အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ေရွ႕ခရီး

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အဓိက ႏုိင္ငံေရးပါတီႀကီး ၂ ခုျဖစ္တဲ့ ဒီမုိကရက္နဲ႔ ရီပတ္လဘီကန္ ပါတီတုိ႔ရဲ႕ သမၼတ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ေရြးခ်ယ္မႈကာလေတြအတြင္းက စိတ္လႈပ္ရွားစရာ၊ အံ့အားသင့္စရာ မေကာင္းေသးဘူးလုိ႔ ယူဆၾကမယ္ဆုိရင္ေတာ့ အခု ပါတီ ၂ ခုလုံးက Hillary Clinton နဲ႔ Donald Trump တုိ႔ကုိ သမၼတ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြအျဖစ္ အသီးသီး ေရြးခ်ယ္လုိက္ၾကၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရွ႕မွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ရာ အမ်ားႀကီး ေတြ႔လာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိန္ထဲမွာပဲ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးအေနနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရမယ့္ အခက္အခဲေတြကလည္း အမ်ားအျပား ရွိေနတာပါ။ ဒီအေၾကာင္း ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က စုစည္း တင္ျပေပးထားပါတယ္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အေမရိကန္သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Hillary Clinton ေရာ၊ Donald Trump ပါ ၂ ဦးစလုံးဟာ သူတုိ႔ ပါတီအသီးသီးရဲ႕ သမၼတကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ ျဖစ္လာၾကဖုိ႔အတြက္ Primary လုိ႔ေခၚတဲ့ ပါတီတြင္း ပဏာမေရြးခ်ယ္မႈေတြအတြင္း ပါတီ၀င္အျဖစ္ မွတ္ပုံတင္ထားၾကသူေတြ သူတုိ႔ကုိ ေထာက္ခံ အားေပးၾကဖုိ႔ ၁ ႏွစ္ေလာက္နီးပါး မဲဆြယ္စည္းရုံးခဲ့ၾကရတာပါ။

ဒါေပမဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ အရင္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔မတူပဲ သူတုိ႔ကုိယ္ သူတုိ႔ ဘယ္ပါတီ၀င္မွ မဟုတ္တဲ့ တသီးပုဂၢလေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္လာၾကတဲ့အတြက္ သမၼတေလာင္းေတြကလည္း ဒီေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း သူတုိ႔ကုိ အဓိကထား စည္းရုံးၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ႏုိ၀င္ဘာ ၈ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏုိင္ရေရးအတြက္ ဒီတသီးပုဂၢလေတြဟာ အေရးအပါဆုံး မဲဆႏၵရွင္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

မဲဆြယ္စည္းရုံးမႈေတြအတြက္ ပါတီရံပုံေငြဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သမၼတ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးစလုံးဟာ ေငြေၾကးတတ္ႏုိင္တဲ့ ေထာက္ခံသူေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ Campaign အတြက္ အလႈေငြ ထည့္၀င္ၾကဖုိ႔ စည္းရုံးၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလအတြင္း ေဒၚလာ သန္းရာနဲ႔ခ်ီ သုံးစြဲၾကရတာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ရံပုံေငြ အလုံအေလာက္ ရျခင္း မရျခင္း ဆုိတာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏုိင္အရႈံးကုိပါ အဆုံးအျဖတ္ ေပးႏုိင္တာေၾကာင့္ ကုိယ့္ၿပိဳင္ဖက္ထက္သာေအာင္ ရံပုံေငြကုိ အၿပိဳင္အဆုိင္ ရွာၾကရတာပါ။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ေနာက္ဆုံးထုတ္ျပန္တဲ့ စာရင္းဇယားေတြအရ Clinton ရဲ႕ Campaign ဟာ လက္ရွိမွာ ေဒၚလာ ၄၄ သန္း ရွိေနၿပီး Trump ရဲ႕ Campaign ကေတာ့ ေဒၚလာ သန္း ၂၀ ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ Hillary Clinton ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလအတြင္း အခုခ်ိန္ထိ ေဒၚလာ သန္း ၂၃၀ သုံးစြဲခဲ့ၿပီး Donald Trump ကေတာ့ ၇၁ သန္း သုံးစြဲခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သမၼတ Barack Obama ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ျပန္လည္ ေရြးေကာက္ခံရဖုိ႔အတြက္ ေဒၚလာ ၇၇၅ သန္း သုံစြဲခဲ့ရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ေန႔တဓူ၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္ စည္းရုံးမႈေတြကေတာ့ ပါတီတြင္း ပဏာမေရြးေကာက္ပြဲကာလေတြတုန္းနဲ႔ ကြာျခားမႈ ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ Swing State လုိ႔ေခၚတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏုိင္အရႈံးကုိ အဆုံးျဖတ္ေပးႏုိင္တဲ့ အေနအထားရွိၿပီး ဘယ္ပါတီကုိ မဲေပးမယ္လုိ႔ ယတိျပတ္ မဆုံးျဖတ္ရေသးတဲ့ ျပည္နယ္ေတြကုိ အဓိက အာရုံစုိက္ စည္းရုံးၾကမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ Florida ၊ Ohio နဲ႔ Pennsylvania စတဲ့ ျပည္နယ္ေတြကေတာ့ အေရးပါတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေပးႏုိင္မယ့္ ျပည္နယ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒုတိယ အေရးပါတဲ့အခ်က္ကေတာ့ စကားစစ္ထုိးပြဲေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။

သမၼတ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးျဖစ္ၾကတဲ့ Hillary Clinton နဲ႔ Donald Trump တုိ႔ရဲ႕ စကားစစ္ထုိးပြဲ ၃ ႀကိမ္ က်င္းပဖုိ႔ ရိွိတာမွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိေတာ့ စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ ျပဳလုပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိေတာ့ ေအာက္တုိဘာလ ၉ ရက္ေန႔နဲ႔ တတိယနဲ႔ ေနာက္ဆုံး ကားစစ္ထုိးပြဲကုိေတာ့ ေအာက္တုိဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုသမၼတေလာင္း ၂ ဦးျဖစ္ၾကတဲ့ ဒီမုိကရက္ပါတီက Virginia ျပည္နယ္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Tim Kaine နဲ႔ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီက Indiana ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး Mike Pence တုိ႔ကေတာ့ ေအာက္တုိဘာလ ၄ ရက္ေန႔မွာ စကားစစ္ထုိးပြဲ ၁ ႀကိမ္သာ ျပဳလုပ္ဖုိ႔ ရွိပါတယ္။

စကားစစ္ထုိးပြဲေတြမွာေတာ့ ပါတီမဲဆြယ္ စည္းရုံးပြဲေတြမွာ ေထာက္ခံသူ ပရိတ္သတ္ေတြေရွ႕ ေျပာရတာမ်ဳိးမဟုတ္တဲ့အတြက္ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးအၾကားက မူ၀ါဒဆုိင္ရာ ကြဲျပားမႈေတြကုိ အေသးစိတ္ ႏုိက္ႏုိက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ေလ့လာ သိရွိခြင့္ ရၾကမွာပါ။ Donald Trump ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေတြ႔အႀကံမရွိသူ၊ စိတ္အတက္အက် ျမန္တဲ့သူ၊ ေျပာခ်င္ရာ ေလွ်ာက္ေျပာေနသူ တဦးျဖစ္ၿပီး သမၼတအရည္အခ်င္းနဲ႔ ျပည့္စုံသူမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ဒီမုိကရက္ပါတီညီလာခံမွာ Hillary Clinton က မီးေမာင္းထုိး ေ၀ဖန္ ခဲ့ပါတယ္။

“သမၼတရုံးခန္းထဲမွာ Donald Trump ရွိေနတဲ့အခ်ိန္ တကယ့္ လက္ေတြ႔ပဋိပကၡေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရတဲ့ အေျခအေနကုိ စဥ္းစားၾကည့္ပါ၊ Tweet လုပ္ၿပီး ျမဳဆြယ္လုိ႔ရတဲ့ လူတဦးဟာ ႏ်ဴကလီးယား ခလုပ္ကုိ ႏွိပ္ပုိင္ခြင့္ရွိတဲ့ သူအျဖစ္ ယုံၾကည္ထားလုိ႔ ရႏုိင္တဲ့သူတဦး မဟုတ္ပါဘူး။”

Donald Trump ကေတာ့ Hillary Clinton ဟာ သမၼတ အုိဘားမားရဲ႕ မၿပီးဆုံးေသးတဲ့ ေပၚလစီေတြ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုိ ဆက္လက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္သူ ျဖစ္တယ္ဆုိလုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္အတြင္း ျပဳလုပ္တဲ့ မဲဆြယ္ စည္းရုံးမႈတခုမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“သမၼတ အုိဘားမားရဲ႕ အစုိးရကုိ ေနာက္ထပ္ ၄ ႏွစ္သက္တမ္း က်ေနာ္တုိ႔ တုိးမေပးႏုိင္ပါဘူး။ Hillary Clinton ကုိ ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္တာဟာ အဲဒီအတုိင္းျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ သမၼတ အုိဘားမားကုိ ေနာက္ထပ္ ၄ ႏွစ္ က်ေနာ္တုိ႔ ထပ္မေပးႏုိင္ပါဘူး။”

ဒီေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေရးပါတဲ့ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြ မႏွစ္သက္တဲ့အခ်က္ကုိ ဘယ္လုိ ေက်ာ္လြားႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ၾကမလဲဆုိတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ပါတီ ၂ ခုအၾကား ေပၚလစီအရ မတူညီမႈေတြကုိ တုိက္ခုိက္ၾကယုံတင္မကဘဲ ဒီႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္ ပါတီ၀င္ေတြက ၿပိဳင္ဖက္ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းကုိ မႏွစ္သက္မႈဟာ အဆုံးစြန္ကုိ ေရာက္ေနၿပီး ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးစလုံးဟာလည္း အရင္ သမၼတ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြလုိမဟုတ္ပဲ လူႀကိဳက္အနဲဆုံးေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ၂ ဦးစလုံးက သူတုိ႔မွာရွိတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြ မႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့အခ်က္ေတြကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ဖုိ႔ အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးစား လုပ္ယူၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပြဲမဟာ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကုိ အျပန္အလွန္ ေထာက္ျပၾကတဲ့ အက်ည္းတန္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲတခု ျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ Wall Street Journal က ၀ါရင့္သတင္းေထာက္ Gerald Seib က သုံးသပ္ပါတယ္။

“ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ ရႈပ္ေထြးတဲ့၊ အက်ည္းတန္တဲ့၊ သိမ့္ေမြ႔ႏူးည့့ံမႈ ကင္းမဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္ပါတယ္။ လူေတြ ႀကိဳက္တာ မႀကိဳက္တာ အပထား၊ ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ မဲဆႏၵရွင္ေတြအေနနဲ႔ ကုိယ့္ကုိ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္လုိ႔ မဲေပးတယ္ဆုိတာထက္၊ တဖက္လူကုိ မဲမေပးၾကဖုိ႔အတြက္ မဲဆြယ္ စည္းရုံးၾကမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လာပါလိမ့္။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒါမ်ဳိးကုိ မႏွစ္သက္ပါဘူး။ အဲဒီလုိ ျဖစ္လာမယ့္အတြက္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ မလြဲမေရွာင္သာပဲ အက်ည္းတန္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲတခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။”

Hillary Clinton ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့စဥ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အီးေမးအရႈပ္ေတာ္ပုံေၾကာင့္ သူမဟာ မယုံၾကည္ရသူအျဖစ္ Donald Trump ရဲ႕ Campaign က ေဇာင္းေပး မဲဆြယ္ စည္းရုံးေနသလုိ Hillary Conton ဖက္ကလည္း Donald Trump ဟာ ေပၚလစီပုိင္းမွာ ဂဃနဏ သိရွိထားသူမဟုတ္ပဲ ေျပာခ်င္ရာ ေလွ်ာက္ေျပာေနတဲ့သူျဖစ္တဲ့အတြက္ သမၼတျဖစ္ဖုိ႔ အရည္အခ်င္း မျပည့္၀သူအျဖစ္ ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိေနၾကတာပါ။ အခုခ်ိန္ထိ ေကာက္ခံထားတဲ့ လူထုစစ္တမ္းေတြအရကေတာ့ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၂ ဦးအၾကား ဘယ္သူႏုိင္မယ္ဆုိတာ အတတ္ မေျပာႏုိင္ေသးတဲ့ အေနအထားမွာရွိေနပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

 ကိုုေဇာ္၀င္းလႈိင္ / ဗီြအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com/