ေလွစီးေျပးအေရး အရင္းခံအေၾကာင္းရွာဖို႔ AI တိုက္တြန္း

ေလွစီးေျပးဒုကၡသည္ေတြ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ေရာ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြနဲ႔ပါ ပိုၿပီး ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ဖို႔လိုတယ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ႀကီး AI ကေျပာလိုက္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံေတြအတြင္း ေလွစီးေျပး ဒုကၡသည္ေတြ အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြဘက္က လုံေလာက္တဲ့ျပင္ဆင္မႈေတြ အခုခ်ိန္ထိ မလုပ္ေသးတဲ့အတြက္ လာမယ့္ ေအာက္တိုဘာလ ပြင့္လင္း ရာသီေရာက္ရင္ ေလွစီးေျပးေတြ ပိုမ်ားလာလိမ့္မယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ အိႏၵိယသမုဒၵရာအတြင္း ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဘက္ ကေန ေရႊ႕ေျပာင္းထြက္လာတဲ့လူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏုိင္ငံေပါင္း (၁၇) ႏုိင္ငံပါတဲ့ အစည္းအေဝးတရပ္ကို ေမလ (၂၉) ရက္ေန႔က ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ က်င္းပၿပီးတလအၾကာမွာ ခုလိုေျပာဆိုလုိက္တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းစုံကိုေတာ့ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ နန္းေလာင္ဝ္ကတင္ျပထားပါတယ္။

Andaman ပင္လယ္နဲ႔ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ဘက္က လူေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာဟာ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းမႈနဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတမႈေတြေၾကာင့္ အသက္အႏၱရာယ္ မ်ားလွတဲ့ ပင္လယ္ခရီးကိုျဖတ္ၿပီး ပိုေကာင္းတဲ့ဘဝတခုရဖို႔ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အသက္ကိုစြန္႔ၿပီး ေနရပ္ရင္းကုိစြန္႔ၿပီး ႏွစ္စဥ္ ထြက္ခြာေနၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕အဆို ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းမႈကေန ထြက္ေျပးၾကတယ္လို႔ဆိုတဲ့ ေလွစီးေျပးေတြအေရးမွာ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ကိုင္တြယ္ပုံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး AI အဖြဲ႔က အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေဒသေရးရာစည္း႐ုံးလႈပ္ရွားမႈ ဒါ႐ုိက္တာ Joseph Benedict က အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ဒီအၾကပ္အတည္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္္မာအစိုးရက အစည္းအေဝးကိုတက္ေရာက္ခဲ့တဲ့အျပင္ ပါဝင္ေဆြးေႏြးမႈေတြလည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေဒသတခုလုံး ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ဒီအေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆက္ၿပီး ခ်ိတ္ဆက္လုပ္ေဆာင္ဖို႔လိုတယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန လူေပါင္းေထာင္ခ်ီ ေလွေတြနဲ႔ ထြက္ လာေနၾကတာကိုေတာ့ ျငင္းလို႔မရပါဘူး၊ အထူးသျဖင့္ရခိုင္ျပည္နယ္က ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ကိုေရာ အျခားေဒသေတြမွာပါႏွိပ္စက္ညွင္းပန္းခံေနရတဲ့လူေတြ အေရးေျဖရွင္းဖို႔ သိပ္ကိုလိုဒ အပ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေတြထဲ ခိုးဝင္ေနၾကတဲ့လူေတြရဲ႕ အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုပါတယ္။”

ထုိင္းအစိုးရရဲ႕လူကုန္ကူးမႈအေပၚ ျပင္းထန္တဲ့ႏွိမ္ႏွင္းမႈေၾကာင့္ကမ္းကပ္ဖို႔ခက္ခဲလြန္းတဲ့အတြက္ လူကုန္ကူးသူေတြဟာ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ေလွစီးေျပးေတြကို စြန္႔ခြါသြားၾကတာေၾကာင့္ သူတို႔ေတြဟာ ပင္လယ္ထဲမွာေမ်ာေနၾကၿပီး အစာေရစာ ျပတ္လပ္တာနဲ႔ႀကဳံခဲ့ရတဲ့အျပင္ လူေသဆုံးမႈေတြလည္း အမ်ားအျပား ရွိခဲ့တာပါ။

ႏိုင္ငံတကာကအာ႐ုံစုိက္လာၾကတဲ့ ဒီဒုကၡသည္မ်ားအေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အိႏၵိယသမုဒၵရာတြင္း ပုံမွန္မဟုတ္ေသာနည္းနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထုိင္ၾကသူမ်ား ဆိုင္ရာ အထူးအစည္းအေဝးကို ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ေမလ (၂၉) ရက္ေန႔က က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

“ကပၸလီပင္လယ ္နဲ႔ဘဂၤဘားပင္လယ္ေအာ္တြင္းက ေလွစီးေျပးအေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေဆြးေႏြးပြဲကို ႏုိင္ငံေပါင္း (၁၇) ႏိုင္ငံတက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ဘန္ေကာက္ အစည္းအေဝးၿပီးသြားတာ တလရွိေပမယ္႔လည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္း ပင္လယ္ထဲ ေမ်ာေနတဲ့ေလွစီးေျပးေတြအေရး ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းဖို႔ လုံေလာက္တဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြလုပ္လာတာ မေတြ႔ရေသးဘူးလို႔ AI ဘက္ကယုံၾကည္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ မေလးရွားဘက္က ေလွစီးေျပး (၇) ေထာင္ကို တႏွစ္ယာယီလက္ခံထားဖို႔ သေဘာတူေပမယ့္ ဒီထက္ လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ပင္လယ္ထဲ ေလွေတြထပ္ေတြ႔လာရင္ ရွာေဖြ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ပိုၿပီး ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္ဖို႔လိုပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္က ႐ုိဟင္ဂ်ာလူနည္းစုေတြကို စနစ္တက် ခြဲျခားဆက္ဆံေနတာေတြကို ရပ္ဆို္င္းဖို႔လည္းလိုပါတယ္။ ဒါမွသာေအာက္တိုဘာလအတြင္း ပြင့္လင္းရာသီေရာက္ရင္ ေလွစီးေျပးၾကမယ္႔အေရးကိုကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး လူ႔အသက္ဆုံးရႈံးမႈေတြလည္း ရွိမွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။”

ေမလတုန္းက ထိုင္းႏိုင္ငံအနီးပင္လယ္ထဲ ေမ်ာေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေပါင္း ၈,ဝဝဝ ေလာက္ဟာ ျမန္မာနဲ႔ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္က ျဖစ္ဖို႔မ်ားတယ္လို႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ားဆိုင္ရာအဖြဲ႔ IOM က ခန္႔မွန္းပါတယ္။ ေလွစီးေျပးေတြအေရး ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႔ ဘယ္လိုအခန္းက႑ကေန ပါဝင္ႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ေမးခြန္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ AI အဖြဲ႔က Benedict က ခုလိုေျပာပါတယ္။

“လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၾကာေအာင္ျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီအၾကပ္အတည္းက ေရရွည္ျဖစ္ေနတာပါ။ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္း အေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ၿပီး အခိ်န္အခါသင့္တုိင္း ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနကိုေထာက္ျပဖို႔လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ အခြင႔္အေရးကိုသတိျပဳမိေစဖို႔နဲ႔ ဒါမွသာ သူတို႔ေတြၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနထိုင္ၿပီး လူမႈေရးစီးပြါးေရးအခြင့္အေရးေတြကို ကာကြယ္မႈေတြ ရလာမွာပါ။ ႏုိင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းအေနနဲ႔ ဒါေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း လက္ရွိလုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ကုလသမဂၢကတဆင့္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္သလို အာဆီယံႏိုင္ငံေတြကတဆင့္လည္း လုပ္ကိုင္ႏိုင္ပါတယ္။”

အာဆီယံႏိုင္ငံေတြ၊ ၾသစေၾတးလ်နဲ႔ ဘဂၤဘားေဒ႔ရွ္ႏိုင္ငံအစိုးရေတြကို ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဒီအၾကပ္အတည္းကိုေျဖရွင္းဖို႔ အေရးေပၚျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ဖို႔ AI အဖြဲ႔က တုိက္တြန္းထားပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ရွာေဖြကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ တုိးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ဖို႔၊ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ေလးစားလုိက္နာဖို႔အျပင္ ခုလိုလူေတြေလွစီးေျပးေနၾကတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကို ရွာေဖြဖို႔လည္း တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ အဓိကအခ်က္အေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ သူတို႔အေခၚ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူနည္းစုေတြကို စနစ္တက် ခြဲျခားဆက္ဆံေနတာကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ AI အဖြဲ႔က ျမန္မာအစိုးရကို ေတာင္းဆိုထားတာပါ။ အာဆီယံ ပါလီမန္အမတ္မ်ားအဖြဲ႔ APHR ကလည္းလူကုန္ကူးမႈတိုက္ဖ်က္ေရး၊ ခိုလႈံခြင့္ေတာင္သူမ်ားကို ကာကြယ္ေရး၊ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာအၾကပ္အတည္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းနဲ႔ ျမန္မာျပည္က ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚညႇင္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးဖို႔ မနက္ျဖန္ ကြာလာလာမ္ပူၿမဳိ႕မွာ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးၾကမယ္လို႔ APHR က ဒီကေန႔မွာ သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္ရွင္။

နန္းေလာဝ္ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com