ျမန္မာ့အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ က်ဆင္း

Freedom House အစီရင္ခံစာသစ္မွာ ျမန္မာ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ က်ဆင္းေန 

 ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ဒီႏွစ္ထဲ ထပ္မံက်ဆင္းသြားခဲ့တယ္လုိ႔ အေမရိကန္ အေျခစုိက္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔ Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာသစ္က ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္မရွိတဲ့ ႏုိင္ငံမ်ား စာရင္းမွာ ထည့္သြင္းခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ အြန္လုိင္းအသုံးျပဳသူေတြအေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း ျမန္မာမီဒီယာသမားေတြ၊ ကြန္ျပဴတာ ပညာရွင္ေတြက ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ဆက္သြယ္ စုံစမ္းထားတဲ့ ကုိေအာင္လြင္ဦးက တင္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္လာခဲ့တဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ ႏွစ္ကစလုိ႔ အင္တာနက္သုံးစဲြသူ ပုိမ်ားလာေပမဲ့ လြတ္လပ္ခြင့္ေတာ့ မရွိေသးဘူးလုိ႔ Freedom House အဖဲြ႔ရဲ႕ ၂၀၁၅ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ အင္တာနက္ သုံးစဲြႏုိင္တဲ့ အခက္အခဲေတြ ရွိေနတာ၊ အြန္လုိင္းစာမ်က္ႏွာေတြမွာ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိေနတာ၊ အဆုိးဆုံးအျဖစ္နဲ႔ အင္တာနက္ သုံးစဲြသူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တာေတြ ပုိမ်ားလာတယ္ဆုိၿပီး၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ တစိတ္တပုိင္း လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတဲ့ အဆင့္ကေန ဒီႏွစ္မွာေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ မရွိတဲ့အဆင့္ကုိ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ခဲ့တာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ ကြန္ျပဴတာ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း (မႏၱေလး) ရဲ႕ နာယက ကုိရဲျမတ္သူ ကေတာ့ အရင္တုန္းကလုိ အင္တာနက္ သုံးစဲြသူေတြကုိ ေစာင့္ၾကည့္တာ၊ အေရးယူတာမ်ဳိး သိသိသာသာ မရွိေတာ့ေပမဲ့လည္း၊ အင္တာနက္သုံးစဲြသူ ပုိမ်ားလာတာနဲ႔အမွ် ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ အေရးယူခံရတဲ့ သူေတြလည္း ပုိမ်ားလာတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“အင္တာနက္မွာ က်ေနာ္တို႔ ၾကည့္ရင္ ၊ က်ေနာ္တို႔ကို ေစာင့္ၾကည့္တဲ့လူေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကို ေနာက္က trail လိုက္တာေတြရွိတယ္။ ကိုယ့္ email ေတြကို ၀င္ဖတ္တာေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ပက္သက္တဲ့ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ၀င္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ရဲ႕ privacy ကိုထိတာေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီဟာေတြကိုေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အခုက်ေနာ္တို႔ Telenor သံုးတဲ့အခါမွာ ေပ်ာက္သြားၿပီ။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔က အင္တာနက္လြတ္လပ္ခြင့္ႀကီးက ပိုက်ပ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ အင္တာနက္ website က ပိုေကာင္းလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အင္တာနက္ေပၚမွာ သံုးတဲ့လူေတြက အရမ္းမ်ားလာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မႈခင္းေတြကမ်ားလာတဲ့အတြက္ အဲဒါေတြအကုန္လံုးမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ ဖမ္းတဲ့ ကိစၥေတြ ေခါင္းစဥ္ေတြမ်ားသြားတာ။ က်ေနာ္တို႔က ပိုလည္းေကာင္းမလာသလို ၊ ပိုလည္း ဆိုးမလာဘူးေလ။ အင္တာနက္ရဲ႕ ေပတံနဲ႔တိုင္းရင္ ပိုဆိုးမလာဘူးလို႔ က်ေနာ္ကေျပာတာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အခုအခ်ိန္မွာ အင္တာနက္ တယ္လီဖုန္းသံုးေနတဲ့လူ ၃၂ သန္းေလာက္ရွိသြားတယ္။ အရင္တုန္းကဆိုရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္၊ ၃ ႏွစ္က ၅ သန္းေလာက္ပဲရွိတာ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တ၀က္ေလာက္က အင္တာနက္သံုးေနတယ္။ ၇၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းက စမတ္ဖုန္းေတြသံုးေနတယ္။ အဲဒီအေနအထားမွာ အမႈအခင္းရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ အမႈအခင္း ၇ ခုရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒါနဂိုအတိုင္းပဲ။ ဟို ေလွ်ာ့ခ်ေပးတာမဟုတ္သလို၊ freedom ျဖစ္သြားတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ process ေတြအကုန္လံံုးက မီဒီယာနဲ႔ ပက္သက္တာေတြပဲ။ အင္တာနက္နဲ႔ ပက္သက္တာေတြလည္း နဂိုအတိုင္းပဲ။”

လက္ကုိင္ဖုန္းေတြ ေဖာေဖာသီသီ သုံးစဲြခြင့္ရလာတာနဲ႔အမွ် အင္တာနက္ကုိ အသုံးမ်ားလာေပမဲ့ ဆက္သြယ္ႏုိင္မႈ အရည္အေသြး ကေတာ့ ကမာၻမွာ အနိမ့္ဆုံးအဆင့္မွာ ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔လည္း Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာေတြကုိ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္တာ၊ ပိတ္ပင္တာမ်ဳိး မရွိေပမဲ့ ထိလြယ္ရွလြယ္ ႏုိင္ငံေရးကိစၥမ်ဳိးေတြကုိေတာ့ ေဖာ္ျပသင့္သေလာက္ ေဖာ္ျပတာမ်ဳိး မရွိဘူးလုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။ စစ္တပ္လုိ အဖဲြ႔အစည္းမ်ဳိးေတြက ဂုဏ္သိကၡာထိခုိက္မွာ စုိးတာေၾကာင့္ အင္တာနက္ သုံးစဲြတဲ့သူေတြကုိ ဖိအားေပးတာမ်ဳိးေတြလုိ အြန္လုိင္းေပၚက အေၾကာင္းအရာေတြကုိ ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိတာကုိလည္း အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပခဲ့တာပါ။ ျမန္မာသတင္းသမားမ်ားကြန္ယက္ အဖဲြ႔ရဲ႕ အလုုပ္အမႈေဆာင္အဖဲြ႔၀င္ ဦးျမင့္ေက်ာ္ ကေတာ့ မၾကာေသးခင္ကပဲ Facebook အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တာေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး ဖမ္းဆီးမႈေတြ ရွိခဲ့တာလုိ အင္တာနက္သုံးသူေတြအေပၚ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနတာဟာ စုိးရိမ္စရာေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ့္အျမင္မွာေပါ့ေလ။ website ေတြ ပိတ္ပင္တာေတြေတာ့ ဘာမွ မရွိဘူးေပါ့ေလ။ ၂၀၁၁ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တဲ့ေနာက္။ သို႔ေသာ္ ဒီမွာအမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ မီဒီယာကေန ေရးသားတဲ့ဟာေတြက အစိုးရတို႔၊ ႏိုင္ငံေတာ္ တပ္တို႔ ကို ေရးသားတာမ်ိဳးေတြမွာ သူတို႔က အသေရပ်က္ေစတဲ့အတြက္ ေရးသားတဲ့ဟာေတြက ဒီလပိုင္းေတြမွ ဖမ္းဆီးတာေတြ ၊ ဒီႏွစ္အတြင္းမွာလည္း ဖမ္းဆီးတာေတြရွိလာတယ္။ သူတို႔ကို ပုဂၢိဳလ္ေရးရာ ေ၀ဖန္တာေတြလည္းျဖစ္ျဖစ္ ၊ အဖြဲ႔အစည္းေပါ့ေနာ္၊ တပ္တို႔ ဘာတို႔ကို ေ၀ဖန္တာေတြကို သီးခံမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာေတြ ျပလာတယ္ေပါ့။ ဒီလပိုင္းမွာဆိုရင္ ပိုေတာင္ ဆိုးဆိုးျဖစ္လာတယ္။ တေယာက္ၿပီးတေယာက္ ဖမ္းတာေတြကို ေတြ႔ရတယ္။”

ကမာၻေပၚက ႏုိင္ငံေပါင္း ၆၅ ႏုိင္ငံက အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ Freedom House အဖဲြ႔က ဗုဒၶဟူးေန႔က အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ရာမွာ ၆ ႏွစ္ေျမာက္ျဖစ္တဲ့ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအပါအ၀င္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၃၂ ႏုိင္ငံမွာ က်ဆင္းမႈေတြ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ၅ ႏွစ္ဆက္တုိက္ ကမာၻတ၀ွမ္း အင္တာနက္လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ က်ဆင္းလာေနတဲ့အထဲ ဒီႏွစ္မွာ အဆုိးဆုံးကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ေဖာ္ျပထားသလုိ၊ အေမရိကန္ကုိေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံအျဖစ္နဲ႔ အစီရင္ခံစာက သတ္မွတ္ထားခဲ့ပါတယ္။

ကိုေအာင္လြင္ဦး / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com