ကန္ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာျပည္မွာ အလုပ္မျဖစ္

ျမန္မာႏုိင္္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမယ့္ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအတြက္ အတားအဆီး အခက္အခဲေတြ အမ်ားအျပားရွိေန ေသးတယ္လို႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရးနဲ႔ ရင္းနွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အေျခအေနေတြနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္ခဲ့သူ အေမရိကန္ ဥပေဒအက်ဳိး ေဆာင္ကုမၸဏီ တည္ေထာင္သူတဦးက ေျပာလိုက္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ျမန္မာႏုိ္င္ငံဆိုင္ရာ ကုမၸဏီခြဲကို မၾကာေသးခင္ကမွ ပိတ္္လိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အဲဒီလိုေျပာတာပါ။ အျပည့္အစံုကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက ေျပာျပပါမယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ Herzfeld & Rubin ႏုိင္္ငံတကာ ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္ကုမၸဏီရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံကုမၸဏီခြဲ Herzfeld Rubin Meyer & Rose ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္ကုမၸဏီ လီမိတက္ HRMR ကို ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ လက စဖြင့္ၿပီး ၅ ႏွစ္နီးပါးအၾကာ ဒီႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလကုန္မွာ ပိတ္ေတာ့မယ္လို႔ ဒီလဆန္းပိုင္းက ေၾကညာထားတာပါ။

HRMR ဟာ ျမန္မာႏုိ္္င္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ပထမဆံုးဝင္လာတဲ့ ျပည္ပ ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္ကုမၸဏီတခု လည္းျဖစ္ပါတယ္။ အခုလိုု ႐ံုးပိတ္ပစ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တာမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ၊ ရခုိင္ ျပည္နယ္ပဋိပကၡနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးမူဝါဒေတြကို အဓိကအေၾကာင္း အခ်က္ႀကီးသံုးခုအျဖစ္ ကုမၸဏီ တည္ေထာင္သူတဦးျဖစ္တဲ့ မစၥတာ Eric Rose က ေထာက္ျပပါတယ္။

ဒီထဲက ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သူေျပာတာက -

“အေမရိကန္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိ္င္ငံနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္လို႔မရ ေအာင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပိတ္ပင္ ကန္႔သတ္ထားတဲ့ အေရးယူမႈကေတာ့ Patriot Act ထဲက အခန္း ၃၁၁ နဲ႔ ၃၁၂ တို႔ေအာက္ မွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။”

Patriot Act ကို ၂၀၀၁ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္၊ အေမရိကန္ႏုိ္င္ငံကို အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပဌာန္းခဲ့တာ ပါ။ အဲဒီ ဥပေဒေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေတြကို ေဒၚလာနဲ႔ အလႊဲအေျပာင္းလုပ္တာမွာ အခက္အခဲ အတားအဆီး ေတြရွိေနဆဲဆိုတာကို ၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းအတြင္း အဲဒီအခ်ိန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန၊ ဒုတိယ ဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္တင္က ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။

အဲဒီကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ပယ္ဖ်က္ႏုိင္ဖို႔ဆိုရင္ ျမန္မာႏုိင္္ငံအေနနဲ႔ သက္ဆုိင္ရာ ဥပေဒနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ထုတ္ျပန္ဖို႔ လိုတဲ့အေၾကာင္း၊ တရားမဝင္ ေငြလႊဲလုပ္ငန္းေတြကို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြနဲ႔အညီ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖို႔ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြ ထုတ္ျပန္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရတယ္ဆုိၿပီး ဒုဝန္ႀကီးဦးေက်ာ္တင္က လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီ ျပဌာန္းခ်က္ ၃၁၁ နဲ႔ ၃၁၂ တို႔ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ အဲဒီအခ်ိန္နဲ႔ မေရွးမေႏွာင္း မွာပဲျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အေျခစိုက္တဲ့ အေမရိကန္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက အေမရိကန္အစိုးရကို တိုက္တြန္းခဲ့ပါေသးတယ္။

ဒီအခ်က္အျပင္ ေနာက္အေျခအေနတခုကေတာ့ ရခုိင္ျပည္နယ္က ပဋိပကၡအေျခအေနကို မစၥတာ Rose က ေထာက္ျပပါတယ္။

“ျပည္ပကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔က ဒီကိစၥဟာ နာမည္အထိခိုက္ခံၿပီး စြန္႔စားရမယ့္ ႀကီးမားတဲ့ျပႆနာ ျဖစ္လာေနတာပါ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ သတင္းေတြကို တဘက္ထဲကပဲ ၾကားေနရပါတယ္။ CNN တို႔၊ BBC တို႔မွာ ေတြ႔ရတာေတြ၊ သတင္းစာ ေတြမွာ ဖတ္ရတာေတြအားလံုးက တဘက္ထဲက အေၾကာင္းအရာေတြခ်ည္းပါပဲ။ ဘာျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္၊ အစိုးရက ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို ရွင္းျပဖို႔ ျမန္မာအစိုးရဘက္က ႀကိဳးစားတာ မပါပါဘူး။ ဒီအေျခအအေနရွိေနတာေၾကာင့္ ျမန္မာ ႏုိ္င္ငံမွာ လုပ္ငန္းလုပ္ေနတဲ့ ျပည္ပကုမၸဏီေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀းေတြမွာ ေဝဖန္ ေျပာဆိုခံရတာေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာပါ။”

အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ပါတီဦးေဆာင္တဲ့အစိုးရ တက္လာခ်ိန္က ေျပာင္းလဲ တိုးတက္မႈ အမ်ားအျပားျဖစ္လာမယ္လ္ုိ႔ ျပည္တြင္းျပည္ပရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကေပမယ့္ စီးပြားေရးက႑နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အခုခ်ိန္ထိ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ေဆာင္တာမရွိေသးဘူးလို႔ မစၥတာ Rose က ေထာက္ျပပါတယ္။

“သူတို႔ မလုပ္တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔လုပ္တာေတြက အခိုင္အမာ မဟုတ္ဘဲ တြန္႔ဆုတ္တြန္႔ဆုတ္နဲ႔ လုပ္ေန တာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၈ လကထုတ္ျပန္ၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၁၂ မ်က္ႏွာပဲပါတဲ့ စီးပြားေရးမူဝါဒပဲရွိပါတယ္။ ဘယ္လိုႀကီးမားတဲ့ အစီအစဥ္ မ်ဳိးကုိမွ ခ်မွတ္ထားတာမ်ဳိး၊ စၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတာမ်ဳိး မရွိိပါဘူး။”

ျပည္ပရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြ ဝင္လာဖို႔ဆိုရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္ေတြကို ထိခိုက္ေနေစတဲ့ ျပည္ပ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ ေတြကို လံုးဝ႐ုပ္သိမ္းဖို႔၊ ရခိုင္အက်ပ္အတည္းနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိေနတယ္၊ သူတို႔ ဘာလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို အျပင္းအထန္အားစိုက္ၿပီး ရွင္းလင္းေျပာဆိုဖို႔ လိုသလို ေနာက္ဆံုးအခ်က္ျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ျပည္တြင္းမူဝါဒအပို္င္းကေတာ့ အစိုးရ ထိန္္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာပဲ လံုးဝရွိေနတာပါလို႔ မစၥတာ႐ို႕စ္ကေျပာပါတယ္။

လက္ရွိအစိုးရအေနနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈသက္တမ္း ၃ ႏွစ္က်န္ေနေသးၿပီး တကယ္တမ္း အလုပ္ျဖစ္မယ့္ မူဝါဒေတြကို ေရြးခ်ယ္ ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔လည္း သူက တိုက္တြန္းပါတယ္။

ျမန္မာႏုိ္င္ငံကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၿပီး သက္ဆုိင္ရာနယ္ပယ္အသီးသီးမွာ ကၽြမ္းက်င္ၾကတဲ့ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာႏြယ္ဖြားေတြကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရအေနနဲ႔ စုစည္းၿပီး Technocratic government လို႔ဆိုတဲ့ တတ္သိနားလည္ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားပါဝင္တဲ့ အစိုးရမ်ဳိးဖြဲ႔စည္းပါလို႔ မစၥတာ Eric Rose က အၾကံေပး တိုက္တြန္းပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com