ေစ်းခ်ိဳကို တစ္ေခါက္ ေရာက္ေတာ့ ေစ်းခ်ိဳ လမ္းေတြ ရွင္းေနတယ္။ ေစ်းသည္ေတြလည္း ယပ္ေတာင္ေလးေတြ ကိုင္ရင္း အခ်င္းခ်င္း စကားေျပာေန ၾကတာကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ေစ်းခ်ိဳ ေစ်းရံုေတြထဲ လွည့္ပတ္ ၾကည့္ရင္းက ေရႊမန္းရံု ဘက္ေရာက္ ခဲ့ပါတယ္။ မိတ္ေဆြ ဦးေလးႀကီးနဲ႔ စကားေျပာ ျဖစ္ၾကရင္း ေစ်းေရာင္းပါးတဲ့ အေၾကာင္းနဲ႔ ဟိုးအရင္ ေစ်းခ်ိဳရံုေဟာင္းတုန္းက စည္းလံုးခဲ့။ ညီညြတ္ခဲ့ၾကတဲ့ ေစ်းခ်ိဳသူ၊ ေစ်းခ်ိဳသားေတြရဲ႕ ပံုရိပ္ေတြကို ျပန္ေျပာျပတယ္။ ေစ်းခ်ိဳရံုေဟာင္းေတြ ဖ်က္လိုက္ေတာ့ ဒီေစ်းခ်ိဳထဲမွာ ဘ၀ေတြရင္းၿပီး စီးပြားေရး ရင္းႏွီီးျမွဳပ္နွံထားသူ မႏၱေလးသူ မႏၱေလးသား၊ ေစ်းခ်ိဳသူ၊ ေစ်းခ်ိဳသား စစ္စစ္ေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြ ပ်က္စီးယိုယြင္းကုန္တဲ့ အေၾကာင္းေတြလည္း တစ္သီတစ္တန္းႀကီး ေျပာျပခဲ့တယ္။
အခုလက္ရွိေစ်းခ်ိဳႀကီးကလည္း ေမွာင္တဲ့အခါေမွာင္။ စက္ေလွကားႀကီးကလည္း ရပ္တဲ့အခါရပ္၊ မိုးရြာလို႔ မိုးေရေတြ ေပါက္က်လို႔ ပစၥည္းတန္ဖိုးေတြ ဆံုးရႈံးရသူက ဆံုးရႈံးနဲ႔။ ဟိုးအ၇င္ ေစ်းခ်ိဳရံဳေဟာင္းႀကီးရဲ႕ အနားသတ္ၾကြက္ၾကြက္ညံေနေရာ့သလား ထင္မိတယ္။ ဟုတ္ပ။ ဒီေစ်းခ်ိဳ၊ ဒီရံုေဟာင္းႀကီးကို ဘယ္သူကဖ်က္လို႔ ဘယ္လိုလူေတြ ဘယ္ဘ၀ကိုမ်ား ေရာက္ကုန္ပါလိမ့္လို႔ ေတြးမိခဲ့တယ္။
အေရွ႕ အေနာက္ (၂၃) မိုင္ခန္႔၊ ေတာင္ေျမာက္ (၃၂) က်ယ္ၿပီး အေရွ႕ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၆ ဒီဂရီ အလြန္နဲ႔ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၂ ဒီဂရီတို႔ဆံုရာ မ်ဥ္းေပၚမွာတည္ရွိေနတာကေတာ့ မႏၱေလးလို႔ေခၚတဲ့ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးပါပဲ။အေရွ႕မွာ နတ္ထိပ္ေတာင္ရိုး၊ ေတာင္ဘက္မွာ ဒု႒ဝတီ (ေခၚ) ျမစ္ငယ္၊ အေနာက္မွာ ဧရာဝတီနဲ႔ ေျမာက္ဘက္မွာ ေခ်ာင္းမၾကီးေခၚ မတၱရာျမစ္ဆိုတာကလည္း နယ္နိမိတ္ပိုင္းျခားထားတဲ့ စည္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (၁၁) ဆက္မွာ ဒုတိယေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္တဲ့ “သီရိပဝရ ဝိဇယာနႏၱယ သပ႑ိတ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာ” ဘြဲ႔တံဆိပ္ နာမံခံတဲ့ ဆဒၵန္ဆင္မင္းသခင္ မင္းတုန္းမင္းဟာ မႏၱေလးကို တည္စဥ္ကတည္းက တာ၅၀(ေပ ၅၅၀ ၀န္းက်င္)ကို တစ္ျပႏႈန္းသတ္မွတ္ၿပီး ေလးျပပတ္လည္ စတုရန္းကြက္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားခဲ့တယ္လို႔ စာအုပ္စာေပေတြကေန ေလ့လာမွတ္သားရပါတယ္။
ဒီလို မႏၱေလးရတာနာပံု တည္စဥ္ခါကတည္းကလည္း လူေနအိမ္ေျခေတြနဲ႔အတူ ေစ်းေတြကိုပါ တည္ထားခဲ့တာပါ။ မႏၱေလးရဲဲ႕ အထင္အရ ၊ မႏၱေလးလို႔ေျပာရင္ ေစ်းခ်ိဳနာရီစင္နဲ႔ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ၁၂ ရံုကို ေျပးေျပးျမင္တယ္လို႔ လူႀကီးသူမေတြကလည္း စကား၀ိုင္းတိုင္းမွာ ထည့္ထည့္ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ အခုေတာ့ ဘယ္သူဖ်က္လို႔ ပ်က္ခဲ့မွန္းမသိ၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္သူေတြဘ၀ပ်က္ပါတယ္လို႔ လက္ညိွးထိုးျပရမွန္းမသိလိုက္ဘဲ မိ၇ိုးဖလာလုပ္ငန္းကိုင္ငန္းေတြ ပ်က္စီးၿပိဳလဲကုန္ရင္း ဘ၀ေတြလည္း လံုခ်ာလည္လိုက္ခဲ့ၾကရတာကေတာ့ ေစ်းသူ/သားေတြပဲ ျဖစ္မွာပါ။
“လြတ္လပ္ေရး မရခင္ကတည္းက ဦးေလးတို႔ မိဘဘိုးဘြားေတြက ေစ်းခ်ိဳထဲမွာ ဆိုင္ဖြင့္လာၾကတာေလ။ ဦးေလးေစ်းထဲမလိုက္ခင္ အမေတြက အရင္ေစ်းထဲလိုက္ၾကတယ္။ ဦးေလးေစ်းထဲလိုက္ေတာ့ရံုေဟာင္းေတြကို ဖ်က္ေနၿပီ။ ရံုေဟာင္းေတြဖ်က္ေတာ့ အခု ဦးေလးတို႔ “g” လည္းအသစ္ျပန္ေဆာက္လိုက္တယ္။ ပထမ ရံုေျခာက္ရံုကိုဖ်က္တယ္။ ေျခာက္ရံုက်န္တယ္။ ဖ်က္လိုက္တဲ့ ေျခာက္ရံုက ေစ်းသည္ေတြကို သံုးထပ္ေလးထပ္ေတြမွာ ေနရာျပန္ေပးေတာ့ ေစ်းကေရာင္းမေကာင္းၾကေတာ့ဘူး။ အရင္အရမ္းကို ေစ်းေရာင္းေကာင္းၾကတဲ့ ဆိုင္ေတြေတာင္ အေပၚထပ္ကိုလည္းေရာက္သြားေရာ တစ္လလံုးေနလို႔ ေငြငါးေထာင္ေတာင္ ျပန္မရၾကတာေတြရွိလာတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ မြဲငတ္ကုန္တာေပါ့ကြယ္။ ေစ်းဦးမေပါက္တဲ့ ဆိုင္ေတြဆိုလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတာ။ ဒါ ကိုယ္သိတဲ့သူကိုပဲ ေျပာတာေနာ္။ မသိတဲ့သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ”လို႔ ေရႊမန္းရံုမွာ ဒန္ပစၥည္းေရာင္း၀ယ္တဲ့ ဆိုင္ရွင္ဦးေလးႀကီးက သူႀကံဳေတြ႕သမွ် ေျပာျပခဲ့တယ္။
ေစ်းခ်ဳိ၊ ယိုးဒယားေစ်း၊ မလြန္ေစ်း၊ ရဟိုင္းေစ်း၊ ေညာင္ပင္ေစ်းနဲ႔ ညြန္႔ေပါင္းေစ်းဆိုတာက မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အမွတ္တံဆိပ္ ေစ်းေတြလို႔ သိခဲ့၇တယ္။ ျပဒါးမႈန္ မႏၱေလးမွန္ရိပ္(၃) မွာ ေရးဖြဲ႔ထားတဲ့ စာေရးဆရာဆူးငွက္ကေတာ့ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳအေၾကာင္းကို “ေစ်းခ်ဳိသည္“ေစ်းၾကိဳ”အမည္မွ ေျပာင္းလဲလာၿပီး၊ အင္း၀ႏွင့္ အမရပူရၿမိဳ႕မ်ား ပႏၷက္၌ပင္ “ေစ်းၾကိဳ” “ေစ်းၾကိဳရပ္”မ်ား ပါရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အင္း၀ႏွင့္ အမရပူရတြင္ ယေန႔အထိေစ်းခ်ဳိရပ္ကြက္မွာ အထင္အရွားရွိသည္။ ျဖင့္ သာသာယာယာရွိသည္။ အမ်ားသိႀကံဳ၊ ျမင္ေတြ႔ဖူးေသာ ေစ်းခ်ဳိႀကီးမ်ာ ၁၉၀၂ ခု။ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္တြင္ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳႏွင့္ ပံုစံတူမွာ အီတလီျပည္ မီလင္ၿမိဳ႕တြင္ တစ္ခုသာရွိသည္။ ယခုအခါ အီတလီ မီလင္ၿမိဳ႕ရွိေစ်းက ျပဳိင္ဘက္မရွိ တစ္ခုတည္းေသာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းျဖစ္သြားပါၿပီ။ ”လို႔ ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“အခုဆိုရင္ ေစ်းခ်ဳိရံုေဟာင္းမွာ ေစ်းေရာင္းခဲ့ၾကတဲ့ မႏၱေလးသူ၊ မႏၱေလးသားစစ္စစ္ေတြ က သိပ္မရွိၾကေတာ့ဘူး။ အခုက လူသစ္ေတြမ်ားတယ္။ လူမ်ိဳးၾကားေတြမ်ားတယ္။ဟိုးအရင္ကတည္းကစၿပီးတည္လာခဲ့တဲ့ ေစ်းခ်ဳိသူ/သား အစစ္ေတြက အခုဆိုရင္ သံုးပံုတစ္ပံုေတာင္ က်န္ခ်င္မွ က်န္ေတာ့မယ္။ အျပင္က ၀င္လာတဲ့သူေတြကမ်ားတယ္။ ဗမာေတြကလည္း မတတ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘူးေလ”လို႔ ေစ်းခ်ိဳ “G”ရံုမွာ ဆိုင္ဖြင့္ထားတဲ့ ဆိုင္ခန္း၇ွင္တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
မႏၲေလးေစ်းခ်ဳိေတာ္မွာ ရွိတဲ့ေစ်းသူေစ်းသားေတြရဲ႕ စညး္လံုးမႈ ။ ညီညြတ္မႈ။ အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာအေပၚ ျမတ္ႏိုးကာကြယ္မႈ၊ ႐ိုးရာအစဥ္အလာအေပၚ သံေယာဇဥ္ႀကီးမႈ… ဆိုတဲ့ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ေတြ ဟာ လူတိုင္းကိုယ္စီရင္ထဲမွာရွိေနၾကတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြလို႔ မႏၱေလးျမိဳ႕ခံေတြက ေျပာပါတယ္။
စည္းလံုးညီညြတ္မႈေတြ မႏၱေလးအင္အားေတြ ေပါင္းစည္းေနတဲ့ ဒီေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးကို စတင္၀ါးျမိဳလိုက္တာကေတာ့ မန္က်ည္းပင္ေစ်းအရပ္က မီးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ၁၂၃၆ ခုနွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၃ ရက္ေန႔မွာ ေလာင္လိုက္တဲ့မီးေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကို ၁၂၃၈ ခုႏွစ္ျပာသိုလဆန္း ၁၄ရက္ေန႔မွာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္အသစ္ ထပ္မံတည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို႔ ၿမိဳ႕ခံေတြေျပာျပခ်က္အရ သိရပါတယ္။
ဒီေစ်းသစ္ႀကီးကိုပဲ ၁၂၅၈ခုႏွစ္မွာ မီးထပ္သင့္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ ၃ႏွစ္အၾကာ ၁၉၀၀ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီ ၃ရက္ မွာလည္း ေစ်းခ်ဳိေတာ္ကို ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ မီးထပ္ေလာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအႀကိမ္မီးေလာင္မႈ ျဖစ္တဲံ ၁၉၀၂ခုႏွစ္ ဧၿပီ ၂ရက္ေန႔ မီးေလာင္မႈအၿပီးမွာေတာ့ ႐ံုႀကီး ၁၂႐ံုနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ႀကီးကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲ မီးေဘးနဲ႔ ၾကံုေတြ႕ရပါေစ။ အခက္အခဲေတြကို ရင္ဆိုင္ၾကရင္း ကုန္းရုန္းတည့္မတ္နုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ ပံုရိပ္ေတြက မႏၱေလးသူ၊ မႏၱေလးသားေတြရဲ႕ စိတ္ကို ပိုမိုခိုင္မာေစခဲ့သလို ပိုမိုၿပီးလည္း စည္းလံုးညီညြတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္လည္း ေစ်းခ်ိဳဆိုတဲ့ ပံု၇ိပ္ၾကီးဟာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံေတြအတြက္ေတာ့ ႏွလံုးသည္းပြတ္ျဖစ္ခဲ့ၾကတာ မဆန္းဘူးလို႔လည္း ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ေစ်းခ်ိဳကို မိဘအိမ္သဖြယ္ ေနထိုင္လုပ္ကိုင္လာၾကတ့ဲ ေစ်းသူေစ်းသားေတြဟာ ေစ်းခ်ိဳရံုေဟာင္းေတြကို ဖ်က္လိုက္တဲ့အခါမွာ နဂိုမူလ မိမိတို႔ဆိုင္ခန္းတည္ရွိရာ ေနရာေတြမွာျပန္လည္မရရွိဘဲ အ၀င္အထြက္ အသြားအလာနည္းတဲ့ အထပ္ျမင့္ေတြေပၚက ဆိုင္ခန္းေတြကို ျပန္လည္၀ယ္ယူ၇တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အခ်ိဳ႕ေစ်းသည္ေတြဟာ ေငြေၾကးမတတ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘဲ အဲဒီခ်ိန္ခါကတည္းကေစ်းခ်ိဳကို ေက်ာခိုင္းခဲ့ရသူေတြလည္း အမ်ားအျပားရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေစ်းခ်ဳိရံုေဟာင္းမွာ ေစ်းေရာင္းခဲ့တဲ့ ကိုေက်ာ္ကေတာ့“ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဖြားေတြလက္ထက္ကတည္းက ေစ်းခ်ဳိထဲမွာပဲက်င္လည္ခဲ့ၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆိုရင္ မိုးလင္းတာနဲ႔ ေစ်းထဲေရာက္ၿပီ။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ဆိုရင္ ဒီေစ်းထဲမွာပဲေနတာ။ ဆိုင္ပိတ္မွ မိသားစု အိမ္ျပန္ၾကတာ။ အခုလို ရံုေတြဖ်က္လိုက္ေတာ့ အေဖေကာအေမေကာ ဒီစိတ္နဲ႔ ဆံုးသြားတယ္။
ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အေဖက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္တဲ့သူ။ လူခ်စ္လူခင္လည္းေပါတယ္။ ဒီလိုလူက ေစ်းခ်ဳိအဖ်က္ခံရေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေတြက်ၿပီး အျပင္ကိုမထြက္သေလာက္ျဖစ္သြားတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါေတြ၀င္ၿပီးဒီစိတ္နဲ႔ပဲဆံုးသြားတာ။ ”လို႔ ရင္ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။
“အရင္က အရမ္းကို ေရာင္းေကာင္းၾကတဲ့သူေတြက အေပၚထပ္ေတြကိုလည္းေရာက္ကုန္ေရာ တစ္လလံုးေနလို႔ ေငြငါးေထာင္ေတာင္ ျပန္မရၾကတာေတြျဖစ္လာတယ္။ ေစ်းဦးမေပါက္တဲ့ရက္ေတြဆိုလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတာ။ ဒါကုိယ္သိတဲ့ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕တင္ျဖစ္သြားတဲ့သူေတြကို ေျပာတာေနာ္။ ကိုယ္မသိလိုက္တဲ့သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ”လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈဒီေရအျမင့္ဆံုးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၁၃၀၀ျပည့္ ကာလ(၁၉၃၉ ခုႏွစ္)မွာလည္း နယ္ခ်ဲ႕ကို ဆန္႔က်င္သပိတ္ဆင္ႏြဲၾကတဲ့ ရဟန္းပ်ဳိအဖြဲ႕၊ ဗဟိုအမ်ဳိးသား အထက္တန္းေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားနဲ႔ မႏၲေလးၿမိဳ႕လူထုကို ေစ်းခ်ဳိေတာ္ က အထူးအားေပးပူးေပါင္းဂုဏ္ျပဳလို႔ အစိုးရက ေစ်းခ်ဳိမွာ ပုဒ္မ၂၃(၇)ကို ထုတ္ျပန္ၿပီး ဖိႏွိပ္ခဲ့တယ္လို႔ စာအုပ္စာေပေတြမွာ ဖတ္မွတ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းခ်ဳိသူ၊ ေစ်းခ်ဳိသား ေတြက ေစ်းခ်ဳိ႐ံုႀကီး ၁၂႐ံုကို သပိတ္ေမွာက္ကာ အိမ္ေတာ္ရာဘုရား၀င္းထဲမွာ ေစ်းသြားဖြင့္ၿပီး ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကတဲ့အထိ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ ႏွလံုးသားဟာ မာခဲ့တယ္ဆိုတာကို အားလံုးလည္း သိၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီေစ်းခ်ဳိကလူေတြက ဘာသာေရးနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပြဲလမ္းသဘင္အတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေစ်းခ်ဳိက အထင္ကရပဲ။ ေရႊဆိုင္တန္းကထိန္ဆုိရင္လည္း အထင္ကရပဲ။ ဒီလိုပဲ အားေပးမႈျခင္း၊ စည္းလံုးမႈျခင္းက ေစ်းခ်ိဳက အရမ္းစုစည္းတယ္။ ညီညြတ္တယ္။ စုစည္းမႈအားေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အေရးအခင္းကာလေတြမွာဆိုရင္ ေစ်းခ်ိဳမိသားစုရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈကလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးကို အားေကာင္းခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ အဲဒီေစ်းခ်ိဳရဲ႕ စည္းလံုးမႈႀကီးကို ၿဖိဳခြဲခ်င္တာလည္း ပါပါလိမ့္မယ္။ ”လို႔ ေစ်းခ်ိဳေဟာင္း “J” ရံုမွာ ဆိုင္ဖြင့္ခဲ့ဖူးသူ ကိုေက်ာ္က ေျပာျပပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈကာလေတြမွာ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ဟာ မပါမၿပီး ပါ၀င္ကာ ရပ္တည္ခ်က္မွန္ကန္ခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ျပည္တြင္းစစ္ကာလမွာလည္း ၿမိဳ႕သူ၊ ၿမိဳ႕သား တိုင္းသူ ျပည္သားလူထုဆႏၵနဲ႔ ကိုက္ညီ တဲ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို ေစ်းခ်ဳိသူ၊ ေစ်းခ်ဳိသားတို႔က ေထာက္ခံခဲ့ၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၈၈ရဲ႕ သမိုင္း၀င္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးမွာ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ဟာ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့နဲ႔ ျပည္သူလူထုဘက္ေတာ္သားျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ရဟန္း ေက်ာင္းသား ျပည္သူေတြရဲ႕ လူထုတိုက္ပြဲေတြကို ႐ုပ္၀တၳဳအရေရာ စိတ္ဓာတ္အရေရာ အားေပးပူးေပါင္းခဲ့ၾကတယ္လို႔လည္း မႏၱေလးၿမို႕ခံ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေဆာင္းပါးမွာေရးသားထားတာကိုဖတ္မွတ္ခဲ့ရပါတယ္။
“ဒီေစ်းခ်ဳိရံုေတြကို တိုင္းအမိန္႔ဆိုၿပီးဖ်က္တာပဲ။ ဦးေလးၾကားဖူးသေလာက္ေတာ့ အဲဒီတုန္းက ေျမလွန္လွန္ဘာလုပ္လုပ္ဆိုၿပီး အာဏာရွိတဲ့စစ္ဦးဘီလူးေပါ့ေနာ္။ ၈၈၊ ၉၀၊၉၁ ခုနွစ္ဆိုတာက တိုင္းမွဴးနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မွာအာဏာအျပည့္ရွိတယ္။ ေစ်းခ်ဳိရံုေတြဖ်က္ၿပီး ခ်ယ္လွယ္သြားတဲ့အထဲမွာ ေစ်းခ်ဳိမိသားစုဘ၀ေတြ အကုန္ေပးဆပ္လိုက္၇တယ္။ ဆိုင္ခန္းအစားခ်ေပးေတာ့ ျပန္မ၀ယ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ ေစ်းေတြက အ၇မ္းႀကီးေနတယ္။
အခ်ိဳ႕ ကိုယ့္အိမ္ေရာင္းၿပီးဆိုင္ခန္း၀ယ္ၾကေတာ့ ေနစရာေပါေပ်ာက္ကုန္ၾကရတယ္ေလ။ ဦးေလးသူငယ္ခ်င္းက အိမ္ေရာင္းၿပီးဆိုင္ခန္း၀ယ္လိုက္တာ။ ဆိုင္ကလည္း အထပ္ျမင့္ေပၚမွာဆိုေတာ့ ေစ်း၀ယ္ကမလာဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ၿမိဳ႕ေပၚမွာ မရပ္တည္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ မိသားစုလိုက္ေျပာင္းကုန္ၾကတယ္။ အေျခပ်က္ကုန္တယ္။ ဦးေလးတို႔ အသိမိတ္ေဆြေတြ အမ်ားႀကီး ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတယ္။
ဒီေစ်းရံုႀကီးကို ဗန္းျပၿပီး သိန္းေသာင္းဂဏန္းပိုက္သြားသူေတြက ခရိုနီေတြခ်ည္းပါပဲ။ ခံလိုက္၇တဲ့ေျမဇာပင္ေတြက ေစ်းသူ/သားေတြေပါ့။ မ၀ယ္ႏုိင္လို႔ ဘ၀ပ်က္တဲ့သူနဲ႔၊ ၀ယ္ၿပီး ေရာင္းေကာင္းႏို္းေမွ်ာလိုက္ရင္း ဘ၀ပ်က္တဲ့သူနဲ႔ ဒါပါပဲကြယ္”လို႔ ေစ်းခ်ိဳမွာ အစဥ္အဆက္ေစ်းေရာင္းလာတဲ့ ေစ်းသည္တစ္ဦးက ရင္ဖြင့္ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆိုလည္း စား၀တ္ေနေရးေတြ ခက္ခဲသြားတယ္။ ဒီလိုေလးျပန္ရပ္တည္ႏုိင္ဖို႔ အခ်ိန္ေတြအၾကာႀကီးယူခဲ့ရတာ။ တကယ္ဆို ဒီဘက္ေျခာက္ရံုက လူေတြကို အျမင့္ေပၚတင္လိုက္တာပိုဆိုးသြားတယ္။ ရံုျပန္ေဆာက္ရင္ အစားျပန္ေပးသင့္ေပမယ့္ ျပန္မေပးဘဲ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ေ၇ာင္းစားေတာ့ ကိုယ့္ဗမာလူမ်ိဳးက မတတ္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ ”လို႔ ေရႊမန္းရံုမွာ တာရာပံုးေတြေ၇ာင္းတဲ့ ဆိုင္ရွင္တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
ဖ်က္ခံရတဲ့ဆိုင္ခန္း အစားျပန္ေပးေတာ့ ေငြႏွစ္သိန္းခြဲေပး၀ယ္ခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီေခတ္ကာလမွာ ေငြက်ပ္ႏွစ္သိန္းခြဲဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မတတ္ႏုိင္ၾကတဲ့ ေငြေၾကးမ်ိဳးမို႔ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ဗမာလူမ်ိဳးေတြဟာ ေငြမတတ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ လက္ရွိဘ၀ကေန လက္မဲ့ဘ၀ကို အလိုလိုတြန္းပို႔ခံရၿပီးသားျဖစ္သြားခဲ့ၿပီး ေစ်းခ်ိဳႀကီးရဲ႕ ျပင္ပကို ေရာက္ရွိခဲ့ၾကရပါတယ္။
“အခုအေပၚထပ္ဆိုင္ခန္းေတြကအခြန္ေဆာင္ၿပီး ပိတ္ထားရတယ္။ အဲဒီမွာ လူမရွိ၊ ေစ်း၀ယ္မလာေတာ့ လံုျခံဳေရးအရ ပိတ္ထားတယ္”လို႔ တာရာပံုးေရာင္းတဲ့ဆိုင္ရွင္က ဆက္ေျပာျပပါတယ္။
မႏၱေလးဟာ ေနာက္ဆံုးမင္းစိုက္သြားတဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့အတြက္ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြ အမ်ားဆုံုးက်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕လည္းျဖစ္ပါတယ္။
“သမိုင္းဆိုတာ ေဖ်ာက္လို႔မရဘူး။ သမိုင္းဆိုတာ ေရာင္ျခည္နဲ႔တူတယ္။ တံခါးပြင့္တာနဲ႔ ေရာင္ျခည္၀င္လာသလို အခုပြင့္လင္းရာသီေရာက္လာၿပီဆို ေတာ့လည္းဖ်က္ထားတဲ့ သမိုင္းက အကုန္ျပန္ေပၚလာမွာပါပဲ။
စိတ္အနာဆံုးကေတာ့ မႏၱေလးဟာ မီးခဏတိုင္းေလာင္တဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္လို႔ မီးေဘးအႏၱရာယ္ ကာကြယ္တဲ့ မီးခံအုတ္ေတြနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိေဆာက္ထားတာကို ဖ်က္ပစ္လိုက္တာက သမိုင္းတရားခံပဲ။ တိုက္သစ္ႀကီးေတြ တည္တိုင္းအေနာက္ႏုိင္ငံက အထင္ႀကီးတာမဟုတ္ဘူး။ သမိုင္းကို လာၾကည့္ၾကတာ။ အခု ၂၆ ဘီလမ္း၊ ေစ်းခ်ဳိေျမာက္ဖက္တိုက္တန္း၊ အေရွ႕ဘက္တိုက္တန္း ေပ်ာက္သြားတယ္။ ေစ်းခ်ဳိ ၁၂ ရံုဆိုတာက သူ႔သမိုင္းနဲ႔သူ ရွိၿပီးသား။ “လို႔လည္း မႏၱေလးၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ႕ သဘာပတိျဖစ္တဲ့ ဦးသိန္းတန္က လည္း ေျပာပါတယ္။
ေစ်းခ်ိဳ ၁၂ ရံုမွာ တစ္ရံုခ်င္းစီမွာ ကုန္ပစၥည္းတစ္မိ်ဳးစီကို သီးသန္႔ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားၾကၿပီး ဆိုင္ခန္းေတြ။ ေစ်းရံုေတြမွာလည္း သီးသန္႔ၾကားလမ္းေလးေတြ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေစ်းခ်ဳိမွာ လမ္းလယ္ေခါင္ ပလက္ေဖာင္းႀကီးနဲ႔ ကုကၠိဳလ္ပင္တန္းႀကီးကိုလည္း အဓိပၸာယ္ရွိရွိ ထားရွိျခင္းျဖစ္တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။
“ဒါေတြထားရျခင္းက ေစ်းခ်ိဳကို ေစ်း၀ယ္လာရင္ စက္ဘီးကို လမ္းလယ္ ပလက္ေဖာင္းမွာ ရပ္ထားလို႔ရေအာင္ လုပ္ထားတာ။ ေနာက္ၿပီးကုကၠဳိလ္ပင္တန္းႀကီးထားတာက အေရွ႕ဘက္က ေနထိုးရင္အရိပ္ရဖို႔အတြက္ ထားခဲ့တာ။ ဒါေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ၾကတယ္”လို႔ ဦးသိန္းတန္က ဆိုပါတယ္။
သိလို႔ျဖစ္ေစ၊ မသိလို႔ျဖစ္ေစ အခုလို ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရတဲ့အတြက္ မႏၱေလးရဲ႕ ပုံရိပ္ေတြေပ်ာက္သြားခဲ့တဲ့အျပင္ မႏၱေလးရဲ႕ အသည္းႏွလံုးေတြလည္း ေၾကြမြပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မႏၱေလးကို ခ်စ္ျမတ္နိုးၾကသလို မႏၱေလးရဲ႕ အသည္းႏွလံုးျဖစ္တဲ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ၁၂ ရံုကို ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တဲ့သူေတြကို သမိုင္းတရားခံအျဖစ္ ႏွလံုးပိုက္ထားၾကျမဲျဖစ္တယ္ဆိုတာ မႏၱေလးရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံအစစ္အမွႏ္ေတြပဲျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ျမနႏၵါ ဂ်ာနယ္ အတြဲ-၂ အမွတ္ -၁၉ ။ ေဆာင္းပါးရွင္ - သင္းသင္းေသာ္
မႏၱေလးေခတ္
အခုလက္ရွိေစ်းခ်ိဳႀကီးကလည္း ေမွာင္တဲ့အခါေမွာင္။ စက္ေလွကားႀကီးကလည္း ရပ္တဲ့အခါရပ္၊ မိုးရြာလို႔ မိုးေရေတြ ေပါက္က်လို႔ ပစၥည္းတန္ဖိုးေတြ ဆံုးရႈံးရသူက ဆံုးရႈံးနဲ႔။ ဟိုးအ၇င္ ေစ်းခ်ိဳရံဳေဟာင္းႀကီးရဲ႕ အနားသတ္ၾကြက္ၾကြက္ညံေနေရာ့သလား ထင္မိတယ္။ ဟုတ္ပ။ ဒီေစ်းခ်ိဳ၊ ဒီရံုေဟာင္းႀကီးကို ဘယ္သူကဖ်က္လို႔ ဘယ္လိုလူေတြ ဘယ္ဘ၀ကိုမ်ား ေရာက္ကုန္ပါလိမ့္လို႔ ေတြးမိခဲ့တယ္။
အေရွ႕ အေနာက္ (၂၃) မိုင္ခန္႔၊ ေတာင္ေျမာက္ (၃၂) က်ယ္ၿပီး အေရွ႕ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၆ ဒီဂရီ အလြန္နဲ႔ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၂ ဒီဂရီတို႔ဆံုရာ မ်ဥ္းေပၚမွာတည္ရွိေနတာကေတာ့ မႏၱေလးလို႔ေခၚတဲ့ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးပါပဲ။အေရွ႕မွာ နတ္ထိပ္ေတာင္ရိုး၊ ေတာင္ဘက္မွာ ဒု႒ဝတီ (ေခၚ) ျမစ္ငယ္၊ အေနာက္မွာ ဧရာဝတီနဲ႔ ေျမာက္ဘက္မွာ ေခ်ာင္းမၾကီးေခၚ မတၱရာျမစ္ဆိုတာကလည္း နယ္နိမိတ္ပိုင္းျခားထားတဲ့ စည္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (၁၁) ဆက္မွာ ဒုတိယေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္တဲ့ “သီရိပဝရ ဝိဇယာနႏၱယ သပ႑ိတ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာ” ဘြဲ႔တံဆိပ္ နာမံခံတဲ့ ဆဒၵန္ဆင္မင္းသခင္ မင္းတုန္းမင္းဟာ မႏၱေလးကို တည္စဥ္ကတည္းက တာ၅၀(ေပ ၅၅၀ ၀န္းက်င္)ကို တစ္ျပႏႈန္းသတ္မွတ္ၿပီး ေလးျပပတ္လည္ စတုရန္းကြက္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားခဲ့တယ္လို႔ စာအုပ္စာေပေတြကေန ေလ့လာမွတ္သားရပါတယ္။
ဒီလို မႏၱေလးရတာနာပံု တည္စဥ္ခါကတည္းကလည္း လူေနအိမ္ေျခေတြနဲ႔အတူ ေစ်းေတြကိုပါ တည္ထားခဲ့တာပါ။ မႏၱေလးရဲဲ႕ အထင္အရ ၊ မႏၱေလးလို႔ေျပာရင္ ေစ်းခ်ိဳနာရီစင္နဲ႔ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ၁၂ ရံုကို ေျပးေျပးျမင္တယ္လို႔ လူႀကီးသူမေတြကလည္း စကား၀ိုင္းတိုင္းမွာ ထည့္ထည့္ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ အခုေတာ့ ဘယ္သူဖ်က္လို႔ ပ်က္ခဲ့မွန္းမသိ၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္သူေတြဘ၀ပ်က္ပါတယ္လို႔ လက္ညိွးထိုးျပရမွန္းမသိလိုက္ဘဲ မိ၇ိုးဖလာလုပ္ငန္းကိုင္ငန္းေတြ ပ်က္စီးၿပိဳလဲကုန္ရင္း ဘ၀ေတြလည္း လံုခ်ာလည္လိုက္ခဲ့ၾကရတာကေတာ့ ေစ်းသူ/သားေတြပဲ ျဖစ္မွာပါ။
“လြတ္လပ္ေရး မရခင္ကတည္းက ဦးေလးတို႔ မိဘဘိုးဘြားေတြက ေစ်းခ်ိဳထဲမွာ ဆိုင္ဖြင့္လာၾကတာေလ။ ဦးေလးေစ်းထဲမလိုက္ခင္ အမေတြက အရင္ေစ်းထဲလိုက္ၾကတယ္။ ဦးေလးေစ်းထဲလိုက္ေတာ့ရံုေဟာင္းေတြကို ဖ်က္ေနၿပီ။ ရံုေဟာင္းေတြဖ်က္ေတာ့ အခု ဦးေလးတို႔ “g” လည္းအသစ္ျပန္ေဆာက္လိုက္တယ္။ ပထမ ရံုေျခာက္ရံုကိုဖ်က္တယ္။ ေျခာက္ရံုက်န္တယ္။ ဖ်က္လိုက္တဲ့ ေျခာက္ရံုက ေစ်းသည္ေတြကို သံုးထပ္ေလးထပ္ေတြမွာ ေနရာျပန္ေပးေတာ့ ေစ်းကေရာင္းမေကာင္းၾကေတာ့ဘူး။ အရင္အရမ္းကို ေစ်းေရာင္းေကာင္းၾကတဲ့ ဆိုင္ေတြေတာင္ အေပၚထပ္ကိုလည္းေရာက္သြားေရာ တစ္လလံုးေနလို႔ ေငြငါးေထာင္ေတာင္ ျပန္မရၾကတာေတြရွိလာတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ မြဲငတ္ကုန္တာေပါ့ကြယ္။ ေစ်းဦးမေပါက္တဲ့ ဆိုင္ေတြဆိုလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတာ။ ဒါ ကိုယ္သိတဲ့သူကိုပဲ ေျပာတာေနာ္။ မသိတဲ့သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ”လို႔ ေရႊမန္းရံုမွာ ဒန္ပစၥည္းေရာင္း၀ယ္တဲ့ ဆိုင္ရွင္ဦးေလးႀကီးက သူႀကံဳေတြ႕သမွ် ေျပာျပခဲ့တယ္။
ေစ်းခ်ဳိ၊ ယိုးဒယားေစ်း၊ မလြန္ေစ်း၊ ရဟိုင္းေစ်း၊ ေညာင္ပင္ေစ်းနဲ႔ ညြန္႔ေပါင္းေစ်းဆိုတာက မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အမွတ္တံဆိပ္ ေစ်းေတြလို႔ သိခဲ့၇တယ္။ ျပဒါးမႈန္ မႏၱေလးမွန္ရိပ္(၃) မွာ ေရးဖြဲ႔ထားတဲ့ စာေရးဆရာဆူးငွက္ကေတာ့ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳအေၾကာင္းကို “ေစ်းခ်ဳိသည္“ေစ်းၾကိဳ”အမည္မွ ေျပာင္းလဲလာၿပီး၊ အင္း၀ႏွင့္ အမရပူရၿမိဳ႕မ်ား ပႏၷက္၌ပင္ “ေစ်းၾကိဳ” “ေစ်းၾကိဳရပ္”မ်ား ပါရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အင္း၀ႏွင့္ အမရပူရတြင္ ယေန႔အထိေစ်းခ်ဳိရပ္ကြက္မွာ အထင္အရွားရွိသည္။ ျဖင့္ သာသာယာယာရွိသည္။ အမ်ားသိႀကံဳ၊ ျမင္ေတြ႔ဖူးေသာ ေစ်းခ်ဳိႀကီးမ်ာ ၁၉၀၂ ခု။ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္တြင္ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳႏွင့္ ပံုစံတူမွာ အီတလီျပည္ မီလင္ၿမိဳ႕တြင္ တစ္ခုသာရွိသည္။ ယခုအခါ အီတလီ မီလင္ၿမိဳ႕ရွိေစ်းက ျပဳိင္ဘက္မရွိ တစ္ခုတည္းေသာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းျဖစ္သြားပါၿပီ။ ”လို႔ ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“အခုဆိုရင္ ေစ်းခ်ဳိရံုေဟာင္းမွာ ေစ်းေရာင္းခဲ့ၾကတဲ့ မႏၱေလးသူ၊ မႏၱေလးသားစစ္စစ္ေတြ က သိပ္မရွိၾကေတာ့ဘူး။ အခုက လူသစ္ေတြမ်ားတယ္။ လူမ်ိဳးၾကားေတြမ်ားတယ္။ဟိုးအရင္ကတည္းကစၿပီးတည္လာခဲ့တဲ့ ေစ်းခ်ဳိသူ/သား အစစ္ေတြက အခုဆိုရင္ သံုးပံုတစ္ပံုေတာင္ က်န္ခ်င္မွ က်န္ေတာ့မယ္။ အျပင္က ၀င္လာတဲ့သူေတြကမ်ားတယ္။ ဗမာေတြကလည္း မတတ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘူးေလ”လို႔ ေစ်းခ်ိဳ “G”ရံုမွာ ဆိုင္ဖြင့္ထားတဲ့ ဆိုင္ခန္း၇ွင္တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
မႏၲေလးေစ်းခ်ဳိေတာ္မွာ ရွိတဲ့ေစ်းသူေစ်းသားေတြရဲ႕ စညး္လံုးမႈ ။ ညီညြတ္မႈ။ အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာအေပၚ ျမတ္ႏိုးကာကြယ္မႈ၊ ႐ိုးရာအစဥ္အလာအေပၚ သံေယာဇဥ္ႀကီးမႈ… ဆိုတဲ့ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ေတြ ဟာ လူတိုင္းကိုယ္စီရင္ထဲမွာရွိေနၾကတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြလို႔ မႏၱေလးျမိဳ႕ခံေတြက ေျပာပါတယ္။
စည္းလံုးညီညြတ္မႈေတြ မႏၱေလးအင္အားေတြ ေပါင္းစည္းေနတဲ့ ဒီေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးကို စတင္၀ါးျမိဳလိုက္တာကေတာ့ မန္က်ည္းပင္ေစ်းအရပ္က မီးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ၁၂၃၆ ခုနွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၃ ရက္ေန႔မွာ ေလာင္လိုက္တဲ့မီးေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကို ၁၂၃၈ ခုႏွစ္ျပာသိုလဆန္း ၁၄ရက္ေန႔မွာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္အသစ္ ထပ္မံတည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို႔ ၿမိဳ႕ခံေတြေျပာျပခ်က္အရ သိရပါတယ္။
ဒီေစ်းသစ္ႀကီးကိုပဲ ၁၂၅၈ခုႏွစ္မွာ မီးထပ္သင့္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ ၃ႏွစ္အၾကာ ၁၉၀၀ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီ ၃ရက္ မွာလည္း ေစ်းခ်ဳိေတာ္ကို ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ မီးထပ္ေလာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအႀကိမ္မီးေလာင္မႈ ျဖစ္တဲံ ၁၉၀၂ခုႏွစ္ ဧၿပီ ၂ရက္ေန႔ မီးေလာင္မႈအၿပီးမွာေတာ့ ႐ံုႀကီး ၁၂႐ံုနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ႀကီးကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲ မီးေဘးနဲ႔ ၾကံုေတြ႕ရပါေစ။ အခက္အခဲေတြကို ရင္ဆိုင္ၾကရင္း ကုန္းရုန္းတည့္မတ္နုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ ပံုရိပ္ေတြက မႏၱေလးသူ၊ မႏၱေလးသားေတြရဲ႕ စိတ္ကို ပိုမိုခိုင္မာေစခဲ့သလို ပိုမိုၿပီးလည္း စည္းလံုးညီညြတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္လည္း ေစ်းခ်ိဳဆိုတဲ့ ပံု၇ိပ္ၾကီးဟာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံေတြအတြက္ေတာ့ ႏွလံုးသည္းပြတ္ျဖစ္ခဲ့ၾကတာ မဆန္းဘူးလို႔လည္း ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ေစ်းခ်ိဳကို မိဘအိမ္သဖြယ္ ေနထိုင္လုပ္ကိုင္လာၾကတ့ဲ ေစ်းသူေစ်းသားေတြဟာ ေစ်းခ်ိဳရံုေဟာင္းေတြကို ဖ်က္လိုက္တဲ့အခါမွာ နဂိုမူလ မိမိတို႔ဆိုင္ခန္းတည္ရွိရာ ေနရာေတြမွာျပန္လည္မရရွိဘဲ အ၀င္အထြက္ အသြားအလာနည္းတဲ့ အထပ္ျမင့္ေတြေပၚက ဆိုင္ခန္းေတြကို ျပန္လည္၀ယ္ယူ၇တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အခ်ိဳ႕ေစ်းသည္ေတြဟာ ေငြေၾကးမတတ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘဲ အဲဒီခ်ိန္ခါကတည္းကေစ်းခ်ိဳကို ေက်ာခိုင္းခဲ့ရသူေတြလည္း အမ်ားအျပားရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေစ်းခ်ဳိရံုေဟာင္းမွာ ေစ်းေရာင္းခဲ့တဲ့ ကိုေက်ာ္ကေတာ့“ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဖြားေတြလက္ထက္ကတည္းက ေစ်းခ်ဳိထဲမွာပဲက်င္လည္ခဲ့ၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆိုရင္ မိုးလင္းတာနဲ႔ ေစ်းထဲေရာက္ၿပီ။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ဆိုရင္ ဒီေစ်းထဲမွာပဲေနတာ။ ဆိုင္ပိတ္မွ မိသားစု အိမ္ျပန္ၾကတာ။ အခုလို ရံုေတြဖ်က္လိုက္ေတာ့ အေဖေကာအေမေကာ ဒီစိတ္နဲ႔ ဆံုးသြားတယ္။
ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အေဖက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္တဲ့သူ။ လူခ်စ္လူခင္လည္းေပါတယ္။ ဒီလိုလူက ေစ်းခ်ဳိအဖ်က္ခံရေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေတြက်ၿပီး အျပင္ကိုမထြက္သေလာက္ျဖစ္သြားတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါေတြ၀င္ၿပီးဒီစိတ္နဲ႔ပဲဆံုးသြားတာ။ ”လို႔ ရင္ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။
“အရင္က အရမ္းကို ေရာင္းေကာင္းၾကတဲ့သူေတြက အေပၚထပ္ေတြကိုလည္းေရာက္ကုန္ေရာ တစ္လလံုးေနလို႔ ေငြငါးေထာင္ေတာင္ ျပန္မရၾကတာေတြျဖစ္လာတယ္။ ေစ်းဦးမေပါက္တဲ့ရက္ေတြဆိုလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတာ။ ဒါကုိယ္သိတဲ့ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕တင္ျဖစ္သြားတဲ့သူေတြကို ေျပာတာေနာ္။ ကိုယ္မသိလိုက္တဲ့သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ”လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈဒီေရအျမင့္ဆံုးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၁၃၀၀ျပည့္ ကာလ(၁၉၃၉ ခုႏွစ္)မွာလည္း နယ္ခ်ဲ႕ကို ဆန္႔က်င္သပိတ္ဆင္ႏြဲၾကတဲ့ ရဟန္းပ်ဳိအဖြဲ႕၊ ဗဟိုအမ်ဳိးသား အထက္တန္းေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားနဲ႔ မႏၲေလးၿမိဳ႕လူထုကို ေစ်းခ်ဳိေတာ္ က အထူးအားေပးပူးေပါင္းဂုဏ္ျပဳလို႔ အစိုးရက ေစ်းခ်ဳိမွာ ပုဒ္မ၂၃(၇)ကို ထုတ္ျပန္ၿပီး ဖိႏွိပ္ခဲ့တယ္လို႔ စာအုပ္စာေပေတြမွာ ဖတ္မွတ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းခ်ဳိသူ၊ ေစ်းခ်ဳိသား ေတြက ေစ်းခ်ဳိ႐ံုႀကီး ၁၂႐ံုကို သပိတ္ေမွာက္ကာ အိမ္ေတာ္ရာဘုရား၀င္းထဲမွာ ေစ်းသြားဖြင့္ၿပီး ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကတဲ့အထိ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ ႏွလံုးသားဟာ မာခဲ့တယ္ဆိုတာကို အားလံုးလည္း သိၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီေစ်းခ်ဳိကလူေတြက ဘာသာေရးနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပြဲလမ္းသဘင္အတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေစ်းခ်ဳိက အထင္ကရပဲ။ ေရႊဆိုင္တန္းကထိန္ဆုိရင္လည္း အထင္ကရပဲ။ ဒီလိုပဲ အားေပးမႈျခင္း၊ စည္းလံုးမႈျခင္းက ေစ်းခ်ိဳက အရမ္းစုစည္းတယ္။ ညီညြတ္တယ္။ စုစည္းမႈအားေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အေရးအခင္းကာလေတြမွာဆိုရင္ ေစ်းခ်ိဳမိသားစုရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈကလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးကို အားေကာင္းခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ အဲဒီေစ်းခ်ိဳရဲ႕ စည္းလံုးမႈႀကီးကို ၿဖိဳခြဲခ်င္တာလည္း ပါပါလိမ့္မယ္။ ”လို႔ ေစ်းခ်ိဳေဟာင္း “J” ရံုမွာ ဆိုင္ဖြင့္ခဲ့ဖူးသူ ကိုေက်ာ္က ေျပာျပပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈကာလေတြမွာ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ဟာ မပါမၿပီး ပါ၀င္ကာ ရပ္တည္ခ်က္မွန္ကန္ခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ျပည္တြင္းစစ္ကာလမွာလည္း ၿမိဳ႕သူ၊ ၿမိဳ႕သား တိုင္းသူ ျပည္သားလူထုဆႏၵနဲ႔ ကိုက္ညီ တဲ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို ေစ်းခ်ဳိသူ၊ ေစ်းခ်ဳိသားတို႔က ေထာက္ခံခဲ့ၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၈၈ရဲ႕ သမိုင္း၀င္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးမွာ ေစ်းခ်ဳိေတာ္ဟာ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့နဲ႔ ျပည္သူလူထုဘက္ေတာ္သားျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ရဟန္း ေက်ာင္းသား ျပည္သူေတြရဲ႕ လူထုတိုက္ပြဲေတြကို ႐ုပ္၀တၳဳအရေရာ စိတ္ဓာတ္အရေရာ အားေပးပူးေပါင္းခဲ့ၾကတယ္လို႔လည္း မႏၱေလးၿမို႕ခံ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေဆာင္းပါးမွာေရးသားထားတာကိုဖတ္မွတ္ခဲ့ရပါတယ္။
“ဒီေစ်းခ်ဳိရံုေတြကို တိုင္းအမိန္႔ဆိုၿပီးဖ်က္တာပဲ။ ဦးေလးၾကားဖူးသေလာက္ေတာ့ အဲဒီတုန္းက ေျမလွန္လွန္ဘာလုပ္လုပ္ဆိုၿပီး အာဏာရွိတဲ့စစ္ဦးဘီလူးေပါ့ေနာ္။ ၈၈၊ ၉၀၊၉၁ ခုနွစ္ဆိုတာက တိုင္းမွဴးနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မွာအာဏာအျပည့္ရွိတယ္။ ေစ်းခ်ဳိရံုေတြဖ်က္ၿပီး ခ်ယ္လွယ္သြားတဲ့အထဲမွာ ေစ်းခ်ဳိမိသားစုဘ၀ေတြ အကုန္ေပးဆပ္လိုက္၇တယ္။ ဆိုင္ခန္းအစားခ်ေပးေတာ့ ျပန္မ၀ယ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ ေစ်းေတြက အ၇မ္းႀကီးေနတယ္။
အခ်ိဳ႕ ကိုယ့္အိမ္ေရာင္းၿပီးဆိုင္ခန္း၀ယ္ၾကေတာ့ ေနစရာေပါေပ်ာက္ကုန္ၾကရတယ္ေလ။ ဦးေလးသူငယ္ခ်င္းက အိမ္ေရာင္းၿပီးဆိုင္ခန္း၀ယ္လိုက္တာ။ ဆိုင္ကလည္း အထပ္ျမင့္ေပၚမွာဆိုေတာ့ ေစ်း၀ယ္ကမလာဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ၿမိဳ႕ေပၚမွာ မရပ္တည္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ မိသားစုလိုက္ေျပာင္းကုန္ၾကတယ္။ အေျခပ်က္ကုန္တယ္။ ဦးေလးတို႔ အသိမိတ္ေဆြေတြ အမ်ားႀကီး ဘ၀ပ်က္ကုန္ၾကတယ္။
ဒီေစ်းရံုႀကီးကို ဗန္းျပၿပီး သိန္းေသာင္းဂဏန္းပိုက္သြားသူေတြက ခရိုနီေတြခ်ည္းပါပဲ။ ခံလိုက္၇တဲ့ေျမဇာပင္ေတြက ေစ်းသူ/သားေတြေပါ့။ မ၀ယ္ႏုိင္လို႔ ဘ၀ပ်က္တဲ့သူနဲ႔၊ ၀ယ္ၿပီး ေရာင္းေကာင္းႏို္းေမွ်ာလိုက္ရင္း ဘ၀ပ်က္တဲ့သူနဲ႔ ဒါပါပဲကြယ္”လို႔ ေစ်းခ်ိဳမွာ အစဥ္အဆက္ေစ်းေရာင္းလာတဲ့ ေစ်းသည္တစ္ဦးက ရင္ဖြင့္ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆိုလည္း စား၀တ္ေနေရးေတြ ခက္ခဲသြားတယ္။ ဒီလိုေလးျပန္ရပ္တည္ႏုိင္ဖို႔ အခ်ိန္ေတြအၾကာႀကီးယူခဲ့ရတာ။ တကယ္ဆို ဒီဘက္ေျခာက္ရံုက လူေတြကို အျမင့္ေပၚတင္လိုက္တာပိုဆိုးသြားတယ္။ ရံုျပန္ေဆာက္ရင္ အစားျပန္ေပးသင့္ေပမယ့္ ျပန္မေပးဘဲ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ေ၇ာင္းစားေတာ့ ကိုယ့္ဗမာလူမ်ိဳးက မတတ္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ ”လို႔ ေရႊမန္းရံုမွာ တာရာပံုးေတြေ၇ာင္းတဲ့ ဆိုင္ရွင္တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
ဖ်က္ခံရတဲ့ဆိုင္ခန္း အစားျပန္ေပးေတာ့ ေငြႏွစ္သိန္းခြဲေပး၀ယ္ခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီေခတ္ကာလမွာ ေငြက်ပ္ႏွစ္သိန္းခြဲဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မတတ္ႏုိင္ၾကတဲ့ ေငြေၾကးမ်ိဳးမို႔ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ဗမာလူမ်ိဳးေတြဟာ ေငြမတတ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ လက္ရွိဘ၀ကေန လက္မဲ့ဘ၀ကို အလိုလိုတြန္းပို႔ခံရၿပီးသားျဖစ္သြားခဲ့ၿပီး ေစ်းခ်ိဳႀကီးရဲ႕ ျပင္ပကို ေရာက္ရွိခဲ့ၾကရပါတယ္။
“အခုအေပၚထပ္ဆိုင္ခန္းေတြကအခြန္ေဆာင္ၿပီး ပိတ္ထားရတယ္။ အဲဒီမွာ လူမရွိ၊ ေစ်း၀ယ္မလာေတာ့ လံုျခံဳေရးအရ ပိတ္ထားတယ္”လို႔ တာရာပံုးေရာင္းတဲ့ဆိုင္ရွင္က ဆက္ေျပာျပပါတယ္။
မႏၱေလးဟာ ေနာက္ဆံုးမင္းစိုက္သြားတဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့အတြက္ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြ အမ်ားဆုံုးက်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕လည္းျဖစ္ပါတယ္။
“သမိုင္းဆိုတာ ေဖ်ာက္လို႔မရဘူး။ သမိုင္းဆိုတာ ေရာင္ျခည္နဲ႔တူတယ္။ တံခါးပြင့္တာနဲ႔ ေရာင္ျခည္၀င္လာသလို အခုပြင့္လင္းရာသီေရာက္လာၿပီဆို ေတာ့လည္းဖ်က္ထားတဲ့ သမိုင္းက အကုန္ျပန္ေပၚလာမွာပါပဲ။
စိတ္အနာဆံုးကေတာ့ မႏၱေလးဟာ မီးခဏတိုင္းေလာင္တဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္လို႔ မီးေဘးအႏၱရာယ္ ကာကြယ္တဲ့ မီးခံအုတ္ေတြနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ မႏၱေလးေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိေဆာက္ထားတာကို ဖ်က္ပစ္လိုက္တာက သမိုင္းတရားခံပဲ။ တိုက္သစ္ႀကီးေတြ တည္တိုင္းအေနာက္ႏုိင္ငံက အထင္ႀကီးတာမဟုတ္ဘူး။ သမိုင္းကို လာၾကည့္ၾကတာ။ အခု ၂၆ ဘီလမ္း၊ ေစ်းခ်ဳိေျမာက္ဖက္တိုက္တန္း၊ အေရွ႕ဘက္တိုက္တန္း ေပ်ာက္သြားတယ္။ ေစ်းခ်ဳိ ၁၂ ရံုဆိုတာက သူ႔သမိုင္းနဲ႔သူ ရွိၿပီးသား။ “လို႔လည္း မႏၱေလးၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ႕ သဘာပတိျဖစ္တဲ့ ဦးသိန္းတန္က လည္း ေျပာပါတယ္။
ေစ်းခ်ိဳ ၁၂ ရံုမွာ တစ္ရံုခ်င္းစီမွာ ကုန္ပစၥည္းတစ္မိ်ဳးစီကို သီးသန္႔ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားၾကၿပီး ဆိုင္ခန္းေတြ။ ေစ်းရံုေတြမွာလည္း သီးသန္႔ၾကားလမ္းေလးေတြ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေစ်းခ်ဳိမွာ လမ္းလယ္ေခါင္ ပလက္ေဖာင္းႀကီးနဲ႔ ကုကၠိဳလ္ပင္တန္းႀကီးကိုလည္း အဓိပၸာယ္ရွိရွိ ထားရွိျခင္းျဖစ္တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။
“ဒါေတြထားရျခင္းက ေစ်းခ်ိဳကို ေစ်း၀ယ္လာရင္ စက္ဘီးကို လမ္းလယ္ ပလက္ေဖာင္းမွာ ရပ္ထားလို႔ရေအာင္ လုပ္ထားတာ။ ေနာက္ၿပီးကုကၠဳိလ္ပင္တန္းႀကီးထားတာက အေရွ႕ဘက္က ေနထိုးရင္အရိပ္ရဖို႔အတြက္ ထားခဲ့တာ။ ဒါေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ၾကတယ္”လို႔ ဦးသိန္းတန္က ဆိုပါတယ္။
သိလို႔ျဖစ္ေစ၊ မသိလို႔ျဖစ္ေစ အခုလို ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရတဲ့အတြက္ မႏၱေလးရဲ႕ ပုံရိပ္ေတြေပ်ာက္သြားခဲ့တဲ့အျပင္ မႏၱေလးရဲ႕ အသည္းႏွလံုးေတြလည္း ေၾကြမြပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မႏၱေလးကို ခ်စ္ျမတ္နိုးၾကသလို မႏၱေလးရဲ႕ အသည္းႏွလံုးျဖစ္တဲ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ၁၂ ရံုကို ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တဲ့သူေတြကို သမိုင္းတရားခံအျဖစ္ ႏွလံုးပိုက္ထားၾကျမဲျဖစ္တယ္ဆိုတာ မႏၱေလးရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံအစစ္အမွႏ္ေတြပဲျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ျမနႏၵါ ဂ်ာနယ္ အတြဲ-၂ အမွတ္ -၁၉ ။ ေဆာင္းပါးရွင္ - သင္းသင္းေသာ္
မႏၱေလးေခတ္
ေစ်းခ်ဳိကို ဘယ္သူဖ်က္တာလဲ
Reviewed by သစ္ထူးလြင္
on
19:31
Rating:
Reviewed by သစ္ထူးလြင္
on
19:31
Rating:
