ျမန္မာလူ႔အခြင့္အေရး အစီရင္ခံစာ ကိုယ္စားလွယ္ေတြတံု႔ျပန္

 ကုလသမဂၢ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစ္ Yanhee Lee ရဲ႕ အေထြေထြညီလာခံမွာ တင္ျပသြားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီညီလာခံကို တက္ေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ အပါအ၀င္ တျခားႏုိင္ငံေတြက တက္ေရာက္လာတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကလည္း ပါ၀င္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ေဒၚလွလွသန္းက တင္ျပထားပါတယ္။

ကုလသမဂၢ အထူး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး မစ္ Yanhee Lee အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ တတိယေကာ္မတီမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဇန္န၀ါရီလနဲ႔ ၾသဂုတ္လက သူ႔ရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခရီးစဥ္အတြင္း ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္မႈေတြကို ဗုဒၶဟူးေန႔က တင္ျပခဲ့ရာမွာ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးေက်ာ္တင့္ က အစီရင္ခံစာကို အခုလို ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

“လြပ္လပ္တဲ့ သီးျခား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး တဦးအေနနဲ႔ ဘက္မလိုက္တဲ့ မွ်တတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြကို အၿမဲ ထုတ္ျပန္လိမ့္မယ္လို႔ အေလးအနက္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဒီႏွစ္ အစီရင္ခံစာဟာ အဲဒီိလို မျဖစ္တဲ့အတြက္ ၀မ္းနည္းမိပါတယ္။ အစီရင္ခံစာမွာ မမွန္ကန္မႈေတြ၊ လုပ္ႀကံမႈေတြ၊ အထင္လြဲမွားေစတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ အမ်ားအျပား ပါေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အျပဳသေဘာ မေဆာင္တဲ့ ႐ႈေထာင့္ကေန ေရးသားထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္အေနနဲ႔ အစီရင္ခံစာကို အခ်ိန္ကိုက္ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း ေနျပည္ေတာ္ကို ျပန္ညႊန္းဖို႔နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာဖုိ႔ အခ်ိန္ေကာင္းေကာင္း မရတဲ့အတြက္လည္း ျမန္မာသံအမတ္ႀကီးက တရား၀င္ မေက်နပ္ခ်က္ကို တင္သြင္းခဲ့ၿပီး မစ္ Yanhee Lee ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြကို အခုလို ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

“လူ႔အခြင့္အေရးကို အကဲျဖတ္ရာမွာ ဒီေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ ႏွစ္က အေျခအေနကို ႏိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ကာလအတြင္းမွာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပက္သက္လို႔ ႀကီးမားတဲ့ တိုးတက္မႈေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္ ဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မျငင္းႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံမ်ားလို လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတဲ့အျပင္၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားလည္း လြပ္လပ္ခြင့္ နယ္ပယ္က်ယ္ျပန္႔လာသလို၊ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္ေတြ ရွိလာပါၿပီ။ စီးပြားေရးလည္း ပိုတံခါး ပြင့္လာၿပီး၊ ေပၚလစီလည္း ပိုမို ပြင့္လင္းလာတဲ့အျပင္ ႏိုင္ငံေရး စုေ၀းပြဲႀကီးေတြ က်င္းပႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာဟာလည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရရွိလာတယ္ ဆိုတဲ့ အရိပ္လကၡဏာပါပဲ။ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိပါဘူး။”

မစ္ Yanhee Lee ရဲ႕ အစီရင္ခံစာကို တံု႔ျပန္ခဲ့ၾကတဲ့ ညီလာခံတက္ေရာက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႔ ၿဗိတိန္သံအမတ္ႀကီးကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မႈေတြကုိ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

“ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႔ နီးကပ္လာခ်ိန္မွာ အေျခခံလူမႈအဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ နယ္ေျမက်ဥ္းေျမာင္းလာၿပီး၊ မီဒီယာနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြအတြက္ ပိုမို အခက္အခဲ ႀကံဳလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ စု႐ံုးခြင့္တို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ တိုးလာတာ ေတြ႔ရသလို၊ ဖမ္းဆီးမႈေတြရွိၿပီး စြဲခ်က္တင္ခံထားရသူေတြ ရွိေနပါတယ္။ ရခုိင္မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အေျခအေနဟာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အေရးတႀကီး လုပ္ေဆာင္ေပးရမယ့္ ကိစၥရပ္တခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလို အကဲစမ္းမႈေတြ ရွိေနေပမဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈ စတင္ခဲ့ခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း ခရီးေပါက္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။”

တ႐ုတ္ကိုယ္စားလွယ္ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တႏုိင္ငံလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆုိႏုိင္ခဲ့တာကို ခ်ီးက်ဴးလိုက္ပါတယ္။

“တ႐ုတ္္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈကို အစဥ္တစိုက္ ေထာက္ခံအားေပးလာတာျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာအစိုးရအေနႏွင့္ လူမႈေရး တည္ၿငိမ္မႈနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကို ခ်ီးက်ဴးပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ျပည္တြင္းေရး ကိစၥရပ္ျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ဆိုင္မႈကို ႏိုင္ငံတကာက ေလးစားဖို႔နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈကို ၀ိုင္း၀န္း ကူညီၾကဖို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။”

အေမရိကန္အမ်ိဳးသမီး ကုိယ္စားလွယ္က ႐ိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ခံေနရတဲ့အေၾကာင္း စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္မႈကို အခုလို ထပ္ေလာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။

“႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံတခြင္ မူဆလင္ေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ထပ္ေလာင္း ေျပာလိုပါတယ္။         အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတုိင္း ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ မူဆလင္ေတြဟာ ဆက္လက္ၿပီး ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနရပါတယ္။ ခရီးသြားလာခြင့္၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းခြင့္နဲ႔ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရး ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ ခံစားခြင့္ေတြမွာ ကန္႔သတ္ခြင့္ေတြ ရင္ဆုိင္ေနရၿပီး၊ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဥပေဒအရလည္း ႏွိပ္ကြပ္ခံေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီႏွစ္ တျခားႏုိင္ငံေတြကို အေျခခ်ဖို႔ ထြက္ေျပးၾကသူေတြအေရးလည္း က်မတို႔ စိုးရိမ္ပါတယ္။” - လို႔ အေမရိကန္ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာသြားတာျဖစ္ပါတယ္။

EU ဥေရာပသမဂၢကိုယ္စား ခ်က္ကိုယ္စားလွယ္ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တုိးတက္မႈေတြကို ႀကိဳဆိုလုိက္ေပမဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနၾကသူေတြ အားလံုးကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ အခုလို ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။

“လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိမႈေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနၾကသူအားလံုးကို ျပန္လႊတ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင့္ ျပဳဖို႔အျပင္ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းစြာ လႈပ္ရွားလုပ္ေဆာင္ခြင့္ ျပဳဖုိ႔ တုိက္တြန္းပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အထူးကိုယ္စားလွယ္ကုိလည္း သူ သြားလိုတဲ့ေနရာကို သြားခြင့္ျပဳဖုိ႔နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး မဟာမင္းႀကီး ႐ံုးခြဲ ဖြင့္လွစ္ႏုိင္မယ့္အခ်ိန္ ခ်မွတ္ေပးဖို႔ကိုလည္း တုိက္တြန္းပါတယ္။”

အီရန္၊ က်ဴးဘား၊ ႐ုရွား၊ ေျမာက္ကုိရီးယားနဲ႔ ေလာႏိုင္ငံက ကိုယ္စားလွယ္ေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ အခုလို လူ႔အခြင့္အေရး အထူး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး ခန္႔အပ္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ကာ အေထြေထြညီလာခံ တတိယေကာ္မတီမွာ တင္ျပေဆြးေႏြးတာထက္ ဂ်နီဗာရွိ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ က်င္းပတဲ့ UPR ေခၚ ႏုိင္ငံတကာ ပံုမွန္ ျပန္လည္ ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ စနစ္အရ ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုလားတဲ့အေၾကာင္း တိုက္တြန္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ႏို၀င္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔မွာေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ UPR မွာ တင္ျပေဆြးေႏြးဖို႔လည္း ရွိပါတယ္ရွင္။

ေဒၚလွလွသန္း / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com