ရခိုင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အႀကံျပဳခ်က္ ကင္တားနားနဲ႔ အေမရိကန္ ေလ့လာသံုးသပ္မည္

၂၀၁၂ ခုႏွစ္တုန္းက လူ ၂၀၀ ၀န္းက်င္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး လူေပါင္း ေသာင္းနဲ႔ခ်ီ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရရဲ႕ စံုစမ္းေရး အစီရင္ခံစာဟာ ေဒါင့္ေပါင္းစံုကို ေလ့လာသံုးသပ္ထားတဲ့ အစီရင္ခံစာျဖစ္တယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနား (Tomás Ojea Quintana) က ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လည္း အစီရင္ခံစာ အပါအ၀င္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြအေပၚမွာ ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး၊ မၾကာခင္ရက္ပိုင္းအတြင္း သူ႔ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ ထုတ္ျပန္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနကလည္း ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို ေလ့လာ သံုးသပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ကို ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ျပထားပါတယ္။

ရခုိင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဒီအစီရင္ခံစာဟာ နဂိုသတ္မွတ္ခ်ိန္ထက္ ေနာက္က်ၿပီး ထြက္လာတာပါ။ အျဖစ္အပ်က္္ ျဖစ္စဥ္ေတြအပါအ၀င္ ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းကိုပါ သံုးသပ္ တင္ျပထားသလို၊ ျပႆနာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းေရးအတြက္ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကိုပါ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။

အေတာ္မ်ားမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာတဲ့အေပၚမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနား (Tomás Ojea Quintana) ကေတာ့ ႀကိဳဆိုလိုက္ၿပီး၊ ဒီအေပၚမွာ သူ႔အျမင္ သံုးသပ္ခ်က္ေတြကိုေတာ့ မၾကာခင္ရက္ပိုင္းအတြင္း ထုတ္ျပန္ဖို႔ ရိွတယ္လို႔ ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။

“ရခိုင္ျပည္နယ္ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာ အခုေနာက္ဆံုး ထြက္လာၿပီဆိုတာ ေက်နပ္စရာပါ။ ဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ တခုခ်င္းကို က်ေနာ္ အခု ေလ့လာသံုးသပ္ေနပါတယ္။”

အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ မေန႔က ရန္ကုန္မွာပဲ ေကာ္မရွင္လူႀကီးေတြ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အႀကံျပဳခ်က္ေတြထဲမွာေတာ့ ရခိုု္င္ျပည္နယ္အတြင္း ပဋိပကၡေတြကို ထိန္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ လံုၿခံဳေရး အင္အားေတြကို တိုးျမႇင့္ခ်ထားဖို႔ဆိုတာ ပါ၀င္သလိုပဲ၊ အၾကမ္းဖက္ခံရတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ လူသားခ်င္း စာနာမႈ အကူအညီေတြ ေပးႏိုင္ေရးကိုလည္း အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ျပႆနာေတြက ေဒသတြင္းထဲမွာ ရိွေနဆဲမို႔လို႔၊ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရာမွာ အခ်ိန္ယူရလိမ့္မယ္လို႔ ေကာ္မရွင္အဖဲြ႔၀င္ေတြက ယူဆၾကပါတယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္က ႏိုင္ငံသား ဥပေဒေတြကို အေသအခ်ာ လိုက္နာမယ္ဆိုရင္ ျပႆနာ ႀကီးထြားလာစရာ မရိွသလို၊ အဲ့ဒီေဒသမွာရိွတဲ့ မူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ လူဦးေရ အလ်င္အျမန္ မ်ားျပားလာတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မရွင္က သံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။

လက္ရိွ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္းက က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ လူသားရပ္တည္မႈ အၾကပ္အတည္းဆိုင္ရာ အေျခအေနေတြကို စိုးရိမ္ဖြယ္ရိွတယ္လို႔ တင္ျပထားပါတယ္။ အစီရင္ခံစာ တခုလံုးမွာေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကို ေရွာင္ထားၿပီး၊ ဘဂၤါလီ ဆိုၿပီး သံုးႏႈန္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ အေခၚအေ၀ၚ ျပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ အခန္းတခုအေနနဲ႔ ရွင္းလင္းထားပါတယ္။ မစၥတာ ကင္တားနားကေတာ့ ဒီ အစီရင္ခံစာဟာ အေျခအေန အေတာ္မ်ားမ်ားကို ျပည့္ျပည့္စံုစံု ထည့္သြင္းထားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ဒီအစီရင္ခံစာကို ၾကည့္ရတာ ေဒါင့္အစံုအလင္ တင္ျပထားပံုပါပဲ။ ဒါ အေတာ္ေလး အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလို အစီရင္ခံစာမ်ိဳး ထြက္လာေစဖို႔ က်ေနာ္တို႔အားလံုး ေမွ်ာ္လင့္္ထားတာပါ။ ကိစၥရပ္တိုင္းကို ေကာ္မရွင္က ေလ့လာ တင္ျပထားပါတယ္။ တင္ျပထားတဲ့ ဒီကိစၥရပ္တိုင္းကို အေသအခ်ာ ေလ့လာၿပီး က်ေနာ္ ထုတ္ျပန္ခ်က္ ထုတ္ဖို႔ ရိွပါတယ္။ ဒီမူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ဘာေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသံုးတာလဲ ဆိုတဲ့ ရွင္းလင္းထားခ်က္ေတြ၊ နယ္စပ္မွာရိွတဲ့ နစက အဖဲြ႔ေတြအေၾကာင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြရိွတဲ့ အာဏာပိုင္ေတြ ဥပေဒကင္းလြတ္ခြင့္ ရေနတဲ့ကိစၥ၊ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရးကိစၥ၊ ေနာက္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီ လိုအပ္မႈေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အေၾကာင္းရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ထည့္သြင္းထားပါတယ္။”

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လနဲ႔ ေအာက္တိုဘာလေတြအတြင္း ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးေရးဆန္တဲ့ အဓိက႐ုဏ္းေတြေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၉၂ ဦး ေသဆံုးၿပီး၊ ၂၆၅ ဦး ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒီ ျဖစ္ရပ္ကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔အတြက္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကေန ၂၇ ဦးပါ၀င္တဲ့ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကို ဖဲြ႔ေပးခဲ့တာပါ။

ေကာ္မရွင္ကေန အစီရင္ခံစာ ထြက္မလာႏိုင္ခင္၊ အခုႏွစ္ဆန္းပိုင္းမွာပဲ မိတၳီလာမွာ ဘာသာေရး အဓိက႐ုဏ္းေတြ ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးခြန္းထုတ္မႈေတြ အစီရင္ခံစာ မထြက္ႏိုင္တဲ့အေပၚ ေ၀ဖန္ ျပစ္ တင္မႈေတြ ရိွခဲ့ပါတယ္။

ဒီေကာ္မရွင္ထဲမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြေရာ၊ ဟိႏၵဴ၊ မူဆလင္၊ ခရစ္ယာန္ ဗုဒၶဘာသာ ဘာသာစံုကလူေတြေရာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြကိုပါ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။

HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္မႈအဖဲြ႔ကေတာ့ အခု အစီရင္ခံစာပါ ဒုကၡသည္ေတြကို အကူအညီေပးႏိုင္ေရး ထည့္သြင္း အႀကံျပဳထားတဲ့အေပၚ ႀကိဳဆိုပါတယ္။ HRW အေနနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းအတြင္းကပဲ ရခိုင္ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ သံုးသပ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာတေစာင္ ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြမွာ ပတ္သက္မႈရိွတယ္။ တာ၀န္ရိွတယ္ဆိုၿပီး လံုၿခံဳေရး အာဏာပိုင္ေတြကို အျပစ္တင္ထားပါတယ္။

ဒီ လူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ပဋိပကၡေတြကို ကိုင္တြယ္ရာမွာ ႏိုင္ငံတကာ စံႏႈန္းစံထားေတြနဲ႔အညီ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရိွဖို႔၊ ေရရွည္အစီအစဥ္နဲ႔ ကိုင္တြယ္သြားဖို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနကေတာ့ ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။

အျခား ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းနည္းတူပဲ၊ ဒီေကာ္္မရွင္ အစီရင္ခံစာပါ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ျပန္လည္ သံုးသပ္ေနတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။

ဧၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ ဒုကၡသည္မ်ားနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ားဆိုင္ရာ ဒုတိယ လက္ေထာက္အတြင္းေရးမႉး ကယ္လီ တဲလ္မန္း (Kelly Tallman) ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္ရိွမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

သူ႔ခရီးစဥ္အတြင္းမွာေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ကိုသြားၿပီး အ့ဲဒီက လူသားခ်င္း စာနာကူညီမႈ အေရးေပၚ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ ရိွတယ္္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာပါတယ္။

ကိုသားညြန္႔ဦး (ဗီြအုိေအ)