ဟာရီကိန္း " Irma " ေၾကာင့္ ဖေလာ္ရီဒါလူထု ေဘးကင္းရာေ႐ႊ ႔

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ကို ဦးတည္လာေနတဲ့ ျပင္းအား အဆင့္ ၅ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဟာရီကိန္း Irma မုန္တိုင္းဟာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာအတြင္း ကမၻာမွာ အျပင္းထန္ဆံုး ဟာရီကိန္းမုန္တိုင္း ျဖစ္လာဖို႔ သတ္မွတ္ခံထားရပါတယ္။

တနာရီကို ေလတိုက္ႏွဳန္း ၁၈၅ မိုင္ရွိတဲ့ အာမာ မုန္တိုင္းဟာ စေနေန႔ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ဖေလာ္ရီဒါ ကုန္တြင္းကို အင္အားျပင္းျပင္းနဲ႔ ၀င္ေရာက္လာႏိုင္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတာေၾကာင့္ မုန္တိုင္းအႏၱရာယ္ကာကြယ္ႏိုင္ေရး ေဒသခံေတြ ဘယ္လိုျပင္ဆင္ေနၾကလဲ ဆိုတာကို ဖေလာ္ရီဒါေရာက္ ျမန္မာျပည္ဖြားတခ်ဳိ႕နဲ႔ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပမွာပါ။

ဟာရီကိန္း အာမာမုန္တိုင္းဟာ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ မိုင္ယာမီၿမိဳ႕ကို ဦးတည္ေနၿပီး စေနေန႔ည ေလာက္မွာ ကုန္တြင္း၀င္လာႏိုင္ဖို႔ရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတာေၾကာင့္ မုန္တိုင္း ေဘးလြတ္ရာကို မျဖစ္မေန ႀကိဳတင္ ထြက္ခြာၾကဖို႔ အာဏာပိုင္ေတြက မေန႔က စၿပီး ေၾကညာထားပါတယ္။ မုန္တိုင္းဒဏ္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ေရးေတြေၾကာင့္ ဖေလာ္ရီဒါမွာ ဓါတ္ဆီဆိုင္ ၄၀%ေလာက္ဓါတ္ဆီေတြျပတ္ေတာက္ကုန္ၿပီလို႔ ေဒသတြင္း ရုပ္သံသတင္းေတြမွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။

မိုင္ယာမီမွာေနထိုင္တဲ့ မဟန္စုယဥ္ကေတာ့ အေျခအေနေတြကို အခုလိုေျပာျပပါတယ္။

“ေရေတြကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေနရာမ်ားမ်ားမွာ အခုဆိုင္ေတြမွာဆိုရင္ ဒီဘက္မွာဆိုရင္ေတာ့ Public Supermarket ေတြရွိတယ္၊ Fresh Market ေတြရွိတယ္။ Public ေတြမွာလည္းျပတ္တယ္။ အခုအမတို႔လုပ္ေနတဲ့ Fresh Market ေတြမွာလည္း ေရကတေန႔လံုး ေရလံုး၀မရွိေတာ့ဘူး။ ဒီမနက္ကမွ Truck ကားေရာက္တယ္ေပါ့ေနာ္ ေရာက္ေတာ့ ကိုယ္လည္းသူမ်ားနည္းတူ အျမန္ထြက္ေရာက္တုန္းေတာ့ယူရတာေပါ့။ ေရာက္ေတာ့လည္း ခဏေလးနဲ႔ပဲ ကုန္သြားတယ္။ ေရက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျပတ္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဆီဆိုရင္လည္း ဓါတ္ဆီဆိုင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဆီမရွိေတာ့ဘူး။ အမတို႔ေနတဲ့ လမ္းေၾကာင္းမွာဆိုရင္ ဆီဆိုင္ ၆ ဆိုင္ေလာက္မွာ ၂ ဆိုင္ေလာက္ပဲ ဆီရွိေတာ့တယ္။ စုတို႔လည္း ဆီဆိုင္မွာ တန္းစီေနတယ္ေလ။ ၄၅ မိနစ္-၁ နာရီေလာက္ေတာ့ တန္းစီရတယ္ အဲလိုမ်ိဳးေတာ့ရွိပါတယ္။”

မုန္တိုင္းအႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ထားတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း-

“ကိုယ္ကေတာ့ အိမ္မွာေတာ့ ျပင္ဆင္စရာရွိတာကေတာ့ shutter ေတြဘာေတြ ေတာ့ တပ္ၿပီးသြားၿပီေပါ့။ ျမန္မာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အသိမိတ္ေဆြေတြေမးၾကည့္ေတာ့လည္း သူတို႔ ေရတို႔ ၊ အစားအေသာက္တို႔ေတာ့ safe လုပ္ၿပီးေတာ့ shutter ေတြလည္းတပ္ၿပီးသြားၿပီေပါ့။ စုတို႔ဆိုရင္လည္း evacuate zone ထဲမွာ zone A ေပါ့ေနာ္ ။ ပထမဦးဆီး ထြက္ခြာရမယ့္ zone Aထဲမွာ ပါေနတာေပါ့ ကိုယ္ေနတဲ့ ေနရာကေတာ့။

ေမး။ ။ ေဘးလြတ္ရာ အျခားေနရာကို သြားဖို႔မရွိဘူးလားရွင့္။

ေျဖ။ ။အလုပ္ကေတာ့ မနက္ျဖန္ကေတာ့ မသြားေတာ့ဘူးေပါ့အမရယ္ မသြားေတာ့ပဲနဲ႔ အိမ္မွာပဲ ေနၿပီးေတာ့ ေလာေလာဆည္ေတာ့ အိမ္မွာပဲေနဖို႔ေတာ့ အစီအစဥ္ရွိတာေပါ့။ သူတို႔ထြက္ခြာခိုင္းေပမယ့္လည္း ကိုယ္ကေတာ့ ေလာေလာဆည္ထြက္ခြာဖို႔ေတာ့ အစီအစဥ္ ဒီဘက္မွာကေတာ့ တခုေတာ့ရွိတာေပါ့ ။ အရမ္းဆိုးလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ police ေတြက တအိမ္တက္တအိမ္ဆင္း evacuate လုပ္ခိုင္းပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ေတာ့ ထြက္မယ္ေပါ့အမရယ္၊ အထုတ္ေတြဘာေတြ အေရးႀကီးစာ၇ြက္စာတမ္းေတြ ကိုယ္ယူရမယ့္ အေရးႀကီးေဆးတို႔နဲ႔ ဒီ Hand carry ေတြကေတာ့ အဆင္သင့္ေတာ့ ျပင္ထားၿပီးပါၿပီ။ ေနာက္ဆံုးမိနစ္မွာထြက္ဆိုရင္ေတာ့ ထြက္ရေတာ့မွာေပါ့။”

ဖေလာ္ရီဒါ အထက္ပိုင္း Jacksonville ၿမိဳ႕ မွာေနထိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္ ေဒါက္တာစိုးပိုင္ကလည္း သူ႔တို႔ ေဆးရံုးမွာ အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရးအတြက္ ႀကိဳဆင္ျပင္ဆင္ေနေၾကာင္း အခုလိုေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔လုပ္တဲ့ ေဆးရံုမွာဆိုရင္ Emergency team ေတြဖြဲ႔ထားၿပီးၿပီ။ စေနေန႔မနက္ကစၿပီး အခ်ိန္ျပည့္ေနဖို႔ လူေတြေခၚၿပီး စုထားၿပီးၿပီ Evacuation ေတြကေတာ့ လုပ္ေနတာပဲ Florida ေတာင္ပိုင္း ေဆးရံုေတြဆိုရင္ ပိတ္သြားၿပီ။ အခုက်ေနာ္အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ေဆးရံုကေန ျမင္ေနရတဲ့ 95 ကားလမ္း က Virginia တို႔ အထိတက္တဲ့ လမ္းက North bound ဆိုရင္ ကားေတြက က်ပ္သိပ္ၿပီးေတာ့ ပိတ္ေနၿပီ လမ္းတခုလံုးက။”

West Palm Beach ၿမိဳ႕မွာေနထုိင္တဲ့ အဆိုေတာ္ ေမျမတ္ႏိုးခင္ကလည္း မုန္တိုင္းတိုက္မယ့္ ပမာဏအရမ္းႀကီးတဲ့ အတြက္ ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုးျပင္ဆင္ထားေၾကာင္း အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ျပင္ဆင္ထားတယ္။ ျပင္ဆင္ထားတာကေတာ့ အစံုပဲ ေရတို႔၊ ဓါတ္ဆီကေတာ့ Costco မွာ တန္းသြားစီတာ ၁ နာရီေလာက္ၾကာတယ္။ ၿပီးေတာ့ Gas တို႔အစားအေသာက္ေတြ အိမ္ကိုေတာ့ အကုန္ကာၿပီးသြားၿပီ။ ညီမက ဒီကိုေရာက္တာ ၁၀ ႏွစ္ေတာ့မျပည့္ေသးဘူး က်န္တာေတြကိုေတာ့ မမွီလိုက္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခုတေခါက္ကေတာ့ သူတို႔ေျပာတာကေတာ့ အၾကီးဆံုးပဲလို႔ေျပာတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အေရွ႕က ပထမေျပာတာကေတာ့ မိုင္ ၄၀၀ ေလာက္ေျပာၿပီးေတာ့မွ အခုက်ေတာ့ မိုင္ ၆၀၀ ျဖစ္သြားတယ္။ ေတာ္ေတာ္ႀကီးတယ္အမေရ ဘယ္မွ ေျပးလႊတ္မွာမဟုတ္ဘူး။”

အာမာမုန္တိုင္းဟာ စေနေႏွာင္းပိုင္းကေန တနဂၤေႏြမနက္ပိုင္းအထိ ဖေလာ္ရီဒါကုန္တြင္းပိုင္းကို တိုက္ခတ္ႏိုင္ဖို႔ရွိတယ္လို႔ အေမရိကန္မိုးေလ၀သပညာရွင္ေတြက ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။

အေမရိကန္အေရွ႕ေတာင္ဘက္ Caribbean ပင္လယ္ထဲမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၂၀၁၆ခုနွစ္က လူေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ ျပင္းအားအဆင့္ ၄ရွိတဲ့ ဟာရီကိန္း Matthew မုန္တိုင္းေနာက္ပိုင္းမွာ အာမာမုန္တိုင္းဟာ အျပင္းထန္ဆံုးျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ဟာရီကိန္း အာမာမုန္တိုင္းဟာ လက္ရွိမွာ ကာေရဗီယန္ကြ်န္းစု ႏိုင္ငံေတြထဲက ဒိုမီနီကန္ကို ဗဟိုျပဳ ျဖတ္သန္းေနပါတယ္။ ေလတိုက္ႏွဳန္း တနာရီကို မိုင္ ၁၈၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့ မုန္တိုင္း ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ပိုင္ ေပၚတူရီကို အပါအ၀င္ ျပင္သစ္နဲ႔ ဒတ္ခ်္ႏုိင္ငံတုိ႔ ပုိင္ဆုိင္တဲ့ St. Martin ကၽြန္း ေတြမွာေတာ့ လူအမ်ားအျပား လွ်ပ္စစ္မီးျပတ္ေတာက္မႈကိုရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ ထိခိုက္ဆံုးရွဳံးမႈ ႀကီးႀကီး မားမားျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး လူေနအေဆာက္အဦး အေတာ္မ်ားမ်ား ၿပိဳက်ပ်က္စီးေနတာေတြကို ေကာင္းကင္က ရိုက္ထားတဲ့ ဓါတ္ပံုေတြမွာ ျမင္ေတြ႕ရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၀၈ခုနွစ္က လူေပါင္း သိန္းနဲ႔ခ်ီေသဆံုးခဲ့တဲ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းဟာ တနာရီကို ၁၃၄ မိုင္ႏွဳန္းတိုက္ခတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com