ေဒါက္တစ္ဖက္ယိုင္ ႏုိင္ငံေတာ္ၾကီး

သူ႔အသက္ ၄၂ ႏွစ္အရြယ္ က စတင္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရေသာ သာမန္မိသားစု အေမြဆိုင္ အမႈအခင္းသည္ သူ႔အသက္ ၅၁ ႏွစ္တြင္မွ ၿပီးစီးခဲ့ရၿပီး ေနာက္ ”ေနာင္မ်ား အမႈအခင္း ဆုိေတာ္ပါၿပီ။ ကိုယ့္ဟာ ကိုယ္ အျပင္မွာပဲ အဆင္ေျပ ေအာင္ညႇိယူေတာ့မယ္” ဟု ဆုိလာသူကဧရာဝတီတုိင္း ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕နယ္မွ ဦးေမာင္ ေမာင္လွေရႊျဖစ္ပါသည္။

”ဒီ ၉ ႏွစ္အတြင္းမွာ တရား႐ံုးကို ႐ံုးခ်ိန္းတက္ရတာ တရားသူႀကီးအဆက္ ဆက္ကို ဖားရတာနဲ႔တင္ လူလည္းေတာ္ ေတာ္ေလးကို ျဖဴခါျပာခါက်ေနၿပီ” ဟု သူက ဆုိသည္။

သူတို႔ေမာင္ႏွမ ၂ ေယာက္အမႈသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ သိပ္မထူးလွေသာ အမႈတစ္ခုသာျဖစ္သည္။ ေသတမ္းစာေရး ခြင့္မရွိေသာ ဗုဒၶဘာသာမိဘတို႔၏ မ်က္ကြယ္ကာလ တြင္ ေမာင္ႏွမႏွစ္ေယာက္ အေမြခြဲေဝမႈေၾကာင့္ အျငင္း ပြားၿပီးတရား႐ံုးသို႔ခ်ီတက္လာခဲ့သည္က ဟိုးလြန္ခဲ့သည့္ ၁၁ ႏွစ္ တာ အခ်ိန္တုန္းကျဖစ္သည္။

”ေမာင္ႏွမခ်င္းလည္း မေခၚႏုိင္မေျပာႏုိင္ျဖစ္ရ၊ အခ်ိန္ ကုန္ေငြကုန္လူပမ္း နဲ႔အမယ္ေလးေနာင္မ်ားေတာ့ တရား႐ံုးသြားမဲ့ အစား က်ားေရွ႕ပဲ ေမွာက္ လ်က္လွဲခ်လိုက္ ခ်င္တယ္”ဟူေသာ သူ၏ေျပာစကားသည္ မည္မွ် စိတ္ဖိစီးမႈခံစားရသည္ကို ေဖာ္ျပေနသကဲ့သို႔ပင္။

တရားသူႀကီး သံုးဦးေျပာင္းသြားသည္အထိ မၿပီးႏုိင္ ေသးေသာအမႈက သူတို႔ေမာင္ႏွမႏွစ္ေယာက္စလံုးအတြက္ ဖိစီးမႈႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္။

”အင္း ၁၁ႏွစ္ဆိုတာ နည္းတဲ့အခ်ိန္မွမဟုတ္တာ အ လုပ္ပ်က္အကိုင္ပ်က္ နဲ႔”ဟု သူကညည္းညဴေနသည္။ ေဒသ တြင္း အရွည္ၾကာဆံုးအမႈတစ္ ခုျဖစ္ခဲ့ေသာ ဦးေမာင္ေမာင္လွေရႊအမႈသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အရွည္ၾကာ ဆံုးအမႈ မဟုတ္ ႏုိင္ဟု ယူဆစရာရွိပါသည္။

တရားေရးအသိုက္အဝန္းမွ အမည္မေဖာ္လိုသူ ေရွ႕ေန တစ္ဦးကေတာ့ တရားမႀကီးမႈေတြက ၾကာတတ္သလို ရာဇ ဝတ္မႈတခ်ိဳ႕လည္း အခ်ိန္ၾကာတတ္ေၾကာင္း၊ တရားခံ ဟု ယူ ဆသူကို ဖမ္းမိေသာ္လည္း သက္ေသမခိုင္လံု၍ ေလးငါးႏွစ္ ၾကာတတ္ေၾကာင္းေျပာသည္။ ထုိ႔အတူ တရားစီရင္ခ်က္ မခ် ႏုိင္ေသးဘဲ ႏွစ္ ၃ဝအထိ ၾကာျမင့္ေနေသာ အမႈမ်ားလည္းရွိ ေၾကာင္း ¤င္းကဆုိသည္။ အေၾကာင္းရင္းကိုေတာ့ ထုတ္ေဖာ္ မေျပာလိုဟု ဆုိပါသည္။

လူဦးေရသန္း ၆ဝခန္႔ရွိေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ တရားသူႀကီးဦးေရ တစ္ေသာင္းခန္႔ရွိပါသည္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ တရားသူႀကီးအေရအတြက္မွာ ၄၈ဝဝ ႏွင့္ ၅ဝဝဝ ၾကား တြင္ ရွိၿပီး ၿမိဳ႕နယ္တရားသူႀကီးတစ္ဦးလွ်င္ တစ္ႏွစ္ကို ပ်မ္းမွ် အမႈေပါင္း ၂ဝဝ မွ ၃ဝဝ အထိ စီရင္ဆံုးျဖတ္ေနရပါသည္။

လူ ၆ဝဝလွ်င္ တရားသူႀကီးတစ္ဦးႏႈန္းရွိသည္ သို႔မ ဟုတ္ လူတစ္သန္းလွ်င္ တရားသူႀကီး ၁၆၆ ဦးခန္႔ရွိသည္ဟု ဆိုႏုိင္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရား စီရင္ေရးစနစ္ ေႏွးေ ကြး ေလးလံေနရျခင္းကေတာ့ ထူးဆန္းသည္ဟု မဆိုႏုိင္ေတာ့ပါ။

ကမၻာ့အင္အားႀကီး ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေသာ အိႏၵိယတြင္ လူတစ္သန္း လွ်င္တရားသူႀကီး ၁ဝ ဒသမ ၅ ေယာက္သာရွိ၍တရားစီရင္ေရးစနစ္ အလြန္ၾကန္႔ၾကာေ နျခင္း ဟု သံုးသပ္ၾကသည္။ ထုိ႔အျပင္ အိႏၵိယတရား သူႀကီးရာထူး မ်ား၏ ေလးပံုတစ္ပံုမွာ လစ္လပ္ရာထူးျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ဟု သိရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ အကုန္တြင္ အိႏၵိယ တရား႐ံုးမ်ား၌ စစ္ေဆးစီရင္မႈမျပဳႏုိင္ဘဲ ဆိုင္းငံ့ထားရသည့္ အမႈေပါင္း ၃၂ သန္းအထိ ရွိေနျခင္းျဖစ္သည္။

အိႏၵိယႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ လူဦးေရႏွင့္ တရားသူႀကီးအခ်ဳိးသည္ လြန္စြာအားရဖြယ္ေကာင္းပါသည္။

သို႔ႏွင့္တုိင္ အဘယ့္ေၾကာင့္အိႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ မယိုးမစြဲအ ထိ တရားစီရင္ေရး က ေႏွာင့္ေႏွးေနရပါသနည္း။

”အမွန္က အမႈအမ်ားစုကို ၿမိဳ႕ နယ္ကကိုင္တြယ္ရတာ ဆိုေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္တရား သူႀကီးနဲ႔ လူဦးေရ၊ ၿမိဳ႕နယ္ တရားသူ ႀကီးနဲ႔ အမႈအခ်ဳိးကပဲ စကားေျပာမယ္” ဟု အထက္ပါ ပုဂၢိဳလ္ က ေျပာသည္။

ၿမိဳ႕နယ္တရားသူႀကီးဦးေရက ၄၈ဝဝ ခန္႔မွ်သာ။ ၿမိဳ႕ နယ္တရားသူႀကီး တစ္ဦးလွ်င္ ႏွစ္စဥ္အမႈေပါင္း ၃ဝဝ ခန္႔ကို ၾကားနာေနရၿပီး လူေနထူ ထပ္ေသာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ အမႈ ေပါင္း ၁ဝဝဝ ခန္႔အထိ စစ္ေဆးစီရင္ ဆံုးျဖတ္ေနရသည္ဟု သိရသည္။

”ၿပီးေတာ့ ခ႐ိုင္အဆင့္မွာလည္း တစ္ခ႐ိုင္ကို အနည္း ဆံုး ၂ဝေလာက္ ရွိသင့္တာ။ ဒါေပမဲ့ အခုက ၁ဝ ေယာက္ ေလာက္ပဲရွိေသးတယ္” ဟု ၄င္းက ေျပာသည္။

မ႑ိဳင္ေလးရပ္ျဖင့္ ရပ္တည္ခြင့္မရခဲ့ေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၏ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္သည္လည္း ယိမ္းယိုင္ပ်က္စီးခဲ့ရ သည္က မဆန္းလွေပ။ ျပည္သူ တို႔က တရား႐ံုးသည္ ေငြဖို႔ႏုိင္ သူတို႔အတြက္သာ ေအာင္ေျမဟု မွတ္ယူလာၾကေသာအ ခါ…

”ကြၽန္ေတာ္က သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈနဲ႔ ခြင္ဆင္ခံရ တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ မက်ဴးလြန္ ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တရားရင္ဆုိင္ရဲ တယ္။ ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္ကုန္လူပန္းျဖစ္ မွာစုိးလို႔ ေလ်ာ္ေၾကး တနင့္ တပိုးေပးၿပီး အျပင္မွာပဲ ေက်ေအးလုိက္တယ္” ဟု သဃၤန္းကြၽန္းၿမိဳ႕ေန ကိုထင္ေအာင္ (အမည္လႊဲ)ကေျပာသည္။ ထုိသို႔ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားက ျမန္မာႏုိင္ငံအႏွံ႔ အလြယ္တကူ ေတြ႕ႏုိင္သည့္ ကိစၥမ်ားျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ မမွန္ကန္ေသာ တရားစီရင္ေရးကို အားကိုးမရ၍ ေဒါသအေလ်ာက္ ဥပေဒမဲ့ ေျဖရွင္းမႈမ်ဳိးကိုလည္း မျမင္ခ်င္မွအဆံုးပင္။

လႊတ္ေတာ္က ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ေပးထားေသာ တရား ဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးေကာ္မတီအဖြဲ႕ ဝင္ သဃၤန္းကြၽန္းလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးသိန္းၫြန္႔ က လည္း တရားစီရင္ေရးစနစ္သည္ ယိုယြင္းပ်က္စီးေနၿပီ။ ျပည္ သူတို႔၏ ယံုၾကည္အားကိုးမႈ ဆံုး႐ႈံးေနရသည့္ အျဖစ္ကို ေရာက္ေနၿပီဟု သံုးသပ္သည္။

”ေငြမ်ားတရားႏုိင္တဲ့ ေခတ္ေအာက္က တရားစီရင္ေရး စနစ္ကို ဘယ္သူက မ်ား ယံုၾကည္အားကိုးၾကမွာလဲ။ အခုလို အခ်ိန္မွာ ဒီက႑ကိုျပဳျပင္ ေျပာင္း လဲႏုိင္မွသာ တရား ဥပေဒ စုိးမုိးေရးဆုိတာ ရွိလာမွာေပါ့”ဟု ဦးသိန္းၫြန္႔က ဆုိသည္။

ေကာ္မတီက တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးအတြက္ အခ်ဳပ္ခန္း မ်ား၊ တရား႐ံုးမ်ားကို လုိက္လံစစ္ေဆးခဲ့ရာတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရွိရသည့္ျပစ္ခ်က္မွာ တရား စီရင္ေရးေႏွာင့္ေႏွးျခင္းႏွင့္ တရားသူႀကီးမ်ား၏ မမွန္မကန္တရားစီရင္ မႈပင္ ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။

ႏုိင္ငံတစ္ခု၏ အဓိကမ႑ိဳင္ႀကီးတစ္ခု ယိုယြင္းရျခင္း မွာ လြန္စြာ အႏၲရာယ္ႀကီးေသာ အေနအထားျဖစ္ၿပီး ယင္း၏အက်ဳိးသက္ေရာက္္မႈမွာ တစ္ႏုိင္ငံလံုးအတုိင္း အတာျဖစ္ရာ ယင္းကို အလ်င္အျမန္ကုစားေပးေရးမွာ အဓိက ဦးစားေပး ျဖစ္သင့္သည္ဟု ဦးသိန္းၫြန္႔က ဆုိသည္။

”တရားစီရင္ေရးက႑ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲဖို႔ အခက္အခဲ ေတြရွိတာ မွန္ပါတယ္။ တရားသူႀကီးေတြကို ဒီထက္ပိုၿပီးခံ စားခြင့္ေတြေပးထားဖို႔လုိမယ္။ ဒါ မွ လာဘ္ေပးလာဘ္ ယူမႈကို ေရွာင္ရွားႏုိင္ၿပီး မွ်တတဲ့တရားစီရင္ေရး ကို ျပန္ျမင္ခြင့္ရမွာ”ဟု ၄င္းကသံုးသပ္သည္။

လက္ရွိတရားသူႀကီးမ်ား ရရွိေနေသာလစာႏွင့္ ခံစား ခြင့္မွာ မသမာသူတို႔ အႀကိဳက္ ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ၿမိဳ႕နယ္တရားသူႀကီး၏ လစာကိုးေသာင္းဟူေသာ အေျခ အ ေနတစ္ရပ္ကလည္း ေပါက္ ပင္ဘာေၾကာင့္ ကိုင္းရသည္ဟူ ေသာခ်ားရဟတ္လကၤာကဲ့သုိ႔ အေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္ခုလား ဟု ေမးခြန္းထုတ္စရာပင္။

ထုိ႔အတူ လက္ရွိေရြးေကာက္ခံ အစိုးရလက္ထက္တြင္ လည္း တရားေရးမ႑ိဳင္သည္ သီးျခားလြတ္လပ္မႈမရွိေသး ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္ႏုိင္ငံအေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ ရာ ဥပေဒပညာရွင္ မ်ား ေကာ္မရွင္(ICJ) က ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္ လြတ္လပ္မႈရွိရန္ လုပ္ေဆာင္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီ ကို ဖြဲ႕စည္းရန္ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္အတြင္းက တုိက္တြန္းခဲ့သည္။

ICJ က ျမန္မာႏုိင္ငံ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္အေနႏွင့္ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာတရားေရးမ႑ိဳင္ တစ္ခုျဖစ္လာေစရန္၊ Bar Council ကို ထိေရာက္ စြာ ျပန္ လည္ ဖြဲ႕စည္းေပးရန္၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ ေတာ္က သီးျခားလြတ္လပ္ၿပီး လ်င္ျမန္စြာေျ ဖရွင္းေပးႏုိင္ မည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ ထူေထာင္ရန္ အႀကံျပဳထားသည္။

ျမန္မာ့တရားစီရင္ေရးသည္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ားျဖင့္အျမစ္တြယ္ ကာ႐ႈပ္ေထြးေသာအေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု တရား လႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီး ဦးျမင့္ေအာင္ ကလည္း ယမန္ႏွစ္အတြင္းက ထုတ္ေဖာ္ဝန္ခံခဲ့သည္။

”ဒီေန႔အခ်ိန္မွာေတာ့ တရား႐ံုးေတြအဂတိလိုက္စားကာ ျခစားၿပီးေတာ့ မမွန္ကန္တဲ့တရားစီရင္ေရးေတြ ေဆာင္ရြက္ ေနတယ္။ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြ မညီညြတ္ဘူးစ သျဖင့္ ကြၽန္ ေတာ္တို႔ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ လူထုၾကားမွာ ေျပာဆုိ စြပ္စြဲမႈကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ေတြ႕ရတယ္။ ဒါကလည္း ကြၽန္ေတာ္ တို႔ ဌာနတစ္ခုအတြင္းမွာ ပဲ အျမစ္ တြယ္ေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ အားလံုးေနရာတကာမွာ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းမဟုတ္တဲ့ ျပင္ပ စီးပြားေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ ေပၚေနတဲ့ကိစၥလုိ႔ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ တင္ျပလိုပါတယ္”ဟု ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူ ႀကီး ဦးျမင့္ေအာင္က ေျပာသည္။

တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးအတြက္ တရားစီရင္ေရးမွာအေရး ပါေသာ္လည္း အျခားမ႑ိဳင္ႀကီးမ်ားက ဝိုင္းဝန္းပူးေပါင္းမွသာ ျဖစ္ႏုိင္မည္ဟု ၄င္းကသံုးသပ္သည္။ ယင္းသို ႔ေျပာဆိုသံုးသပ္ ခဲ့သည္မွာ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလအေစာပိုင္းကျဖစ္သည္။ ယုိယြင္းေနေသာ အေရးႀကီး က႑တစ္ခု၏ အေျခအေနမွန္ကို သိရွိၿပီး ျပင္ဆင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္သျဖင့္ အားလံုးက ႀကိဳဆုိ လိမ့္မည္။

သို႔ေသာ္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္တုိ႔က အျငင္းပြား ဖြယ္ရာမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနဆဲျဖစ္သည္။ မၾကာ ေသးခင္က စီရင္ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ေသာ ေဆးဘက္ ဆုိင္ရာ နည္းပညာ တကၠသိုလ္ဒုတိယႏွစ္ေက်ာင္း သူအမႈက လူေျပာသူေျပာ မ်ား ခဲ့ရသည္။ ထိုအမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ တရားစီရင္ေရးအေပၚ ေဝဖန္သံအခ်ိဳ႕ထြက္ေပၚခဲ့ေသာ္လည္း ေက်ာင္းသူေလး၏ ဦးေလးျဖစ္သူ ဦးေစာေအးမင္းကေတာ့ ဥပေဒပ လက္တံု႔ျပန္ မႈကို ေရွာင္ရွားၿပီး တရားဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွသာ ဆက္ လက္လုပ္ေဆာင္ သြားမည္ဟုဆုိသည္။

”တရာဥပေဒေဘာင္ထဲက မွ်တတဲ့တရားစီရင္ေရးကိုပဲ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ အလုိရွိတယ္”ဟု ဦးေစာေအးမင္းက ေျပာသည္။

ေက်ာ္ရဲလင္းေရးဖြဲ႕သည္ ။
Popular Myanmar News Journal