ကင္ဆာေရာဂါကင္းေဝးေရး က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္စြာေနထိုင္ဖို႔ WHO တုိက္တြန္း

ကင္ဆာေရာဂါေန႔ အထိမ္းအမွတ္တံဆိပ္။

ကင္ဆာေရာဂါေန႔မွာ ကင္ဆာအႏၱရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မယ့္နည္းလမ္းအျဖစ္ က်န္းမာစြာ ေနထိုင္နည္းကိုေရြးခ်ယ္ၾကဖို႔ ကမၻာ့ က်န္းမာ ေရးအဖြဲ႔ WHO က တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေရာဂါလကၡဏာသတ္မွတ္တာနဲ႔ ကင္ဆာကုသမႈေတြကို ေစာေစာစီးစီး လုပ္ေပးႏုိင္ မယ္ဆိုရင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ကယ္တင္ႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုလည္း WHO က အေလးထားေၾကာင္း WHO ဌာနခ်ဳပ္ရွိရာ ဂ်နီဗာ ကေန ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ Lisa Schlein က ေပးပို႔ထားတဲ့သတင္းလႊာကို မခြါညိဳက ေျပာျပေပးပါမယ္။

ကင္္ဆာေရာဂါလကၡဏာရွာေဖြတာနဲ႔ ကုသတဲ့ လုပ္ငန္းအမ်ားအျပားကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာက္ယူထားတဲ့ စာရင္းေတြအရ ဒီေရာဂါဟာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္အဆင့္မွာ ဆက္ၿပီး ရွိေနဆဲပါပဲ။ ကမၻာမွာ ဒုတိယေျမာက္ အေသ အေပ်ာက္ အမ်ားဆံုး ေရာဂါဟာ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ ေရာဂါျဖစ္သူေပါင္း ၁၄ သန္း ဝန္းက်င္မွာ လူ ၉ သန္းနီးပါး ေသဆံုးေနၾကပါတယ္။

အျဖစ္မ်ားဆံုး ကင္ဆာေတြကေတာ့ အဆုတ္၊ အသည္း၊ အူမႀကီး၊ အစာအိမ္နဲ႔ ရင္သား ကင္ဆာေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ မွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး အရက္ေသာက္သံုးမႈက ဒုတိယနဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔မညီညြတ္တဲ့ စားေသာက္မႈပံုစံနဲ႔ က်န္းမာေရး ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားလုပ္ေလ့မရွိသူေတြမွာလည္း ကင္ဆာျဖစ္တတ္ေၾကာင္း WHO က အစီရင္စာ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

ကင္ဆာနဲ႔ေသဆံုးသူ ၇၀ % ဝန္းက်ငဟာ ဝင္ေငြနိမ့္က်သူ ၊ ဝင္ေငြအလယ္အလတ္သာ ရွိသူေတြျဖစ္ၾကၿပီး ဒီအေရအတြက္ရွိတဲ့ တုိင္းျပည္မ်ဳိး ေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းတုိးေနတာ ဟာ သိပ္ျမန္ၿပီး စိုးရိမ္စရာအေျခအေနျဖစ္ေနေၾကာင္း WHO ရဲ႕ ကင္ဆာထိန္းခ်ဳပ္ေရး အရာရွိ Andre Ilbawi က ေျပာပါတယ္။

သူက ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ စုိးရိမ္စရာအေျခအေနကို သေဘာတူေပမယ့္ အဆင္းရဲဆံုး တိုင္းျပည္ေတြမွာ ကင္ဆာေရာဂါကို ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္းနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေျဖရွင္းႏိုင္ေၾကာင္း ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။

“ပထမဆံုးနဲ႔ အဓိကအက်ဆံုးကေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီဆိုတာကို ေစာေစာစီးစီးသိရဖို႔ပါပဲ။ ဝင္ေငြနိမ့္တဲ့တုိင္းျပည္ေတြမွာ ကုသမႈကို အဟန္႔ အတားျဖစ္ေကာင္းျဖစ္နိုင္တဲ့ တုိးတက္ တဲ့ နည္းပညာေတြအေၾကာင္းနဲ႔ ေစ်းႏႈန္းႀကီးလြန္းတဲ့ေဆးေတြအေၾကာင္း ေျပာေနတာ ထက္ အဲဒါက ပိုၿပီးအေရးႀကီးပါတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီဆိုတာ ေစာေစာစီးစီးသိေအာင္ လုပ္ႏိုင္တာက ကုသေရးအတြက္ အထိေရာက္ဆံုးျဖစ္ၿပီး အဲဒီလို လူေတြအတြက္ အေျခခံ ကုသမႈစရိတ္ကို လႉၾကမယ္ဆိုရင္ အနိမ့္ဆံုးအရင္းအျမစ္ေတြေလာက္ပဲ ရွိရင္ေတာင္မွာ ကင္ဆာလူနာေတြ အမ်ားအျပားကို ကယ္တင္ႏုိင္ပါတယ္။”

ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံေတြမွာ လုပ္ေပးရမယ့္ အေရးႀကီးကိစၥေတြကေတာ့ လူမႈအသုိင္းအဝုိင္းက ေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္လာေအာင္လုပ္ေပးဖို႔ အပါအဝင္ ကင္ဆာအေၾကာင္းေတြ ပိုၿပီးသိလာေအာင္ လုပ္ေပးဖုိ႔၊ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြကတဆင့္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာကို ေစာေစာသိရဖို႔နဲ႔ ေစ်းသက္သက္သာသာနဲ႔ ကုသႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြဖို႔ဆိုတာေတြျဖစ္ေၾကာင္း Ilbawi က ေျပာပါတယ္။
က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္ေအာင္ ေနထုိင္နည္းက အေရးႀကီးေၾကာင္း ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ WHO ကလည္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

သစ္သီးဝလံေတြ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ မ်ားမ်ားစားေပးဖို႔၊ ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္လုပ္ဖို႔၊ ေဆးလိပ္မေသာက္ဖို႔နဲ႔ အရက္ေသာက္သံုးမႈကို အတန္အသင့္ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မယ္ဆိုရင္ ကင္ဆာနဲ႔ ေသဆံုးမႈေတြကို သံုးပံုတပံုအထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း WHO အဖြဲ႔ႀကီးက အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

ကင္ဆာေရာဂါအေၾကာင္း လူေတြပုိသတိျပဳမိလာေစၿပီး ကာကြယ္၊ စမ္းသပ္၊ ကုသတာေတြ လုပ္ဖို႔ လူေတြကို အားေပးတိုက္တြန္းေရး ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ႏွစ္စဥ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔ကို ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ကင္ဆာေရာဂါေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။

 မခြာညိဳ  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com