ကုမၸဏီႀကီးမ်ားရဲ ႔ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ

 ျမန္မာ့ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းႀကီးေတြမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာဝန္သိမႈ ဘယ္ေလာက္ ရိွတယ္ဆိုတာကို စစ္ေဆးထားတဲ့ အစီရင္ခံစာတေစာင္ မၾကာမီက ထြက္လာပါ တယ္။ Myanmar Center for Responsible Business - MRCB ျမန္မာ့စီးပြားေရး က႑ တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာနက ထုတ္ေဝတဲ့ စစ္တမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပြင့္လင္းစ စီမံခ်က္ (ဒုတိယအစီရင္ခံစာ) လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ပထမအစီရင္ခံစာကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇူလိုင္လက ထုတ္ေဝပါတယ္။ အႀကီးဆံုး ျမန္မာကုမၸဏီ ၁၀၀ ရဲ ႔ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတြကို ေလ့လာၿပီး အဂတိ လိုက္စားမႈ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရးတာဝန္သိမႈကို စိစစ္ပါတယ္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႔ကသံုးတဲ့ စံႏႈန္းကိုသံုးၿပီး ဆန္းစစ္ေပမယ့္ ကုမၸဏီ ၆၁ ခုမွာသာ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ ရွိပါတယ္။ ဇြန္လကုန္အထိ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္မွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုၾကည့္ၿပီး ကုမၸဏီေတြကို အကဲျဖတ္ပါတယ္။ အမ်ားစုဟာ စစ္အစိုးရေခတ္မွာ ႀကီးထြားလာတဲ့ ခ႐ိုနီကုမၸဏီေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက အားနည္းခ်က္က ကုမၸဏီဝက္ဘ္ဆိုဒ္ မွန္မမွန္ဆိုတာကို မစစ္ေဆးႏိုင္ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟာကြက္ကို ျဖည့္ဆည္းတဲ့အေနနဲ႔ ခ႐ိုနီကုမၸဏီေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အရပ္သားအဖြဲ႔ေတြရဲ ႔ သံုးသပ္ခ်က္နဲ႔ သတင္းမီဒီယာ ရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို ေနာက္ဆက္တြဲမွာ တင္ျပထားပါတယ္။

ကုမၸဏီႀကီးေတြရဲ ႔ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာဝန္သိမႈကို တုိင္းတာရာမွာ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ကိုၾကည့္ၿပီး အမွတ္ေပးစနစ္ကို သံုးထားပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ကို ေဖာ္ျပရင္ေဖာ္ျပသလို အမွတ္မ်ားမ်ားရပါတယ္။ အနည္းဆံုး အမွတ္က သုညျဖစ္ၿပီး အမ်ားဆံုးက ၁၀ မွတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုးမွတ္ေက်ာ္ရၿပီး ပထမ ရသြားသူဟာ SPA-Yoma ေခၚ Serge Pun & Associates ျဖစ္ပါတယ္။ SPA ကုမၸဏီဟာ မႏွစ္က နဝမအဆင့္ရခဲ့ၿပီး ဒီႏွစ္ ပထမ ရသြားပါတယ္။ ကမာၻ႔ဘဏ္ အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္တဲ IFC ေကာ္ပိုေရးရွင္းက ႐ိုးမဘဏ္ကို ေငြထုတ္ေခ်းထား တာရယ္၊ စကၤာပူစေတာ့ေစ်းကြက္မွာ အဆင့္ ၁၈ ေရာက္ေနတာရယ္ စတာေတြေၾကာင့္လည္း SPA-Yoma ကုမၸဏီဟာ နာမည္ရေနပါတယ္။ ခ႐ိုနီ ဦးေဇာ္ေဇာ္ ဦးေဆာင္တဲ့ Max Myanmar ဦးပိုင္ကုမၸဏီက ဒုတိယ၊ ကေမာၻဇ ကုမၸဏီအုပ္စုက တတိယ ရရွိသြားပါတယ္။

စစ္အစိုးရေခတ္မွာ ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာတဲ့ ကုမၸဏီေတြဟာ အာဏာပိုင္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ ခ႐ိုနီေတြမို႔ ပြင့္လင္းမႈ မရွိဘူးလို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။ စစ္တပ္ပိုင္ ျမန္မာ့ စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၊ ေဇကမာၻနဲ႔ ဧရာေရႊဝါမွာ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတာင္ မရွိပါဘူး။ ပြင့္လင္းမႈ စစ္တမ္းေကာက္တဲ့ ကုမၸဏီ ၁၀၀ မွာ ၃၉ ခုက ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ မရွိပါဘူး။ ဒီအထဲမွာ ေက်ာက္မ်က္ကုမၸဏီ အေတာ္မ်ားမ်ား ပါဝင္ပါတယ္။ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ကို ဟန္ျပထားတဲ့ ခ႐ိုနီကုမၸဏီလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ကို ဝက္ဘ္ဆိုဒ္မွာ ရွာမရဘူးလို႔ ဆုိပါ တယ္။ ေက်ာက္စိမ္း အမ်ားဆံုးလုပ္တဲ့ ထူးကုမၸဏီ နဲ႔ Asia World စတဲ့ ခ႐ိုနီကုမၸဏီႀကီးေတြ ဟာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ကို လူသိခံခ်င္ပံု မရဘူးလို႔ ဆိုပါ တယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမွာ ဒုတိယရတဲ့ Max Myanmar လည္း ေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းမွာ ပါဝင္ပါတယ္။

ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာဝန္သိမႈကို ဆန္းစစ္တဲ့အခါ ကုမၸဏီဝက္ဘ္ဆိုဒ္ကိုခ်ည္း အားကိုးလို႔မရမွန္း သိတဲ့အတြက္ စစ္တမ္းေကာက္တဲ့ ကုမၸဏီ ၁၀၀ နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အရပ္သားအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ ႔ သံုးသပ္ခ်က္ကို ေတာင္းခံခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဇြန္လကုန္အထိ ေဖာ္ျပတဲ့ မီဒီယာသတင္းေတြကိုလည္း အစီရင္ခံစာ မွာ ျပန္လည္တင္ျပထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုမၸဏီနဲ႔ ျပႆနာေပၚတဲ့ အမႈေတြကို ေျဖရွင္း ၿပီးျခင္းရွိမရွိကိုေတာ့ မီဒီယာအမ်ားစုက မေဖာ္ျပပါဘူး။ ပန္းလိႈင္ေဂါက္ကြင္းနဲ႔ အိမ္ရာစီမံကိန္းအတြက္ ေျမယာဝယ္ယူမႈ ျပႆနာကို ႏွစ္ဘက္ေက်နပ္ေအာင္ ေျဖရွင္းခဲ့တယ္လို႔ SPA ကုမၸဏီက ရွင္းျပပါတယ္။ ငပလီကမ္းေျခက သဲထုတ္ယူမႈျပႆနာမွာ Max Myanmar ကုမၸဏီက သဲထုတ္ယူမႈကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ေပမယ့္ Asia World ကုမၸဏီက သဲထုတ္ယူေနတာ ကို ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

ပုဂၢလိကလုပ္ငန္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို တုိင္းတာတဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ဘိန္းေမွာင္ခို တျဖစ္လဲ ကုမၸဏီေတြျဖစ္တဲ့ ဦးအိုက္ထြန္းရဲ ႔ ေရႊေတာင္က သတၱမအဆင့္က လုိက္ေနၿပီး ဦးထြန္းျမင့္ႏိုင္ရဲ ႔ Asia World က အဆင့္ ၁၂ က လုိက္ေနတာ ထူးျခားတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ားဆံုး ရႏုိင္တဲ့အမွတ္ ဆယ္မွတ္ မွာ ေရႊေတာင္ကုမၸဏီက ေျခာက္မွတ္ခြဲ ရထားၿပီး Asia World ကုမၸဏီက ႏွစ္မွတ္ခြဲ ရထားပါတယ္။ နာမည္ႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ စစ္တပ္ရဲ ႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္ကုမၸဏီ၊ ဦးေအာင္ေသာင္း မိသားစုပိုင္ IGE ကုမၸဏီ၊ ထူးကုမၸဏီ စတာေတြရတဲ့အမွတ္ဟာ သုညသာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေရႊမန္းရဲ ႔သား ေအာင္သက္မန္းရဲ ႔ ဧရာေရႊဝါကုမၸဏီ ဆိုရင္ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတာင္မရွိလို႔ ဘာလုပ္ေနမွန္း မသိႏုိင္ပါဘူး။

ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို တုိင္းတာရာမွာ အဂတိလုိက္စားမႈ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ က်န္းမာေရး လံုျခံဳေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေရး တာဝန္သိမႈကို ဆန္းစစ္ေပမယ့္ ကုမၸဏီ အက္ဥပေဒမွာ ဒါေတြကို ေဖာ္ျပဖို႔ တာဝန္မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေငြေၾကးနဲ႔မဆိုင္တဲ့ ဒီလုိအခ်က္အလက္မ်ဳိးကို ကုမၸဏီႀကီးေတြကေဖာ္ျပဖို႔ ဥပေဒျပဳသင့္တယ္လို႔ MCRB - Myanmar Center for Responsible Business အဖြဲ႔က အစိုးရကို အၾကံေပးထား ပါတယ္။ အစီရင္ခံစာ ေရးတာကို ကုမၸဏီရဲ ႔ တာဝန္အျဖစ္အစိုးရက သတ္မွတ္ေပး မွသာ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အားနည္းခ်က္နဲ႔ ဟာကြက္ရွိေနေပ မယ့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ႏိုင္တာကို တိုးတက္မႈလို႔ ေခၚရပါ လိမ့္မယ္။

ဦးေအာင္ခင္, ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com