အမုန္းပြားမႈဟန္႔တားေရး Facebook စနစ္တက်ႀကီးၾကပ္ဖို႔ ျမန္မာ CSO ေတြ ေတာင္းဆို

အမုန္းပြားမႈဟန္႔တားေရး Facebook စနစ္တက်ႀကီးၾကပ္ဖို႔ ျမန္မာ CSO ေတြ ေတာင္းဆို

ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရးဆန္တဲ့ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအကဲဆတ္မခံတဲ့ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံလိုမ်ိဳးမွာ Facebook လူမႈကြန္ရက္ေပၚကေန ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြျဖစ္ေအာင္ အမုန္းပြား လႈံ႕ေဆာ္ေနတာေတြကို Facebook အေနနဲ႔ စနစ္တက်ေစာင့္ၾကည့္ဟန္႔တားသင့္တယ္-ေနာက္ ဒီလိုလႈံ႕ေဆာ္မႈေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ Facebook Team မွာ ႏုိင္ငံအေျခအေန၊ ဘာသာစကား ကၽြမ္းက်င္နားလည္သူေတြပါဝင္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ အိတ္ဖြင့္ေပးစာတေစာင္ Mark Zuckerberg ဆီ အြန္လိုင္းေပၚက အမုန္းပြားမႈေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ျမန္မာအရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္း ရွစ္ဖြဲ႔က ေပးပို႔လိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ကာစ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူမႈကြန္ရက္ေတြေပၚကေန သတင္းျဖန္႔ခ်ီခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ဆံုးရံႈးမွာကိုလည္း စိုးရိမ္မႈေတြရွိေနပါတယ္။ မဆုမြန္ ဆက္ေျပာျပပါမယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံက အြန္လုိင္းသုံးသူေတြၾကား ေရပမ္းစားတဲ့ Facebook လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာကေန အမုန္းတရားျဖန္႔ျဖဴးမႈေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုိင္တြယ္ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ျမန္မာ အရပ္ဖက္လူမႈအဖဲြ႔အစည္းေတြက တုိက္တြန္းလုိက္ၾကတာပါ။ Facebook ရဲ႕ လတ္တေလာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြဟာ ေက်နပ္ေလာက္စရာ အေျခအေန မရွိတဲ့အတြက္ ပုိၿပီးေတာ့မွ စနစ္တက် ကုိင္တြယ္ဖုိ႔ Facebook အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ Mark Zukerberg ရဲ႕ Facebook ဆီကုိ ပထမဆံုး-အရပ္ဖက္လူမႈအဖဲြ႔အစည္း ၆ ဖဲြ႔ ပူးေပါင္းၿပီး အိတ္ဖြင့္ေပးစာ ေပးပုိ႔ခဲ့ရတာျဖစ္ေၾကာင္း MIDO (Myanmar ICT for Development Organization) အဖြဲ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာ မထုိက္ထုိက္ေအာင္က ဗီြအိုေအျမန္မာပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။

"မေန႔ ဧၿပီလ ၅ရက္ေန႔ကစၿပီး က်မတို႔ရဲ႕ေပးစာကို Public လုပ္လိုက္တယ္ေပါ့ေနာ္။ စစခ်င္းကေတာ့ ေျခာက္ခုပါ အခုက ၈ခုျဖစ္သြားၿပီေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီ့မွာ Mark Zukerberg က Vox အင္တာဗ်ဴးမွာ ဘာေျပာသြားလဲဆိုေတာ့-ျမန္မာႏုိင္ငံမွာဆိုလို႔ရွိရင္ သူတို႔ေတြအေနနဲ႔ အႏၱရာယ္ရွိႏုိင္တဲ့ Messages ေတြကို Messager ကေနတဆင့္ ပို႔တာေတြကို သူ႔ရဲ႕ System ေတြ စနစ္ေတြကေနၿပီးေတာ့ ေထာက္လွမ္းၿပီးေတာ့ အခ်ိန္မွီ ကာကြယ္ခဲ့တယ္ေပါ့ ဆိုၿပီး သူကေျပာခဲ့တယ္။ အမွန္ကေတာ့ စက္တင္ဘာ ၆ရက္ေန႔ကေန ၁၁ရက္ေန႔အတြင္း ျပန္႔ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဘာသာေတြဆိုရင္လည္း ဝိုင္းဝန္းထားၾကပါ။ မူဆလင္ေတြက ဘာလာလုပ္မယ္ မူဆလင္ကြန္ျမဴနတီဆိုရင္လည္း ဝိုင္းဝန္းထားၾကပါ ဗုဒၶဘာသာေတြက ဘာေတြလုပ္ဖို႔ ၾကံစည္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ မတ္ေဆ့ေတြကို က်မတို႔ ကြန္ျမဴနတီထဲက သူေတြက ေတြ႔တယ္ ေတြ႔ေတာ့ သူတို႔ကို လွမ္းေျပာတယ္။ လွမ္းေျပာမွပဲ သူတို႔က သိၿပီးေတာ့ စတင္ၿပီးေတာ့ ေထာက္လွမ္းၿပီးေတာ့ ဖ်က္ဖို႔ေတြ၊လုပ္လာတာေပါ့ေနာ္။ အမွန္တကယ္က သူေျပာတဲ့အတိုင္း သူ႔ရဲ႕ System က ေကာင္းလြန္းလို႔ ဒါေတြကို ထိေရာက္စြာ ကိုင္တြယ္ႏုိင္ခဲ့တယ္ ဆိုတာ မဟုတ္ပဲနဲ႔ က်မတို႔ ဒီဘက္က အဖြဲ႔ေတြ ေျပာမွပဲ Facebook က သိတယ္ဆိုတဲ့ဟာကို က်မတို႔က Highlight လုပ္ခ်င္တာပါ။"

အေမရိကန္အေျခစိုက္ Vox အြန္လိုင္း သတင္း၀က္ဆိုဒ္နဲ႔ မၾကာေသးခင္တုန္းကမွ ေမးျမန္းခန္းတခုအတြင္း ေမးျမန္းခ်ိန္ Facebook ထူေထာင္သူ Zuckerberg က ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ ရွိေနတဲ့အေၾကာင္း ကာကြယ္ ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

“ျမန္မာကိစၥက က်ေနာ္တို႔ကုမၸဏီအတြင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး အာရံုစိုက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနရတဲ့ ကိစၥ တခုျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ကိစၥေတြျဖစ္တာေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္တို႔ဘက္က တကယ့္ကိုပဲ အထူးဂရုစိုက္ၿပီးလုပ္ေဆာင္ ေနရတာပါ။အဲဒီတုန္းက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ေတြ႕ရွိခ်က္အရ ဒီလံႈ႕ေဆာ္မႈေတြ မျပန္႔သြားရေအာင္နဲ႔ ထိခိုက္နစ္နာမႈေတြ ရွိမလာရေအာင္ က်ေနာ္တို႔က အခ်ိန္မွီပိတ္ဆို႕ၿပီး ႀကိဳတင္တားဆီးႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။”

Facebook လူမႈကြန္ရက္ကိုသံုးၿပီး အၾကမ္းဘက္မႈေတြျဖစ္ေအာင္ အမုန္းပြါးေစတဲ့ေျပာဆိုေရးသားမႈေတြလုပ္ေနတာေတြကို ဟန္႔တားကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔ Facebook ကုမၸဏီက ကမာၻတဝွမ္းမွာ ရံုးခြဲေတြဖြင့္လွစ္ထားၿပီး Facebook Team ေတြကေန ေသခ်ာအာရံုစိုက္ၿပီးေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္လို႔လည္း Mark Zuckerbergက အဲ့ဒီ့ေမးျမန္းခန္းထဲ ေျပာဆိုထားပါတယ္။

ဒီကေန႔ေသာၾကာေန႔မွာပဲ Facebook ရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူက အမုန္းပြားေစတဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ရာမွာေတာ့ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာကို AFP သတင္းဌာနကုိ အီးေမးလ္ကေန တုံ႔ျပန္ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံလို လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး အကဲဆတ္မခံတဲ့ႏုိင္ငံလိုမ်ိဳး က လူမႈကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာေတြေပၚက အမုန္းပြားမႈေတြနဲ႔ အမုန္းတရား ျဖန္႔ခ်ီမႈေတြကို Facebook အေနနဲ႔ စနစ္တက်ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ဘာသာစကားနားလည္ကၽြမ္းက်င္သူေတြထားရွိသင့္တယ္ - တာဝန္ရွိသူေတြ အပါအဝင္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္တယ္ဆိုတာကို အၾကံေပးထားတဲ့အေၾကာင္း Facebbook Team တာဝန္ရွိသူေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံကို လာေရာက္စဥ္တုန္းကလည္းေတြ႔ဆံုအၾကံေပးခဲ့တဲ့ MIDO က မထိုက္ထိုက္ေအာင္ကေျပာပါတယ္။

"Facebook ကို ျဖစ္ေစခ်င္တာက Facebook ရဲ႕ Myanmar Team မွာေပါ့ တကယ့္ကို Local Content ကိုလည္း တကယ္သိကၽြမ္းနားလည္ရမယ္။ ဘာသာစာ စကားကိုလည္း တကယ့္ကို ကၽြမ္းက်င္တဲ့သူေတြရွိေစခ်င္တယ္။ အဲ့ဒီ့အခ်က္ကို က်မတို႔ေတြ ေျပာထားတာေတြရွိတယ္။ ေနာက္ တကယ္လို႔မ်ား အေရးေပၚအေျခအေနေတြျဖစ္လာလို႔ရွိရင္ Facebook အေနနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့မွ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ထိေရာက္ေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္တဲ့ Mechanism ေတြရွိသင့္တယ္ဆိုၿပီးေတာ့ က်မတို႔ေတာင္းဆိုထားတာေတြရွိတယ္။"

အခုလို လူမႈကြန္ရက္ေပၚက ေရးသားမႈေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ တိုက္တြန္းအားေပးမႈေတြအေပၚမွာေတာ့ လြတ္လပ္စြာဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္နဲ႔ ေရးသားေဖာ္ျပခြင့္ဆံုးရံႈးမွာကို စိုးရိမ္တဲ့အေၾကာင္း ေနာ္ေဝႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရးသိပံၸ ပါရဂူသင္တန္းတက္ေနတဲ့ ကိုစိုးျမင့္ေအာင္က ရႈ႕ျမင္ပါတယ္။

" က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ပူတာကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုေရးသားခြင့္ေပါ့ေနာ္ အဲ့တာမ်ိဳးကို ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ပူတယ္။ အခုဟာက အစိုးရကိုယ္တုိင္ကလည္း ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဘက္ဂ်က္ေတြ ထုတ္ၿပီးေတာ့ ဒါမ်ိဳးေတြကို ေစာင့္ၾကည့္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ေျပာဆိုေနတာမ်ိဳးေတြရွိေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္ဖို႔ေကာင္းလာပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ နဲ႔ ေရးသားခြင့္ကေတာ့ ပိုၿပိးေတာ့မွ အေရးၾကီးတယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနဲ႔ကေတာ့ ယူဆတယ္။"

ေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံက သမၼတသစ္ရဲ႕ မိသားစုဝင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဝဖန္ခဲ့တဲ့ သူ႔ေရးသားမႈအေပၚ မွားယြင္းစြာ ျဖဳတ္ခ် ပိတ္ဆို႔ခံခဲ့ရၿပီးေနာက္ Facebook ကေန ျပန္ေတာင္းပန္ၿပီး ပို႔စ္ျပန္တင္ခြင့္ေပးခဲ့တဲ့ အေတြ႔အၾကံဳရွိခဲ့သူေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းကလည္း Facebook အေနနဲ႔ သတင္းေပးပို႔မႈတိုင္းအေပၚမွာေတာ့ စနစ္တက်စိစစ္မႈေတာ့ရွိသင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

" ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့ Facebook Team က independent ျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဥပမာ အမုန္းပြားေစတဲ့ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အျငင္းပြားေစတဲ့ပို႔စ္ေတြကို နားလည္မႈရွိရွိနဲ႔ ခြဲျခားစိတ္ျဖာႏိုင္တဲ့သူေတြက ဦးေဆာင္ႏုိင္တာမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ Facebook Team ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိဖို႔လိုတယ္လို႔လည္း ျမင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သတင္းမီဒီယာေတြ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ေတြ႔ဆံုၿပီးေတာ့ အယူအဆသေဘာထား ဖလွယ္တာမ်ိဳး ပံုမွန္လုပ္ေပးႏုိင္မယ္ဆိုရင္ ဒီMyanmar Facebook Team ဟာ ပိုၿပီးေတာ့မွ Independent ျဖစ္တဲ့ Team တခုျဖစ္လာမယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲ့လိုျမင္ပါတယ္။"

ကုလသမဂၢရဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ရခိုင္ေဒသပဋိပကၡအေရး အခ်က္အလက္ရွာေဖြမႈအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ Marzuki Darusman ကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ပဋိပကၡအတြင္းမွာ ျပင္းထန္တဲ့သေဘာထားကြဲလြဲမႈေတြ၊ နာက်ည္းမႈေတြ ျမင့္ တက္လာတာ Facebookေၾကာင့္လို႔ စြပ္စြဲေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ Facebook အတြင္း မူဆလင္မုန္းတီးေရး ေျပာဆို ေရးသား မႈေတြလုပ္ေနသူတဦးျဖစ္တဲ့ အရွင္၀ီရသူရဲ႕ Facebook account ကိုေတာ့ Facebookကုမၸဏီက သံုးစြဲလို႔ မရေအာင္ တရား၀င္တားျမစ္ထားပါတယ္။ CBS သတင္းဌာနရဲ႕ေျပာဆိုခ်က္အရ ၂၀၁၄ခုႏွစ္တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ Facebook သံုးစြဲသူ ၂သန္းရွိခဲ့ရာက အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ သန္းေပါင္းသံုးဆယ္ေက်ာ္ သံုးစြဲေနၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

မဆုမြန္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com