ေရြးေကာက္ပြဲေလ့လာေရး ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔ေတြ လာေရာက္ခြင့္ျပဳ

ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ ျဖစ္ေပၚလာၿပီးတဲ့ေနာက္ အရပ္သား အစိုးရ လက္ထက္ ပထမဆံုးအႀကိမ္ က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို တရားမွ်တမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိ မရွိ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အေမရိကန္အေျခစိုက္ Carter Center နဲ႔ EU ဥေရာပသမဂၢ အဖြဲ႔ဝင္ေတြကို ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ခြင့္ျပဳလိုက္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာႏုိင္ဖို႔ ခြင့္ျပဳလုိက္တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မဆုမြန္ က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းတဲ့အခါ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြကို လာေရာက္ ေလ့လာႏိုင္ဖို႔အေရး စီစဥ္ေပးေနတဲ့အေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔ဝင္ ေဒါက္တာ ေဒၚျမင့္ၾကည္က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဟုတ္တယ္၊ က်မတို႔ကေတာ့ေလ Carter Center နဲ႔ EU ကေတာ့ လာၿပီးေတာ့ ဆက္သြယ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ observation လုပ္ခ်င္တယ္ဆုိလို႔ က်မတို႔ ပထမဦးဆံုး MOU ထုိးပါတယ္။ ထုိးၿပီးေတာ့ အခု သူတို႔ ေတြကိုေပါ့ေနာ္ observation လုပ္ရမယ့္အခ်ိန္က်ရင္ က်မတို႔က သူတို႔ကို invitation ပို႔မွာပါရွင့္။”

ေမး။             ။ ဟုတ္ကဲ့ ပထမဦးဆံုးေပါ့ေနာ္ ၂၀၁၂ တုန္းကေတာ့ South East Asia Nation က ဖိတ္ခံရပါတယ္။ ဒီ ၂၀၁၅ ေတာ့ ပထမဦးဆံုးလို႔ ေျပာရမွာေပါ့ေနာ္ ဆရာမ။ အဲ့ဒီေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာမတုိ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို လြတ္လပ္ၿပီးေတာ့မွ တရားမွ်တမႈ ရွိတဲ့ဟာမ်ိဳး လုပ္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေနတဲ့ အစီအစဥ္ေလးေတြလည္း ေျပာျပပါဦး ဆရာမ။

ေျဖ။                ။ “အဲဒါကေတာ့ ဒီ observer ကို လက္ခံတယ္ဆုိတာ က်မတို႔ရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ငန္းဟာ တကယ့္ကို free and fair ျဖစ္တယ္ဆုိတာကို သူတို႔ observe လုပ္ႏုိင္ဖို႔ပဲေပါ့ေနာ္။ တနည္းအားျဖင့္ေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ integrity ကို သူတုိ႔ ေ၀ဖန္ဖို႔လို႔ပဲေပါ့ေနာ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ဒါကို observer ေတြ လက္ခံျခင္းအားျဖင့္ က်မတို႔ ဒီလုပ္ငန္းဟာ free ျဖစ္သလား၊ fair ျဖစ္သလား သူတို႔ ဒါေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔ပဲေပါ့ေနာ္။ For Transparency ပါပဲ။”

ေမး။             ။ ဆရာမ သူတို႔က ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔အတြက္ကို ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ စီစဥ္ေပးထားမွာပါလဲရွင့္။

ေျဖ။                ။ “ေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔ဆုိတာက ၂ မ်ိဳးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ long term observer နဲ႔ short term observer - long term observer ဆုိတာကေတာ့ သူတို႔က ၃၊ ၄ လ ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ သူတို႔က ေရြးေကာက္ပြဲ process တခုလံုးကုိ သူတို႔က ေလ့လာမွာေပ့ါ။ short term observer ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲအခ်ိန္က်ရင္ လာၿပီးေတာ့ မဲ႐ံုေတြမွာ ဟုတ္လား ေဆာင္ရြက္တဲ့လုပ္ငန္းေတြကို သူတုိ႔က observe လုပ္မွာေပါ့ေနာ္။”

ေမး။             ။ အခု ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖုိ႔အတြက္ကေရာ date သတ္မွတ္မႈက အေရႊ႕အေျပာင္းရွိပါသလား။

ေျဖ။              ။ “က်မတို႔ေျပာထားတယ္ေလ။ ေအာက္တိုဘာ last week နဲ႔ ႏို၀င္ဘာ first week အတြင္းမွာ ေၾကညာမယ္ဆုိတာ က်မတို႔ ၃ လအႀကိဳမွာ ေၾကညာမွာပါ။”

ဒါကေတာ့ ၂၀၁၅ မွာ က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈေတြကို ခြင့္ျပဳေပးတဲ့အေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ တာဝန္ရွိသူ ေဒါက္တာ ေဒၚျမင့္ၾကည္က ေျဖၾကားခဲ့တာပါ။

ဒါဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၅ ႏွစ္တာကာလအတြင္း စစ္အာဏာရွင္ေတြ လႊမ္းမိုးခဲ့ဖူးတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခြင့္ျပဳလိုက္တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏုိင္ဖို႔ အခုလို Carter Center နဲ႔ EU ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခြင့္ျပဳလိုက္တဲ့ ဒီလုပ္ေဆာင္မႈဟာ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္လိုက္တဲ့ ဒီမိုကေရစီအစိုးရေပၚေပါက္ႏိုင္ဖို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ  ပထမဆံုးအႀကိမ္ ခြင့္ျပဳလိုက္တာျဖစ္တယ္လို႔လည္း သမၼတရံုးဝန္ႀကီး ဦးစိုးသိမ္းက ေျပာဆိုခဲ့ေၾကာင္း ႐ိုက္တာစ္သတင္းတရပ္မွာလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတုန္းကေတာ့ စစ္အစိုးရတပိုင္း အာဏာပိုင္ေတြဘက္က ႏုိင္ငံတကာေလ့လာသူေတြဟာ ေလ့လာခြင့္မျပဳခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံအခ်ိဳ႕ ေလ့လာခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒီမတိုင္ခင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္က က်င္းပခဲ့တဲ့ ၁၉၉၀ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ စစ္အစိုးရဘက္က အဲဒီေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အသိအမွတ္မျပဳဘဲ ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးမွာ အေရးႀကီးတဲ့ႏွစ္ျဖစ္တဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပႏုိင္ေရးမွာ လာမယ့္ ဧၿပီလေနာက္ဆံုးထားၿပီး ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဘက္က ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမယ့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ဖို႔ မွတ္ပံုတင္ႏုိင္ေရး သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။

မဆုမြန္ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com