ခမ္းေမြးမုတ္ဆိတ္ေမြးေတြကို မီးရႈိ႕တာ၊ လိင္အဂၤါေတြကို မီးရႈိ႕တာအျပင္ အရွင္လတ္လတ္မီးရႈိ႕တာမ်ိဳးပါရွိတယ္လို႔ ေျပာဆိုေျဖၾကားသူေတြကို ေတြ႕ခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေတာင္ကုန္းေပၚေခၚသြားၿပီး မုဒိမ္းက်င့္သတ္ျဖတ္တာေတြရွိခဲ့တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒီအစီရင္ခံစာဟာ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာလို လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ Genocide ၊ လူအေျမာက္အျမားအေပၚ ရက္စက္စြာ က်ဴးလြတ္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈ Crimes Against Humanity ၊ စစ္ရာဇဝတ္မႈ War Crime ဆိုတဲ့ စကားလုံးေတြကိုေတာ့ သုံးႏႈန္းထားတာ မရွိပါဘူး။

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ Genocide ေျမာက္မေျမာက္ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ အေသးစိတ္ေလ့လာစစ္ေဆးမႈေတြကို ျပဳလုပ္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးကသာ ဆုံးျဖတ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေမရိကန္ သံ႐ုံးရဲ႕ ေျပာခြင့္ရ မစၥအာရနီမန္ရင္းက ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္။

သူတို႔အေနနဲ႔ လူအေျမာက္အျမားအေပၚ ရက္စက္စြာ က်ဴးလြတ္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈ Crimes Against Humanity လို႔လည္း မသတ္မွတ္ေသးဘဲ ေလာေလာဆယ္မွာ လူမ်ိဳးစုရွင္းလင္းမႈ Ethnic Cleansing လို႔သာ သတ္မွတ္ထားေသးေၾကာင္းလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ အေမရိကန္ သံ႐ုံးရဲ႕ ေျပာခြင့္ရ မစၥအာရနီမန္ရင္းက ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com