ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ၾကားေနမႈအလားအလာ Carter Center စိုးရိမ္

ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္တခ်ိဳ႕ဟာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ၾကားေနမႈ၊ ဘက္မလိုက္မႈ အလားအလာဟာ စိုးရိမ္ဖြယ္ ျဖစ္တယ္လို႔ Carter Center က ေထာက္ျပလိုက္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ မျဖစ္ရေလေအာင္ ႀကိဳတင္ေဆာင္ရြက္သင့္တာေတြကို ေဆာင္ရြက္သင့္ တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ Carter Center ရဲ႕ အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Carter Center တြဲဘက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Jonathan Stonestreet ကို ေမးျမန္းၿပီး ဦးေက်ာ္ဇံသာ က တင္ျပထားပါတယ္။

Carter Center ဟာ ၂၀၁၄ ဒီဇင္ဘာကေန ၂၀၁၅ ေဖေဖာ္၀ါရီအထိ ကယား၊ ကရင္၊ မြန္၊ ရွမ္း၊ ဧရာ၀တီ၊ မႏၱေလး စတဲ့ ေဒသႀကီးေတြကို ကြင္းဆင္းေလ့လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႔အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔ေတြကို ဖိတ္ဖို႔ ကတိျပဳတာဟာ တကယ္ေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲေတြထက္ သိသိသာသာ ကြဲျပားျခားနားလာတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္တယ္လုိ႔ သူတုိ႔ ေထာက္ခံႀကိဳဆုိထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႀကိဳတင္ မဲေပးခိုင္းတဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာစံနဲ႔စာရင္ အလြန္ပဲ အားနည္းေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဓိကေထာက္ျပတဲ့ကိစၥကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ေတြဟာ ေဒသဆုိင္ရာ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔ေတြအေပၚမွာ မီွခိုေနရတဲ့အတြက္ ဘက္မလိုက္ေရးမူအေပၚ ထိခိုက္စရာရွိေနတယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။

ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ကိုယ္တိုင္မွာလည္း အဖြဲ႔၀င္တခ်ိဳ႕ဟာ ယခင္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဒါဟာ စိုးရိမ္စရာ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ Carter Center ရဲ႕ တြဲဘက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Jonathan Stonestreet က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ထဲက အဖြဲ႔၀င္တခ်ိဳ႕ဟာ ယခင္စစ္အရာရွိႀကီးေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဘက္မလိုက္မႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ၾကားေနမႈ စတာေတြ ရွိပါ့မလားဆုိတာ ေမးခြန္းထုတ္ထားပါတယ္။ ဒါဟာ တကယ္ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ အခ်က္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ သူတို႔ဟာ လံုး၀ ဘက္လုိက္မႈမရွိဘူး။ လံုး၀ လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တယ္ဆုိတာကို အျပည့္အ၀ ျပသႏုိင္ေရးဟာ က်ေနာ္တို႔ အထူး ေထာက္ျပလိုတဲ့အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္မွာ တစိတ္တေဒသ ေတြ႔ရေပမဲ့ သူတို႔ဟာ လံုး၀ ဘက္မလိုက္ဘူးဆုိတာ ပိုမို ျပသဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ white card လို႔ေခၚတဲ့ ယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္သက္တမ္း ကုန္ဆံုးသြားၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ခဲ့သူေတြ မဲေပးခြင့္ ဆံုး႐ံႈးရမယ့္ကိစၥကိုလည္း စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

Carter Center ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ေနရာေတြမွာ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး တင္းမာမႈ စိုးရိမ္ဖြယ္ ထူးထူးျခားျခား မေတြ႔ခဲ့ရေပမဲ့ မူဆလင္ဆန္႔က်င္ေရး ေရးသားေျပာဆုိမႈေတြ ပံုမွန္ရွိေနတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမ်ိဳးေရးတင္းမာမႈေတြ ပိုမို မဆုိးရြားႏုိင္ေအာင္ အားထုတ္သင့္တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔ေရာက္ခဲ့တဲ့ေနရာေတြက လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းအဆင့္မွာ ဘာသာေပါင္းစံု အခါအားေလ်ာ္စြာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၾကတာ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ေတာ့ အစိုးရအဆင့္ေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာကပါ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းေတြၾကား ပဋိပကၡမျဖစ္ပြားေအာင္ ကူညီေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ ေထာက္ခံတင္ျပထားပါတယ္။ ပဋိပကၡေတြ တကယ္ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ မခန္႔မွန္းႏုိင္ပါဘူး။ မူဆလင္ဆန္႔က်င္စိတ္ဓာတ္ေတြ အမုန္းစကားေတြ ရွိေနၾကေလေတာ့ ပဋိပကၡျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ စိုးရိမ္စရာ အေျခအေနေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈေတြ နီးကပ္မလာခင္ အခုကတည္းက ႀကိဳၿပီးေတာ့ ကိုင္တြယ္ထားရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။”

သူတို႔အဖြဲ႔ဟာ အစိုးရရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ သြားေရာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တခါ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကလည္း တရား၀င္ ဖိတ္ၾကားထားတဲ့အဖြဲ႔ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔အဖြဲ႔ရဲ႕ ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္ေတြကို ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြက လက္ခံစဥ္းစားဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။

“သူတုိ႔လက္ခံစဥ္းစားလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္တို႔ အဲ့ဒီကို သြားေရာက္ေလ့လာၿပီး ေထာက္ခံတင္ျပေနတာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ သြားေရာက္ခဲ့တာပါ။ အခုအခါ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က တရား၀င္ဖိတ္စာကို လက္ခံရရွိပါၿပီ။ သူတို႔က Carter Center ကို စိတ္၀င္စားပံုရတာကို ေထာက္ရင္ Carter Center ရဲ႕ ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္ကိုလည္း လက္ခံစဥ္းစားမယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္ဆုိၿပီး ညႊန္ၾကားေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိၿပီး၊ လူအမ်ားလက္ခံယံုၾကည္လာႏုိင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္ဆုိတာ ေထာက္ခံတင္ျပျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႔စည္းခြင့္၊ စုေ၀းေဖာ္ထုတ္ခြင့္ဟာ အလြန္အေရးႀကီးတဲ့အတြက္ အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ ဒီအခြင့္အေရးေတြကို အျပည့္အ၀ ခြင့္ျပဳဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Carter Center ဟာ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း ဂ်င္မီကာတာ ဦးစီးတည္ေထာင္ထားတဲ့ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ ျဖစ္ပါ တယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com