နာဂစ္နဲ႔ ေမးခြန္းႏွစ္ခု

၂၀၁၄ ေမလ ၂၊ ၃ ရက္ဟာ နာဂစ္မုန္တုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံကို ဝင္ေရာက္တုိက္ခတ္သြားခဲ့တဲ့ (၆)ႏွစ္ေျမာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ၿပီးခဲ့ၿပီျဖစ္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုပါပဲ။ ဒါေပမဲ့လည္း ေလာကႀကီးမွာ လိုခ်င္သည္ျဖစ္ေစ၊ မလိုခ်င္သည္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္သက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႏွစ္သက္သည္ျဖစ္ေစ ေတြ႕ႀကံဳလာၾကရတဲ့ကိစၥေတြဟာ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားပဲရွိပါတယ္။ တရားသေဘာအရေျပာရရင္ေတာ့ တရားႏွစ္ပါးပဲရွိပါတယ္။ တရားတစ္ပါးကေတာ့ ပစ္ပယ္ရမယ့္တရား၊ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ ေမ့ပစ္ရမယ့္၊ လ်စ္လ်ဴ႐ႈရမယ့္၊ ေခါင္းထဲက ထုတ္ပယ္ရမယ့္တရား။ ဥပမာ၊ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားေတြဆိုပါေတာ့။ ေနာက္တရားတစ္ခုကေတာ့ ပစ္ပယ္ရမယ့္တရားမဟုတ္ဘူး ပစ္ပယ္လို႔လည္းမရဘူး။ မရွိေအာင္လုပ္လုိ႔လည္းမရဘူး။ မေတြ႕ခ်င္လုိ႔လည္း မရဘူး။ ေတြ႕ကိုေတြ႕ရမွာ။ ရင္ကိုရင္ဆုိင္ရမွာ။ ဒါေပမဲ့ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ သူျပဳသမွ်၊ ကုိယ္ႏုရတဲ့ ဘဝမ်ဳိးမျဖစ္ရေလေအာင္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြနဲ႔ ကိုယ္ကဦးေဆာင္ၿပီး ကိုယ္ကအႏိုင္ယူရမယ့္တရား။ ဥပမာ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱတရားေတြလိုေပါ့။ ဒီလို တရားႏွစ္ပါးအနက္ နာဂစ္အျဖစ္အပ်က္ဟာ ခ်စ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မုန္းသည္ျဖစ္ေစ၊ ပစ္ပယ္လို႔မရတဲ့ကိစၥ၊ တကယ္ေတာ့ နာဂစ္ဟာ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ႀကံဳလာခဲ့ရင္ ရင္ဆုိင္ၿပီး အႏိုင္ယူရမယ့္တရား ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ႀကိမ္ နာဂစ္လိုမုန္တုိင္းႀကံဳေတြ႕လာခဲ့ရင္ေတာ့ အႏုိင္ယူႏုိင္ရေလေအာင္ နာဂစ္က ဘာသင္ခန္းစာေတြေပးခဲ့သလဲ။ နာဂစ္ရဲ႕အေၾကာင္း ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် ဆန္းစစ္ေတြးေခၚဖို႔လုိတာေတာ့ အမွန္ျဖစ္ပါတယ္။ Men learn much from defeat ဆုိတဲ့ စကားကလည္း ရွိေနတယ္မဟုတ္လား။

နာဂစ္အျဖစ္အပ်က္ႀကီးမွာ လူေပါင္းတစ္သိန္းေလးေသာင္းေလာက္ အသက္ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရတယ္။ အိမ္ရာအေဆာက္အအံုေပါင္း ခုနစ္သိန္းခြဲေလာက္ ပ်က္စီးခဲ့တယ္။ လူေပါင္းဆယ့္တစ္သန္းေက်ာ္ေလာက္ ထိခိုက္ခဲ့ရတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ပိုင္နဲ႔ ပုဂၢလိကပိုင္ ႏွစ္ရပ္ေပါင္း ပစၥည္းဆံုး႐ံႈးမႈတန္ဖိုး ၁၂ ထရီလီယံေက်ာ္ရွိခဲ့တယ္။ ကမၻာမွာ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈနဲ႔ အေသအေပ်ာက္အဆိုးဆံုးစာရင္းမွာ နံပါတ္(၈)အဆင့္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ့္ေခါင္းထဲမွာ မၾကာမၾကာေရာက္လာတဲ့ ေမးခြန္းႏွစ္ခုရွိေနပါတယ္။

ပထမေမးခြန္းကေတာ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းႀကီး ၂-၅-၂၀၀၈ ရက္ေန႔ နံနက္ပိုင္း ဟိုင္းႀကီးကြၽန္းကိုမဝင္မီ ေရျပင္ေပၚမွာ အခ်ိန္ေလးနာရီၾကာေအာင္ မေရြ႕လ်ားဘဲ ရပ္ေနခဲ့ၿပီးမွ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္းကို မြန္းလြဲညေနပိုင္းမွာ ဝင္ေရာက္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ကြၽန္ေတာ့္ကိုယ္ကြၽန္ေတာ္ ေမးေနမိခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းကေတာ့ နာဂစ္ဟာ အခုလို ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသကို မဝင္ခဲ့ဘဲ ယခင္ဝင္ေနက်လမ္းေၾကာင္းအတုိင္း ရခုိင္ျပည္နယ္ဘက္ကိုသာဝင္ခဲ့ရင္ အခုလို အေသအေပ်ာက္၊ အပ်က္အစီးေတြ မ်ားပါ့မလားဆုိတဲ့ ေမးခြန္းပါပဲ။

ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခုကေတာ့ မႏွစ္က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာအတြင္း ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ထဲမွာ ဖိုင္လင္းဆုိင္ကလုန္းမုန္တုိင္းျဖစ္ေတာ့ ေလတိုက္ႏႈန္းက တစ္နာရီ ၁၆၂ မိုင္ႏႈန္းအထိရွိခဲ့လို႔ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့အဆင့္(၅) (category V)ရွိ မုန္တုိင္းႀကီးျဖစ္ခဲ့တယ္။ တစ္နာရီကို ေလတုိက္ႏႈန္း မုိင္ (၁၄၀-၁၄၅) ေလာက္သာရွိခဲ့တဲ့ နာဂစ္ထက္ ပိုျပင္းတာေပါ့။ အဲဒီေလာက္အင္အားနဲ႔ လူဦးေရထူထပ္လွတဲ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေရွ႕ဘက္ကမ္းေျခ Andra Pradesh ျပည္နယ္ကို ဝင္ေရာက္တုိက္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွာ ကြၽန္ေတာ့္ကို မိတ္ေဆြႀကီး ကာတြန္းကိုေအာ္ပီက်ယ္က ေမးလာပါတယ္။ ‘‘ဆရာ ခင္ဗ်ား။  အခု အိႏၵိယႏုိင္ငံကို တုိက္ခတ္သြားခဲ့တဲ့ ဆုိင္ကလုန္းမုန္တုိင္း ဖိုင္လင္းဟာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ျမန္မာႏုိင္ငံကို တုိက္ခတ္သြားခဲ့တဲ့ နာဂစ္မုန္တုိင္းထက္ ပိုျပင္းထန္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူအေသအေပ်ာက္ကေတာ့ ဆယ္ဂဏန္းမွ်သာရွိခဲ့ၿပီး သူ႔ေလာက္မျပင္းထန္တဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ နာဂစ္ကေတာ့ လူေတြတစ္သိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရတာ ဘာေၾကာင့္ပါလဲခင္ဗ်ား’’ပါတဲ့ဗ်ာ။

နာဂစ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို အေတြးပြား၊ အေတြးမ်ားေစခဲ့တာ အဲဒီေမးခြန္းႏွစ္ခုပါပဲ။

ပထမေမးခြန္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ နာဂစ္ျဖစ္အၿပီး ရက္ပိုင္းအတြင္းကပဲ အေျဖထုတ္ထားခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ နာဂစ္ဟာ ဒီအင္ဒီအားနဲ႔ပဲ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚကို မဝင္ခဲ့ဘဲ၊ ရခိုင္ကမ္း႐ိုးတန္းကိုသာဝင္ခဲ့ရင္ အခုေလာက္အေသအေပ်ာက္၊ အပ်က္အစီး ဘယ္လိုမွမရွိႏိုင္ပါဘူး။ ဘာျပဳလုိ႔လဲ။ ရခုိင္ကမ္း႐ိုးတန္းနဲ႔ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚ ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသႏွစ္ခုဟာ သဘာဝအႏၲရာယ္က်ေရာက္ႏုိင္မႈေၾကာင့္ ထိခိုက္မႈအလားအလာ အလြန္ကြာျခားေနၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကို သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ ကာကြယ္ေရးေစာင့္ေရွာက္မႈလုပ္ငန္းမွာ Vulnerability(ထိခုိက္ႏုိင္ေျခ)လို႔ေခၚပါတယ္။ ခပ္လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ Risk(အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏုိင္ေျခ)လို႔ ဆိုၾကပါေတာ့။ ေျပာရရင္ေတာ့ အဲဒီအပိုင္းကို ရခိုင္ကမ္း႐ိုးတန္းနဲ႔ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚကမ္း႐ိုးတန္းတို႔ကို ႏႈိင္းယွဥ္လိုက္တဲ့အခါ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသက Vulner-ability ေရာ Risk ေရာ အလြန္ျမင့္မားေနတာကို ေတြ႕ၾကရပါတယ္။

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚမွာ ေတြ႕ရတဲ့ အားနည္းခ်က္က ၁၀ ခ်က္ေလာက္ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

(၁) ေျမနိမ့္ေဒသျဖစ္ျခင္း

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသဟာ ေျမအလြန္နိမ့္ပါတယ္။ ေကာင္းကင္ေျမတိုင္း DEMS တုိင္းတာခ်က္ေတြနဲ႔ တုိင္းၾကည့္လုိက္ေတာ့ ဘယ္.. ဒီေနရာက ေရ ၅ မီတာ ေလာက္ တက္လာရင္ကို ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚတစ္ခုလံုးရဲ႕ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းက ေရေအာက္ေရာက္သြားၿပီ။ ၅ မီတာဆုိတာ ၁၇ ေပေလာက္ရွိတာ။ နာဂစ္တုန္းက ကြင္းဆင္းတုိင္းတာခ်က္အရ သဘာဝဒီေရအထက္ ပိုတက္ခဲ့တဲ့ မုန္တုိင္းဒီေရလိႈင္းအျမင့္က ၂၂ ေပအထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။

(၂) လူဦးေရထူထပ္ျခင္း

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသဟာ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလံုးမွာ လူဦးေရ အထူထပ္အသိပ္သည္းဆံုးေဒသ။ ပြဲခင္းထဲ ခဲပစ္လိုက္သလိုေပါ့ဗ်ာ။ ပစ္မလြဲဆိုတာ ဒီေဒသမ်ဳိးေပါ့။

(၃) ျမစ္လက္တက္မ်ားႏွင့္ ျမစ္ဝမ်ားေပါမ်ားျခင္း

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသဟာ ျမစ္ေၾကာင္းစနစ္ကလည္း ႐ႈပ္သလားမေျပာနဲ႔။ ျမစ္ခ်ည္းက ၁၇ စင္း။ ျမစ္ဝခ်ည္းပဲခုနစ္ေပါက္။ ဝင္လာတဲ့ပင္လယ္ေရေတြ မ်က္စိလည္သြားႏုိင္တယ္။

(၄) မုန္တုိင္းခိုအေဆာက္အအံုႏွင့္ သက္ကယ္ကုန္းျမင့္မ်ားမရွိျခင္း

နာဂစ္ျဖစ္တုန္းက မုန္တုိင္းခိုအေဆာက္အအံု (storm shelter) ဆုိတာ ၾကားေတာင္မၾကားဖူးဘူး။ အသက္ကယ္ကုန္းဆုိတာ ဘာမွ်မရွိဘူး။ နာဂစ္ျဖစ္တုန္းက မိသားစုငါးဦးမွာ တစ္ဦးတည္းက်န္ရစ္ေတာ့တဲ့ အိမ္ေထာင္ဦးစီးတစ္ေယာက္က ကြၽန္ေတာ္တို႔အဖြဲ႕ ကြင္းဆင္းေတာ့ ေျပာျပပါတယ္။ နာဂစ္သတိေပးခ်က္ကို ႀကိဳသိလို႔ သူႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ အဲဒီေန႔က ပင္လယ္ကို မထြက္ေတာ့ပါဘူးတဲ့။ အိမ္မွာပဲေနပါတယ္တဲ့။ ေရေတြတက္လာေတာ့ သူတုိ႔မိသားစုငါးဦး အိမ္ေအာက္ထပ္ကေန အေပၚထပ္ကိုေျပာင္းပါတယ္။ ေရေတြထပ္တက္လာေတာ့ ထုပ္တန္းေပၚကိုတက္ပါတယ္။ အဲဒီကေန ထပ္တက္လာေတာ့ အိမ္အမိုးသြပ္ကိုလွန္ၿပီး ေခါင္မိုးေပၚတက္ပါတယ္။ အဲဒီကေန ထပ္တက္လာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တစ္ေယာက္တည္းပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္တဲ့။ ေျပးစရာေျမကို မရွိခဲ့ပါဘူးဗ်ာ။

(၅) သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္အေျခအေနအမ်ဳိးအစားႏွင့္ အႏၲရာယ္ရွိမႈျပ ေျမပံုမ်ားမရွိျခင္း

သဘာဝေဘးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ အေရးပါလွတဲ့ ေျမယာအသံုးခ်မႈအတြက္ Risk Map, Hazard Map ဘာတစ္ခုမွ် လုပ္ထားတာမရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီေတာ့ လူေတြက ရြာေလးေတြတည္ၿပီး ေရလုပ္ငန္းနဲ႔နီးတဲ့ ကမ္းစပ္တစ္ေလွ်ာက္ ရြာတည္ေနၾကေတာ့ ပင္လယ္ကတက္လာမယ့္ ေရလိႈင္းေတြကို ထြက္ႀကိဳေနၾကသလိုပါပဲ။ ဒီေရလိႈင္းေတြက အရင္တုန္းကမွ လူတစ္ေယာက္ေတြ႕ဖို႔အေရး အေတာ္ေလး အထဲေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေနရေသးတယ္။ အခုေတာ့ ေအးေဆးပဲေပါ့။

(၆) မုန္တုိင္းဆုိင္ရာ ယခင္အေတြ႕အႀကံဳနည္းမႈေၾကာင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ခဲယဥ္းျခင္း

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚသားေတြဟာ ပင္လယ္မွာေမြး၊ ပင္လယ္ထဲမွာ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းေနခဲ့ၾကေပမယ့္ ဘာမုန္တုိင္းအေတြ႕အႀကံဳမွ မရွိခဲ့ၾကပါဘူး။

၂၀၀၈ မတုိင္မီအထိ ျမန္မာျပည္ကို မုန္တုိင္း(၈၂)ႀကိမ္ ဝင္ခဲ့ဖူးရာမွာ အားလံုး ရခိုင္ကိုခ်ည္းဝင္ခဲ့တာပါ။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသကို ဆုိင္ကလုန္းအဆင့္မုန္တုိင္း တစ္ခါမွ်မဝင္ခဲ့ဖူးပါဘူး။

(၇) မုန္တုိင္းဒီေရဆုိင္ရာ အပါအဝင္ သဘာဝေဘးဆုိင္ရာ အေတြ႕အႀကံဳႏွင့္ အသိပညာနည္းပါးျခင္း

မုန္တိုင္းဒီေရဆုိတဲ့စကားကို ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚနာဂစ္ေဒသကလူေတြ ၾကားေတာင္မၾကားခဲ့ဖူးပါဘူး။

(၈) သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလမ္းပန္းဆက္သြယ္မႈခက္ခဲျခင္း

ေရႊ႕ေျပာင္းေျပးလႊားဖို႔ အလြန္ခက္ပါတယ္။ ေရလမ္းပဲရွိပါတယ္။ စက္ေလွေပၚမွာရွိသမွ်ပစၥည္းေတြ၊ မိသားစုေတြ အကုန္တင္ၿပီးေျပးရင္ေတာင္ ေရကေရဆန္ျဖစ္မယ္။ ခရီးတြင္သလားမေျပာနဲ႔။ ေနာက္ကေမ်ာလာတဲ့ေဗဒါကေတာင္ လမ္းေတာင္းရလိမ့္မယ္။

(၉) ကမ္းေျခေရတိမ္မႈ၊ ဒီေရအတက္အက်ခြင္ႀကီးမားမႈ၊ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားေပါမ်ားမႈတုိ႔ေၾကာင့္ အျပန္အလွန္သက္ေရာက္ေစေသာ ႐ႈပ္ေထြးေသာစနစ္ (Non-linearity)ရွိေနျခင္း

ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚကမ္း႐ိုးတန္းဟာ ေရအနက္တိမ္တယ္။ ဒီေရအတက္အက် ခြင္ႀကီးတယ္။ ျမစ္မ်ားတည္ရွိမႈစနစ္က ႐ႈပ္ေထြးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မုန္တုိင္းေၾကာင့္ ပင္လယ္ထဲကေရေတြ တိုးဝင္လာရင္ ဒီအခ်က္ေတြက ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ အျပန္အလွန္သက္ေရာက္မႈေတြ (non-linear interactions)ကို ျဖစ္ေစၿပီး အတုိင္းအဆမဲ့ေရလိႈင္းႀကီးေတြ (exceptionally high waves)ကို ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ နာဂစ္မွာျဖစ္လည္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

(၁၀) ဒီေရေတာမ်ား ျပဳန္းတီးကုန္ျခင္း

သဘာဝေဘးအတားအဆီးေတြျဖစ္တဲ့ သဘာဝဒီေရေတာေတြကလည္း ျပဳန္းတီးလုိ႔ကုန္ၿပီ။ ထင္းလုပ္ဖို႔၊ သစ္လုပ္ဖို႔၊ အိမ္ေဆာက္ဖို႔၊ လယ္ကြင္းေဖာ္ဖို႔၊ လူေနရပ္ကြက္တုိးခ်ဲ႕ဖို႔၊ ငါးေမြးဖို႔၊ ပုစြန္ေမြးဖို႔၊ စားအုန္းဆီပင္စိုက္ဖို႔၊ မီးေသြးဖုတ္ဖို႔။ .... ျပဳန္းတီးလိုက္တာ။ ဘိုကေလးမွာဆုိရင္ အေသအေပ်ာက္၊ အပ်က္အစီးမရွိႏုိင္ဘူးလို႔ ကြၽန္ေတာ္ ဆိုခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ေလာကပဲ အိႏၵိယကို ဝင္ေရာက္တုိက္ခတ္သြားတဲ့ ပိုင္လင္းဆုိင္ကလုန္းဟာ ေလတုိက္ႏႈန္းတစ္နာရီ ၁၆၂ မိုင္၊ category V အဆင့္နဲ႔ ဝင္ေရာက္သြားခဲ့တာ။ လူဆယ္ဂဏန္းပဲေသခဲ့တယ္။ ၂၀၀၈ က ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီ နာဂစ္တုိက္ေတာ့ ေလတုိက္ႏႈန္းက ၁၄၀ နဲ႔ ၁၅၀ ၾကား category IV အဆင့္သာရွိပါလ်က္နဲ႔ လူေပါင္းတစ္သိန္းေက်ာ္ ၁၃၄,၀၀၀ ေသဆံုးခဲ့ရတာ။ ဘာေၾကာင့္ပါလဲတဲ့။

ဒီေနရာမွာ စိုင္းထီးဆုိင္သီခ်င္း သတိရမိတယ္။ ဘဲႀကီး။ မသိလုိ႔ေမးတာလား.. ။ သိလ်က္နဲ႔ ေမးတာလား.. ။ ဆုိတာေလ။

ႀကိဳတင္သတိေပးခ်က္။ သူတုိ႔လည္း ငါးရက္ေလာက္ႀကိဳေျပာခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔လည္း ငါးရက္ႀကိဳေျပာခဲ့တယ္။ အတူတူေလာက္ပါပဲ။

အဲဒီငါးရက္အတြင္း သူတုိ႔က Volunteer တစ္သိန္းေက်ာ္၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္အစီးေပါင္း ငါးေသာင္းေက်ာ္၊ Helicopter အစီး ၄၀ ေက်ာ္အပါအဝင္ ကားေတြ၊ လူေတြ၊ အမ်ားႀကီးနဲ႔ မုန္တုိင္းအဝင္မွာ အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရးေဆာင္ရြက္ဖို႔ မုန္တုိင္းမဝင္ခင္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ကတည္းက We are ready လုိ႔ ေၾကညာခဲ့တယ္။ လူေပါင္းငါးသိန္းေက်ာ္ကို ေဘးကင္းရာေနရာမ်ားကို ႀကိဳတင္ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့တယ္။ မေျပာင္းမေရႊ႕ဘဲ ျငင္းဆန္ေနခဲ့တဲ့လူေတြကို Defence Act Section 34 ကို အသံုးျပဳၿပီး မျဖစ္မေနေျပာင္းေရႊ႕ေပးခဲ့တယ္။

ဒီေတာ့ သူတုိ႔က သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ကာကြယ္ေရးမွာ Management Plan, Act, Pre-paredness, Action အကုန္ရွိခဲ့ၿပီး ထိထိေရာက္ေရာက္လည္း သံုးခဲ့တယ္။

နာဂစ္တုန္းကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ကိုယ္တုိင္ သတင္းစာ၊ ေရဒီယို၊ တယ္လီဖုန္း၊ ဖက္စ္၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား အားလံုးမွတစ္ဆင့္ ေျပာခဲ့တယ္။ ကိုယ္တုိင္တာဝန္ရွိသူအားလံုးကို တစ္ဦးခ်င္းဖုန္းဆက္ေျပာခဲ့တာ။ အႀကီးအကဲေတြအထိေရာက္တယ္။ သတင္းစာမွာလည္း အင္တာဗ်ဴးလုပ္ၿပီး တစ္ရက္ႀကိဳတင္သတိေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက ဟိုင္ႀကီး၊ ေခ်ာင္းသာက ေဒသတာဝန္ခံေတြကို ရြာေတြကလူေတြကိုေျပာင္းဖို႔ (Evacuate) လုပ္ဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဖုန္းနဲ႔ သတိေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီေျပာဆိုခ်က္ကို ေခ်ာင္းသာ Max Hotel မန္ေနဂ်ာ အပါအဝင္ ေဒသခံစခန္းရဲမွဴးကအစ သက္ေသအျဖစ္ရွိေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ evacuate လုပ္ဖို႔ဆိုတာ knowledge, plan, act, management, transporation, public participation, volunteers အားလံုးပါမွရတာဗ်။ အဓိက,ကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ (leadership)ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္အတြက္ Management, Plan, Act, Action ဘာမွလည္းမရွိခဲ့ဘူး။ ဘာမွလည္း ႀကိဳတင္စီစဥ္ထားမႈမရွိခဲ့ဘူး။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ကယ္ဆယ္ေရး (Relief, Resettlement, Rehabilitation)ပဲ တစ္သက္လံုး လုပ္လာၾကတာ။ ကာကြယ္ေရး (Preparation, Prevention, Reduction)ဆုိတာေတြေတာ့ ဘာမွမလုပ္ၾကဘူး။ လုပ္လည္းမလုပ္တတ္ၾကဘူး။ လုပ္ရေကာင္းမွန္းလည္း မသိၾကဘူး။ မျဖစ္ေသးသမွ် ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကတဲ့ သေဘာပဲ။ အဲ.. ျဖစ္ရင္ေတာ့ လုပ္ၾကပါၿပီ။

ဒါပါပဲဗ်ာ။ နာဂစ္ႏွစ္ပတ္လည္ေန႔မွာ ဒါေတြဟာ စဥ္းစားၾကရမယ့္အခ်က္ေတြလုိ႔ ျမင္ပါေၾကာင္း ေျပာခ်င္တာပါပဲ။

ေမာင္ထြန္းလြင္ (မုိးေလ၀သ)
7Day News Journal  အတဲြ (၁၃)၊ အမွတ္(၈)