ICC ေတာင္းဆိုခ်က္နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာဖိအား အစိုးရ လိမၼာပါးနပ္စြာ ကိုင္တြယ္သင့္ဟု အကဲခတ္ေတြ တိုက္တြန္း

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈဆိုင္ရာခံုရံုး The International Criminal Court ICC

သိန္းခ်ီတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ေမာင္းထုတ္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈဆိုင္ရာခံုရံုး ICC က စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳဖို႔ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ေတာင္းဆိုလိုက္တဲ့အေပၚ ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္႐ံုးက ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ Rome Statute မွာ လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ဒီဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္လက္ခံေရး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္္နဲ႔ ပူးေပါင္းစီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ဒီကေန႔ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ၿပီး ျပန္တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ ရခိုင္အေရး ICC စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳဖို႔ အပါအဝင္ တရားစီရင္ေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚက သြားမယ့္အေနအထားျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကုလသမဂၢ နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ေတြကို လြတ္လပ္စြာဝင္ခြင့္ေပးသင့္သလို ႏုိင္ငံတကာဥပေဒပညာရွင္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ စနစ္တက်တုိင္ပင္ ေဆြးေႏြး ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ လိမ္မာပါးနပ္စြာကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသင့္တယ္လို႔ အကဲခတ္ေတြက အၾကံျပဳၾကပါတယ္။ အေသးစိတ္ မဆုမြန္ ဆက္ေျပာျပပါမယ္။

ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းေတြ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြရဲ႕ ရခုိင္ျပည္နယ္အေရး အစီရင္ခံစာေတြကို ICC အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈဆိုင္ရာခံုရံုးကေန ျပန္လည္သံုးသပ္ခဲ့ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လ ကစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ရိုဟင္ဂ်ာ ၆သိန္း ၇ ေသာင္းေက်ာ္ကို ျမန္မာဘက္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ICC ကေန စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳဖို႔ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ က ၿပီးခဲ့တဲ့ ဧၿပီလ ၉ ရက္ေန႔က ေတာင္းဆိုလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး ICC က စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီကေန႔ ဧၿပီလ ၁၃ရက္ေန႔ေန႔စြဲနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္၏အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရံုးကေန ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ Rome Statute ကို လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ႏိုင္ငံ တႏုိင္ငံမဟုတ္ေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို တိမ္းေရွာင္သြားတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြျပန္လည္လက္ခံေရး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ နဲ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အေၾကာင္း တုန္႔ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

အခုလို ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ထုတ္ျပန္တဲ့ ICC အေရးေၾကညာခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရအေနနဲ႔ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ျငင္းခ်က္ထုတ္ေနရံုနဲ႔မၿပီးပဲ လိမ္မာပါးနပ္စြာကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသင့္ၿပီလို႔ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာအကဲခတ္ ေဒါက္တာခင္ေဇာ္ဝင္းက သံုးသပ္ပါတယ္။

" ဒီRome Statute ဆိုတဲ့စာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာက လက္မွတ္မထိုးထားဘူး မွန္တယ္။ အဲ့တာကို ကိုယ့္အေပၚ သက္ေရာက္မႈမရွိဘူး သို႔ေသာ္ အခုသူတို႔ေျပာထားတဲ့အေၾကာင္းက သူတို႔အျမင္အရဆိုလို႔ရွိရင္ အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္လိုက္တဲ့ လူေျခာက္သိန္းေက်ာ္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ေရာက္သြားတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က Rome Statute ကို လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တယ္။ အဲ့တာေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒါကို စံုစမ္းၿပီးေတာ့ တရားစီရင္မွာ။ ဒါကို ႏုိင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္အေနနဲ႔ သူ ေခ်ပတာ နဲ႔ သူဒီေန႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ဟာက လြဲေနတယ္။ ဟိုဘက္က ေသခ်ာကို စဥ္းစားၿပီးေတာ့ လုပ္တဲ့ကိစၥ။ ဇစ္ျမစ္အေနနဲ႔ ဘယ္က ေရာက္လာလဲဆိုတဲ့ႏုိင္ငံကေရာ တာဝန္မရွိဘူးလား။ ထည့္စဥ္းစားရမယ္ေလ။ ဟာ က်ေနာ္တို႔က Rome Statute ထဲ မပါတဲ့အတြက္ မဆုိင္ဘူး အဲ့လိုသြားလုပ္လို႔မရဘူး။ Sophistication ရွိရမယ္။ လိမ္မာပါးနပ္ၿပီးေတာ့ ဒီကမာၻ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ ဘယ္လိုလည္ပတ္လဲဆိုတာ သူတို႔သိဖို႔လိုေနတယ္။ ဒီဟာက သမိုင္းဝင္တဲ့ကိစၥျဖစ္ေနတယ္ေနာ္။ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရလာတာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္ၿပီ။ တခါမွ တို႔ေတြ ICC နဲ႔ မျငိဘူးဖူး။ အခုက ျဖစ္ေနၿပီ။ ကိုယ္က တရားခံျဖစ္ေနၿပီ။"

ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ICC ရဲ႕ တရားေရးစီရင္ပို္င္ခြင့္ တုိက္ရိုက္သက္ေရာက္မႈမရွိႏုိင္ေပမဲ့လို႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေရးရာကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ စနစ္တက် ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသင့္တယ္လို႔ အာ႐ွလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ AHRC က လူ႔အခြင့္အေရးေ႐ွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးက အၾကံျပဳပါတယ္။

"အမွန္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက Rome Statute ထဲမွာ လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံထဲမွာ မပါဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ကေနၿပီးေတာ့ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံသားမ်ားနဲ႔ ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရးဆိုင္ရာစာခ်ဳပ္မွာလည္း လက္မွတ္ေရးထိုးထားတာ မရွိဘူး။ အဲ့ဒီ့စာခ်ဳပ္ႏွစ္ခုမွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတာ မရွိတဲ့အတြက္ ICC ကေန က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚမွာ အေရးယူေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုတဲ့ကိစၥက လြန္စြာမွပင္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ နည္းတဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က Rome Statute မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီကိစၥက စြဲဆိုႏုိင္တဲ့ကိစၥလားလို႔ က်ေနာ္တို႔ တဘက္က ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံသားေတြအေပၚမွာ က်ဴးလြန္တဲ့အျပစ္မႈမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရအေနနဲ႔ စြဲဆိုႏုိင္မယ့္အခြင့္အေရးကို ေတာင္းဆိုႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေတြနဲ႔ပတ္သက္လာရင္ အေလးထားၿပီးေတာ့ ကာကြယ္စီမံေဆာင္ရြက္ဖို႔ ေတာ့ လိုတယ္။ ဒီႏုိင္ငံတကာဥပေဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္လာလို႔ရွိရင္ တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့သူေတြရဲ႕ အကူညီေတြနဲ႔ အၾကံညဏ္ေတြ ယူၿပီးေတာ့ ခုခံေခ်ပဖို႔ လိုတယ္ေပါ့။ ICC ရဲ႕ အဖြဲ႔ဝင္ႏုိင္ငံ မျဖစ္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔က စိုးရိမ္စရာေတာ့ မရွိဘူးေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ႏုိင္ငံတကာ ဖိအားကို ရင္ဆိုင္ဖို႔အတြက္ ႏို္င္ငံတကာ ဥပေဒ တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့သူေတြရဲ႕ အကူညီနဲ႔ အၾကံညဏ္ကိုေတာ့ ယူၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အၾကံျပဳခ်င္ပါတယ္။"

အခုလို ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္းက လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ICCလို တရားခံုရံုးေတြဘက္က စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြအပါအဝင္ ကုလသမဂၢနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ဖိအားေတြကို ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္မွာ ျမန္မာအစိ္ုးရအေနနဲ႔ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမီဒီယာေတြကို ေျမျပင္အထိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈေတြကို ခြင့္ျပဳသင့္သလို အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ခ်ႈဥ္းကပ္မႈေတြနဲ႔ ပုူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္ၿပီလို႔လည္း ေဒါက္တာခင္ေဇာ္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။

" က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ အေစာၾကီးကတည္းက ကုလသမဂၢက လႊတ္မယ့္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေဒၚစုအေနနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ သင့္တယ္။ အဲ့လိုမ်ိဳး ေျဗာင္ၾကီးပဲ သူ႔အေနနဲ႔ ျငင္းေနတဲ့အတြက္ တဆင့္ တဆင့္ၿပီး တဆင့္ တိုးလာတာ။ UN Security Council တို႔ Fact-finding missions တို႔ လာမယ္ဆိုကတည္းက လက္သင့္ခံသင့္တယ္လို႔ေျပာတယ္။ Special Rapporteur လက္ခံသင့္တယ္။ ျမန္မာျပည္က ဘူးခံေနတယ္။ နည္းနည္းေလးေတာ့ အဂၤလိပ္လိုေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့-Sophistication ေပါ့ေလေနာ္ ပါးနပ္မႈရွိရမယ္ လိမ္မာပါးနပ္မႈ လိုတယ္။ အဲ့တာက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေနျပည္ေတာ္မွာ လစ္ဟင္းေနတယ္။"

ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက သိန္းခ်ီတဲ့ဒုကၡသည္ေတြ ထြက္ေျပးလာတဲ့အေရးကေတာ့ Rome Statute ကိုလက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံနဲ႔ လက္မွတ္ေရးထိုးမထားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ျဖစ္ပြါးတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ ICC ခံုရံုးရဲ့ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ေတာင္းခံျခင္းဟာ Rome Statute စာခ်ဳပ္နဲ႔ ကိုက္ညီ အႀကံဳးဝင္ၿပီး ICC ရဲ့ ဦးတည္ခ်က္ ျဖစ္တဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္သူေတြကို အေရးယူႏုိင္မွာ ျဖစ္လို႔ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ဘက္က ရံုးေတာ္ကို ေလွ်ာက္ထားတာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ Rome Statute ရဲ့ အက္ဥပေဒ ၇ (၁) ဃ အရ လူမ်ိဳးစုကို အတင္းအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈကို ဟန္႔တားထားတဲ့ ICC ရဲ့ ရာဇဝတ္မႈ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္က ရိုဟင္ဂ်ာ လူဦးေရ ထက္ဝက္နီးပါးကို ရြာမီးရႈိ႕၊ ေသနတ္နဲ႔ပစ္၊ အဓမၼျပဳက်င့္မႈေတြနဲ႔ အတင္းအဓမၼ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲမႈေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေနေၾကာင္း ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရဲ႕ ေလွ်ာက္ထားခ်က္မွာ ေဖၚျပပါရွိပါတယ္။

မဆုမြန္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com