ယန္ဟီးလီ၏ ျမန္မာ႔အေရး ကနဦးအျမင္

 ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၁၀ ရက္ၾကာခရီး ေရာက္ရွိ ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးစံုစမ္း စစ္ေဆးေရးမႉး  Yanghee Lee (ယန္ဟီလီ) က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား အေရး၊ ဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနကအစ လယ္ယာေျမ အသိမ္းခံရတဲ့ ကိစၥေတြ အပါအ၀င္ အကဲခတ္ ေလ့လာခြင့္ရခဲ့ေၾကာင္း ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ ဥပေဒေတြဟာလည္း ဒီေန႔ေခတ္နဲ႔ မကိုက္ညီတာေတြ ရွိတယ္လို႔ သံုးသပ္လိုက္ပါတယ္။ ကိုစည္သူက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို အသိအမွတ္ျပဳေပမယ့္လို႔ စိန္ေခၚအကဲစမ္းမႈေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရဆဲပဲလို႔ ဒီကေန႔ က်င္းပတဲ့ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ မစၥ္ Yanghee Lee (ယန္ဟီလီ) ေျပာဆိုသြားပါတယ္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကိုေလးစားတဲ့၊ အကာအကြယ္ေပးတဲ့၊ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝုိင္းက တာဝန္သိတဲ့ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ပါဝင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့ေနရာမွာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ခ်င္တဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ားက ေျပာသလိုပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို နားလည္ဖုိ႔၊ အားေပးဖို႔ အမ်ားႀကီး လုိပါတယ္။ ဒါမွသာ စိန္ေခၚအကဲစမ္းမႈေတြကို ျဖတ္သန္းၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မရဲ႕ ေလ့လာ အကဲခတ္ခ်က္ေတြက ဒါေတြကို မီးေမာင္းထုိးျပႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။”

တဆက္တည္းမွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြအေပၚ မေက်နပ္လို႔ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္တဲ့သူေတြကို ဖမ္းဆီးေနတာေတြအေပၚ မစၥ္ Yanghee Lee (ယန္ဟီလီ)  က ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

“ဆႏၵထုတ္ေဖာ္တဲ့သူေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ေနတာေတြဟာ လူထု အေျချပဳ အဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို သိမ္ငယ္ေအာင္လုပ္သလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူမႈအသိုင္းအဝုိင္းကို ၿခိမ္းေျခာက္အက်ပ္ကိုင္တဲ့ သေဘာလည္း သက္ေရာက္ပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ လူထုအေျချပဳ အဖဲြ႔အစည္းေတြအတြက္ စိတ္ခ်လံုၿခံဳမႈရွိတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ဖန္တီးေပးရမွာပါ။ ဒါမွသာ ဒီမိုကေရစီေရး၊ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး တိုးတက္ေရး အကာအကြယ္ေပးေရးေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

လာမယ့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကို တရားမွ်တစြာ က်င္းပႏိုင္ဖို႔ ပတ္၀န္းက်င္ေကာင္း ဖန္တီးေပးဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ပါေမာကၡ လီ က ေထာက္ျပသြားပါတယ္။

“ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးမွာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္ဟာ တကယ့္ကို လုိအပ္ၿပီး အခ်က္အျခာက်ပါတယ္။ ဒါမွသာ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေတြကို ေဆြးေႏြး အေျဖရွာႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြမတုိင္မီမွာ ဒီလိုလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ေရြးေကာက္ပဲြဆိုတာဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ အေရးပါတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ တရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးက႑အတြက္ အသံုးစရိတ္တိုးျမႇင့္တာ ၾကားရတဲ့အတြက္ အားတက္မိတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီက႑ေတြမွာ အသံုးစရိတ္ကို အခုထက္မက တိုးတက္ေစလိုတယ္လို႔လည္း တိုက္တြန္းခဲ့ေသးတယ္။

မစၥ္ Yanghee Lee (ယန္ဟီလီ) ရဲ႕  ရခိုင္ျပည္နယ္ခရီးစဥ္အတြင္း ဗုဒၥဘာသာနဲ႔ မြတ္ဆလင္ အသိုင္းအ၀ိုင္း ႏွစ္ခုစလံုးရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြ အသံေတြကိုလည္း နားေထာင္ေပးႏုိင္ခဲ့တယ္လို႔လည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဒီခရီးစဥ္အတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ ကို သြားေရာက္ခဲ့စဥ္ ျပည္နယ္အစိုးရတာ၀န္ရွိသူေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ေဒသခံ ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံု မိတ္ဆက္ခဲ့သလို ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ဒုကၡသည္ဘ၀ ေရာက္ေနၾကရသူေတြနဲ႔လည္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီးေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က ေကာလာဟလ အမုန္းစကားျပန္႔ပြားမႈေၾကာင့္ လူ ၂ ေယာက္ေသဆံုးရတဲ့အထိ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ခဲ့လို႔ ညမထြက္ရအမိန္႔ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕ကိုလည္း သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ မႏၱေလးတိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရအဖြဲ႔နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့အျပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႔နဲ႔လည္း ေဆြးေႏြးခဲ့သလို ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေနရာေတြကိုလည္း ကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ပါေမာကၡလီဟာ မေန႔က ဇူလိုင္လ (၂၅) ရက္ေန႔မွာ ေနျပည္ေတာ္မွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ ၀န္ႀကီးေတြအျပင္ ဖြဲ႔စည္းအေျခခံဥပေဒ ခုံ႐ံုးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့ပါေသးတယ္။

ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမႉး မစၥ္ Yanghee Lee (ယန္ဟီလီ) ရဲ႕ ဆယ္ရက္ၾကာ  ျမန္မာျပည္ခရီးစဥ္အတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန အကဲခတ္ ေလ့လာခဲ့တာေတြကို ေအာက္တိုဘာလမွာ က်င္းပမယ့္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံမွာ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဗြီအိုုေအ (ျမန္မာဌာန)
http://burmese.voanews.com/content/initial-thinking-of-yanghee-lee-un-special-envoy-on-myanmar-affairs-/1965815.html

ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလအထူးကုိယ္စားလွယ္သစ္ မစၥ္ ယန္ဟီးလီ ရဲ႕ ရန္ကုန္သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြ။ (ဂ်ဴလိုင္ ၂၆၊ ၂၀၁၄၊ ဓာတ္ပံု/စည္သူ-ဗီြအိုေအ)