အီဂ်စ္မွာေတြ႕ခဲ့တဲ့ အျဖဴတုံးႀကီး ႏွစ္ ၃၀ဝ၀ ေက်ာ္က ဒိန္ခဲျဖစ္ေန

ကမာၻ႔ သက္တမ္း အရင့္ဆုံး အတုံးအခဲလိုက္ ေတြ႕ရတဲ့ ဒိန္ခဲ ျဖစ္ႏိုင္

အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက ေရွးက်တဲ့ သခ်ႋဳင္းဂူ တခုမွာ ကြဲေနတဲ့ အိုးတလုံးအတြင္း ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြ ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ အျဖဴေရာင္သန္းေနတဲ့ အတုံးအခဲႀကီးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၃၂၀ဝ က ဒိန္ခဲတုံးျဖစ္တယ္လို႔ အီတလီႏိုင္ငံ ကတားနီးယား တကၠသိုလ္နဲ႔ အီဂ်စ္ပညာရွင္ေတြ ပူးေပါင္းေလ့လာရာက ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါဟာ ေရွးေဟာင္း အီဂ်စ္ကို ေလ့လာရင္း ပထမဆုံး ေတြ႕ရတဲ့ ဒိန္ခဲ ျဖစ္ၿပီး ကမာၻ႔ သက္တမ္း အရင့္ဆုံး အတုံးအခဲလိုက္ ေတြ႕ရတဲ့ ဒိန္ခဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ကတားနီးယား တကၠသိုလ္က ဓာတုေဗဒ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ အန္ရီကို ဂရက္ကို က ေျပာပါတယ္။

ဒီ ဒိန္ခဲတုံးဟာ သိုးနဲ႔ ဆိတ္ႏို႔က လုပ္ထားတာလို႔ ေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ဘယ္လို အရသာ ရွိႏိုင္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ မွန္းၾကည့္ဖို႔ ခက္မယ္လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။

ဒီ ဒိန္ခဲတုံးဟာ သိုးနဲ႔ ဆိတ္ႏို႔က လုပ္ထားတာလို႔ ေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ဘယ္လို အရသာ ရွိႏိုင္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ မွန္းၾကည့္ဖို႔ ခက္မယ္

ဒီ ဒိန္ခဲဟာ chèvre လို႔ ေခၚတဲ့ ဆိတ္ႏို႔နဲ႔ လုပ္တဲ့ ဒိန္ခဲနဲ႔ အရသာ ဆင္တူႏိုင္ေပမယ့္ အက္ဆစ္ ဓာတ္မ်ားၿပီး ေတာ္ေတာ္ ခ်ဥ္တဲ့ အရသာ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ဒိန္ခဲေတြရဲ႕ ဓာတုေဗဒ ဖြဲ႕စည္းပုံနဲ႔ သမိုင္းေၾကာင္းကို ေလ့လာေနတဲ့ အေမရိကန္ ဗမြန္႔ တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေပါလ္ ကင္းစတက္ဒ္က ေျပာပါတယ္။

အဲဒီ ဒိန္ခဲထဲမွာ ဘ႐ူဆယ္လိုးစစ္လို႔ ေခၚတဲ့ အပူေပးၿပီး ပိုးသတ္မထားတဲ့ ႏို႔ထြက္ ပစၥည္းေတြ စားမိရင္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါရဲ႕ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အရိပ္အေယာင္ေတြလည္း ေတြ႕ရတယ္လို႔ စမ္းသပ္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ သုေတသီေတြက ေတြ႕ပါတယ္။

အဲဒီ ေရာဂါဟာ လက္ရွိ ေခတ္မွာ ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး အဲဒီ ပိုးေတြ ဒီဒိန္ခဲထဲမွာ ရွိခဲ့ေၾကာင္းသာ ေသခ်ာခဲ့ရင္ ဒါဟာ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈရဲ႕ အေစာဆုံး သက္ေသ ျဖစ္မယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ေရွးေဟာင္း အီဂ်စ္ရဲ႕ မန္းဖစ္စ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ ဖတားမက္စ္ရဲ႕ သခ်ႋဳင္းဂူမွာ အဲဒီ ဒိန္ခဲတုံးကို ေတြ႕ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဖတားမက္စ္ဟာ ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ၁၃ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အီဂ်စ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ဖာ႐ိုးဘုရင္ ဆက္တီ (၁) ရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ အမႈထမ္းခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဖတားမက္စ္ရဲ႕ သခ်ႋဳင္းဂူကို ၁၈၈၅ ကတည္းက အီဂ်စ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုင္႐ိုအနီး ဆက္ကာရာ ၿမိဳ႕ေဟာင္း ေနရာမွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ေပမယ့္ သဲကႏၲာရ အေနအထား ေ႐ႊ႕လ်ားမႈေၾကာင့္ ျပန္ဖုံးသြားလို႔ မေတြ႕ရေတာ့ပဲ ၂၀၁၀ ေရာက္မွ ျပန္ေတြ႕ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

မၾကားေသးခင္ကလည္း ႏွစ္ေပါင္း ၃၇၀ဝ အထိ သက္တမ္း ရွိႏိုင္မယ့္ အီဂ်စ္ က မပုပ္မသိုးေအာင္ စီမံထားတဲ့ မမ္မီ ႐ုပ္အေလာင္း တခုကို အီတလီမွာ ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရာမွာ အေလာင္း ၾကာၾကာခံေအာင္ ဘာေတြ သုံးသလဲ ဆိုတာကို ခန္႔မွန္း ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ႏွမ္းဆီ၊ ဘယ္လ္ဆမ္လို႔ ေခၚတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္ဝင္ အပင္တခုရဲ႕ အျမစ္၊ အေကးရွား ပင္က ရတဲ့ သဘာဝ သၾကားတမ်ိဳးနဲ႔ ကိုနီဖာလို႔ ေခၚတဲ့ အပင္ရဲ႕ အေစးတမ်ိဳးတို႔ ပါဝင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com