facebook ဆိုတာ ဘာလဲ

ေဖ့ဘြတ္ကို သံုးေနၾကတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို့ အတြက္ ေဖ့ဘြတ္ဆိုတာ ဘာလဲလို ့ သိေစခ်င္လို့ပါ..။
တကယ္ေတာ့ facebook ဆိုတာ social networking service တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္.။
၂၀၀၄ ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ စတင္ လြင့္တင္ခဲ့တဲ့ website  တစ္ခုပါ..။ ၂၀၁၁ July မွာေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ ရဲ့ active user က
သန္း ၇၅၀ ရွိပါျပီ တဲ့..။ အခုေနာက္ဆံုး အေျခအေနက ေျပာထားတာကေတာ့ ေဖ့ဘြတ္သံုးတဲ့လူ သန္း ၈၀၀ ရွိတယ္ဆိုပဲ..။
ဘုရား.. ေရ..။ ဒီတိုင္းဆို သန္းေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ရွိတဲ့ ကမၻာၾကီးမွာ ၈ ေယာက္ရွိရင္ တစ္ေယာက္ေလာက္က ေဖ့ဘြတ္သံုးတယ္လို့ ေျပာရမလို ျဖစ္ေနျပီ ေပါ့..။
ဒါေပမယ့္ တစ္ေယာက္တည္းမွာ အေကာင့္ သံုးေလးခုလဲ ရွိခ်င္ေတာ့ ရွိႏိုင္တာေပါ့ေနာ..။ (active user ဆိုတာကေတာ့ တစ္လအတြင္း ၀င္ေရာက္ ၾကည့္ရွဳသူကို ေျပာလိုတာပါ..။ ဆိုလိုတာက တစ္လအတြင္း
ကြ်န္ေတာ္ တစ္ၾကိမ္၀င္ၾကည့္ရင္ ကြ်န္ေတာ္လဲ active user ပါပဲ..။ ) ဒါေပမယ့္ ခက္တာက သူမ်ားေတာ့မသိဘူး ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ over active user ပါ..။

အားလံုးသိျပီးတဲ့အတုိင္းပဲ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ လိပ္စာကေတာ့ www.facebook.com ပါ..။ ေဖ့ဘြတ္ကို အသံုးမျပဳခင္ အရင္ register လုပ္ရပါတယ္..။ ဒါလဲ ဘာမွ မခက္ပါဘူး..။
အီးေမး အေကာင့္ တစ္ခု ရွိရင္ လုပ္လို ့ရပါျပီ...။ facebook မွာ အသံုးျပဳသူေတြဟာ personal profile ေတြဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္..။ တစ္ျခား သူေတြကို သူငယ္ခ်င္း အျဖစ္ ဖိတ္ႏိုင္တယ္..။
မက္ေဆ့ေတြ ပို့လို့ရတယ္..။ ေအာ္တို အခ်က္ျပမွဳ (auto notification) တို့လို ပါပါတယ္..။ ေနာက္ ဒီထက္ထူးျခားတာက group ေတြ ဖြဲ ့တာတို့..၊ page ေတြ ဖန္တီးတာတို ့ အျပင္ အခု ပိုျပီးေခတ္စားလာတာက
ေဖ့ဘြတ္ application ေတြပါ..။ application ကေတာ့ user ေတြၾကားထဲမွာ သိပ္မသိၾကေသးေပမယ့္..၊ web developer ေတြ ၾကားမွာေတာ့ အထူးေရပမ္းစားတာေပါ့ဗ်ာ..။ facebook application ကို အတိုခ်ံဳး ေျပာရရင္ေတာ့ ကိုယ္ေရးထားတဲ့
ဆိုဒ္ကို ေဖ့ဘြတ္ေပၚမွာ  iframe ပံုစံနဲ့ လာ run တာပါပဲ..။ plugin ေတြကလဲ ေပါေပါ မ်ားမ်ား ရပါေသးတယ္.။ ဥပမာ like button တို့၊ comment box တို့လို ဟာမ်ိဳးေတြပါ..။
 ကိုယ့္ဆိုက္မွာ like button ထားလိုက္ရင္ တစ္ေယာက္က ၾကည့္လို့ ၾကိဳက္သြားရင္ like ကို ႏွိပ္လိုက္ရံုပဲ..။
ဒါဆိုသူ့ရဲ့ wall ေပၚမွာ ကိုယ့္ဆိုက္က ေအာ္တို တက္သြားျပီး ေၾကာ္ျငာျပီးသားရေရာ..။ အဲလိုပဲ ကြန္မင့္ေဘာက္ အတြက္ ကိုယ္ပိုင္ database ေတြ ေဆာက္စရာမလို ပဲ ကိုယ့္ဆိုက္မွာ integrate လုပ္လို့ရပါေသးတယ္.။
အဲလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ့္ကုန္ပစၥည္းတို့ ၊ ကိုယ့္၀က္ဆိုက္တို ့ ကို အခမဲ ့ေၾကာ္ၿငာ ျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္..။ user ေတြကလဲ အမ်ားၾကီးဆိုေတာ့ အရမ္း ထိေရာက္ပါတယ္..။

ဒါေပမယ့္ ေဖ့ဘြတ္မွာ အားနည္းခ်က္ ရွိတယ္လို့ ေထာက္ျပၾကတာလဲရွိပါတယ္..။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ပါပဲ..။ အသံုးျပဳသူရဲ့ privacy ကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုျပီး ေျပာၾကတာပါ...။
 ဒီကိစၥနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ပဲ အရင္လတုန္း (ႏို၀င္ဘာလ)က ေဖ့ဘြတ္ အမွဳေဆာင္ခ်ဳပ္ Mark Zuckarberg ရဲ့ ဓာတ္ပံုေတြ ေပါက္ၾကားသြားခဲ့ပါေသးတယ္..။
 သူတို့ကေတာ့ အဲဒီလိုျဖစ္တာဟာ  code ေတြ ေျပာင္းလဲမႈအခ်ိန္ေလးမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ခဏတာ လံုျခံဳေရး က်ိဳးေပါက္မႈ တစ္ခုသာျဖစ္တယ္လို့ ေျဖရွင္းထားပါတယ္..။
ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္ရဲ့ အေရးၾကီးဆံုး ေဒတာေတြကို ေဖ့ဘြတ္မွာ မသိမ္းသင့္တာကေတာ့ အမွန္ပါပဲ..။ ဂူးဂဲတို့ေလာက္ လံုျခံဳမွဳ မရွိဘူးဆိုတဲ့ complain ေတြရွိေနလို့ပါ..။

ေဖ့ဘြတ္ စေထာင္တဲ့သူေတြက Mark Zukerberg နဲ့ သူ့ေက်ာင္းေဖာ္ သူငယ္ခ်င္းေတြ ျဖစ္တဲ့ Eduardo Saverin, Dustin Moskovitz နဲ့ Chris Hughes တို့ပါ..။
စေထာင္ေတာ့ Harvard ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္ပဲ..။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္မၾကာခင္မွာပဲ Boston,Ivy League နဲ့ Stanford University ေတြထိ က်ယ္ျပန့္လာျပီး သံုးစြဲလာၾကပါတယ္..။ ေက်ာင္းသားေတြ ၾကားမွာ တစ္ျဖည္းျဖည္း ခ်င္း အသံုးမ်ားလာျပီးေတာ့
ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ အသက္ ၁၃ ႏွစ္ႏွင့္ အထက္အားလံုး အသံုးျပဳလို ့ရေအာင္လုပ္လာပါတယ္..။ ဒါေပမယ့္ ေပါ့ေလ.. ConsumersReports.org က ေျပာပါတယ္. ၂၀၁၁ ေမ လမွာပဲ  အသက္၁၃ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ သံုးတာ ၇.၅ သန္းေလာက္ေတာင္
ရွိဆိုပဲ..။

2009 January မွာေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ဟာ MySpace ကိုေတာင္ ခ်န္ထားခဲ့ျပီး ကမၻာမွာ လူသံုးအမ်ားဆံုး social networking service ျဖစ္လာတယ္လို ့Compete.com က ေျပာပါတယ္..။
ေမ ၂၀၁၁ မွာပဲ  ထုတ္ျပန္တာက US မွာတင္ ေဖ့ဘြတ္သံုးတဲ့ လူက တစ္လ ၁၃၈.၉ သန္းပါတဲ့ခင္ဗ်ာ..။ 2010 April မွာ US ရဲ့ ၄၁.၆ ရာခို္င္ႏွဳန္းေသာ လူေတြက ေဖ့ဘြတ္ အေကာင့္ ရွိၾကတယ္လို့ Social Media Today က ခန့္မွန္းထားပါတယ္..။
ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၁ ေမမွာ active user 7 သန္းေလာက္က်သြားျပီး US နဲ့ ကေနဒါမွာေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ေစ်းကြက္ၾကီးထြားမွဳက နည္းနည္း ေလ်ာ့နည္းလာတယ္လို ့ေျပာေနၾကျပန္ပါတယ္..။
တစ္ခ်ိဳ့ကလဲ ေဖ့ဘြတ္ကို ဖြဘြတ္ဆိုျပီး ေျပာၾကေလရဲ့..(ဒါကေတာ့ တင္စားၾကတာ ထင္ပါတယ္.)။ ေဖ့ဘြတ္ကို အသံုးခ်တတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ အမ်ားၾကီးပါ..။
ဥပမာ။  ။ ျမန္မာျပည္ ရဲ့ ျမစ္ဆံု ကိစၥ ဆိုရင္ အမ်ားဆံုး သတင္းရင္းျမစ္က ေဖ့ဘြတ္က ထြက္လာတာလို့ ထင္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြ တင္လိုက္မွန္းမသိတဲ့ ေန့စဥ္သတင္းေတြကလဲ တက္လာလိုက္တာ မ်က္စိ ကိုခြာလို့မရေအာင္ပဲ..။
 ျပီးေတာ့ ပခုကၠဴေရေဘးအလွဴ ကလဲ ေဖ့ဘြတ္ကေန အရင္္ဆံုး လံွဳ့ေဆာ္ၾကျပီး အလွဴခံၾကတာ အံ့စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ကို အလွဴေငြေတြ ရၾကတာမဟုတ္လား..။

ဒီလို ၾကီးက်ယ္တဲ့ေဖ့ဘြတ္ၾကီးဟာ ၂၀၀၄ ေႏြမွာ ေတာ့ တရား၀င္ အဖြဲ့ ျဖစ္လာခဲ့ ပါတယ္..။ စႊန့္ဦးတီထြင္သူတစ္ေယာက္လဲျဖစ္၊ ဇူကာဘတ္ကိုလဲ အၾကံဥာဏ္ေတြ ေပးခဲဖူးတဲ့ Sean Parker က ဥကၠဌ ျဖစ္လာပါတယ္..။
၂၀၀၄ ဇြန္လမွာပဲ  ေဖ့ဘြတ္ ရဲ့ အလုပ္ေတြကို ကာလီဖိုးနီးယားမွာ ရွိတဲ့ ပါလို ေအာ္တို ကို ေရႊ့ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္..။ အဲဒီလထဲမွာပဲ ပထမဆံုး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳကို Peter Thiel ဆီက ရရွိခဲ့ပါတယ္..။
သူကေတာ့ PayPal ကိုေပါင္းစပ္ ထူေထာင္ထားသူပါ (PayPal ဆိုတာ အြန္လိုင္း Payment  ၀န္ေဆာင္မွဳကို လုပ္ေပးတဲ့ company ၾကီး ျဖစ္ပါတယ္) ..။
(တကယ္ေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ကို ၂၀၀၄ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၄ရက္ေန့ မွာ စျပီး လႊင့္တင္ေတာ့ domain name က thefacebook.com နဲ့ပါ..။)
ေဖ့ဘြတ္ကိုလဲ the ကို ခ်န္ခဲ့ျပီး  facebook.com ဆိုတဲ့ ဒိုမိန္း နိမ္းနဲ့ ပဲ ေဒၚလာ ႏွစ္သိန္းနဲ ့၀ယ္ျပီး ၂၀၀၅ မွာ တရား၀င္ေျပာင္းလဲခဲ့ပါေတာ့တယ္..။
ဒါက ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပံု အက်ဥ္းေလးပါ..။ ပထမေတာ့ high school version နဲ့ တင္ထားတာပါ..။ အင္ဗိုက္လုပ္မွ အေကာင့္ ဖြင့္ရတာပါ..။
 ၂၀၀၆ စက္တင္ဘာ ၂၆ က စျပီး အသက္ ၁၃ ႏွစ္ႏွင့္ အထက္ ရွိသူမ်ား email address ရွိသူမ်ား အားလံုးအတြက္ ဖြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္..။

၂၀၀၇ ေအာက္တိုဘာမွာ microsoft ဟာ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ ၁.၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းေသာ ရွယ္ယာေတြကို ေဒၚလာ သန္း240 နဲ့၀ယ္လိုက္ျပီဆိုတာ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္..။
 အဲဒီမွာတင္ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ တန္ဖိုးက ေဒၚလာ  ၁၅ ဘီလီယံ တန္ေၾကးရွိေနျပီလို ့ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္..။ မိုက္ခရိုေဆာ့ရဲ့ ၀ယ္ယူမွဳမွာ ေၾကျငာက႑ ေတြ ပါပါတယ္..။ ၂၀၀၈ ေအာက္တိုဘာမွာ ေဖ့ဘြတ္ဟာ
သူ့ရဲ့ရံုးခြဲကို အိုင္ယာလန္၊ ဒတ္ပလင္ျမိဳ ့မွာ ဖြင့္ေတာ့မယ္လို ့ေၾကျငာခဲ့ပါျပီ..။ ၂၀၁၀ ႏို၀င္ဘာမွာေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ တန္ေၾကးဟာ ၄၁ ဘီလီယံ ရွိေနခဲ့ပါျပီ..။ အဲဒီပမာဏဟာ ဆိုရင္ google နဲ့ amazone
ျပီးေနာက္ တတိယအၾကီးမားဆံုး US web site company ၾကီးျဖစ္လာပါေတာ့တယ္..။ အခုဆို ေဖ့ဘြတ္ ရံုးခြဲေတြဟာ ၁၅ ႏိုင္ငံမွာ ရွိျပီး ၀န္ထမ္းအင္အားကလဲ ၂၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေနပါျပီ..။

၂၀၁၁ မတ္လမွာ အစီရင္ခံတဲ့ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ အစီရင္ခံစာ အရ ေဖ့ဘြတ္မွာ တစ္ရက္တစ္ရက္ကို profiles ႏွစ္ေသာင္းေလာက္ ဖယ္ရွားေနရဆိုပဲ..။ အဲဒါေတြကေတာ့ သူတို့ရဲ့ အသက္ေပၚလစီနဲ ့မကိုက္တာတို ့..၊
spam တို ့ cyber security ကိုတိုက္ဖို ့ၾကိဳးစားတဲ့ဟာတို့ အစရွိသျဖင့္ေပါ့ဗ်ာ..။ (ကိုယ့္ အေကာင့္ေလးလဲ ဖ်က္တဲ့ထဲ ပါသြားအံုးမယ္ သတိလဲ ထားၾကအံုး..။)
၂၀၁၁ အေစာပိုင္းမွာ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ရံုးခ်ဳပ္ကို အရင္က Sun Microsystems campus ရွိခဲ့တဲ့ေနရာ ကာလီဖိုးနီးယားမွာရွိတဲ့ Menlo Park ကိုေရြ့ေတာ့မယ္လို ့ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္..။
ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ မက္ရွင္ က "to give people the power to share and make the world more open and connected" ပါတဲ့..။

၂၀၁၁ ဇြန္မွာ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ pageviews အေရအတြက္ဟာ ၁ ထရီလီယံအထိရွိခဲ့တယ္လုိ ့ဆိုပါတယ္.။ ဒါဟာ ကမၻာမွာ လူၾကည့္အမ်ားဆံုး ဆိုက္ဆိုတာပါပဲ..။
 ဒါေပမယ့္ သူက DoubleClick ကိုပါ ေရတြက္တာပါ..။ google နဲ့ တစ္ခ်ိဳ ့ဆိုက္ေတြ ကေတာ့ အဲလို ေရတြက္တာမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးလို ့ဆိုပါတယ္..။


ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ အဓိက ေငြ၀င္ေပါက္ကေတာ့ ေၾကာ္ျငာကပါ..။ မိုက္ကရိုေဆာ့ဖ္ဟာ ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ banner ေၾကာ္ျငာအတြက္ မူပိုင္ ပါတနာပါ ။
ဒါေၾကာင့္ ေဖ့ဘြတ္ဟာ  မိုက္ကရုိေဆာ့ဖ္ ရဲ့ advertisement inentory ရဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြ ကိုပဲ လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္..။
ေဖ့ဘြတ္ဟာ သူ့ရဲ့ ေၾကာ္ျငာႏွဳန္းကို clickthrough rate (CTR) နဲ့ပဲ တိုင္းတာပါတယ္..။
(CTR ဆိုတာ ကိုယ့္ဆိုက္ေပၚမွာ သူမ်ား website link ေၾကာ္ျငာထားရင္ အဲဒီလင့္ကို ႏွိပ္လိုက္တဲ့ႏွဳန္းပါ.။
 ဥပမာ။ ။ကြ်န္ေတာ့ရဲ့ဆိုက္ကို ဂူးဂဲမွာ ေၾကာ္ျငာထားတယ္ဆို .. ရွာတဲ့လူေတြက ကြ်န္ေတာ့ရဲ့ ဆိုက္ လင့္ကို ႏွိပ္မိသြားတဲ့ ႏွဳန္းေပါ့..။)
ေဖ့ဘြတ္ရဲ့ CTR ဟာ ၀.၀၄ % ပဲ ရွိပါတယ္တဲ့ ..။ ဆိုလိုတာက ေဖ့ဘြတ္ page ကို အၾကိမ္တစ္သန္း ၀င္ၾကည့္ရင္ အဲဒီ page မွာ ေၾကာ္ျငာထားတဲ့ banner ေတြကို ႏွိပ္တဲ့အၾကိမ္က ၄၀၀ ပဲ ရွိတယ္လို ့ေျပာခ်င္တာပါ..။
ဒီႏွဳန္းဟာ google တို့လို တစ္ျခားဆိုက္ၾကီးေတြနဲ့့ ႏွိဳင္းယွဥ္ရင္ အမ်ားၾကီးကို ႏွိမ့္က်ပါတယ္..။ Google မွာ CTR ၈% ( user တစ္ေယာက္က အၾကိမ္တစ္သန္း ရွာရင္ အၾကိမ္ ၈၀,၀၀၀ ေလာက္က ေၾကာ္ျငာကို ႏွိပ္မိလို့ပါ..။  )  ရွိပါတယ္..။
MySpace က CTR ၀.၁% ရွိပါတယ္..။ ဒါေပမယ့္ Wall ေပၚမွာ ေၾကာ္ျငာထားတဲ့ တစ္ခ်ိဳ့ company ရဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ေတြ၊ ထုတ္ကုန္ေတြကို ႏွိပ္တဲ့ ႏွဳန္းကေတာ့ ၆.၄% ထိ ရွိတတ္တယ္လို ့ေျပာပါတယ္.။
Banner ေတြ အတြက္ ဗြီဒီယို နဲ့ ေၾကာ္ျငာထားမွဳကို အပီးထိ ၾကည့္တဲ့ ႏွဳန္းကေတာ့ ၄၀% ထိေတာင္ ရွိတယ္ဆိုပဲ..။ ဒါက တစ္ျခားဆိုက္ေတြမွာ ၂၅% ပဲ ရွိတဲ့ႏွဳန္းနဲ့စာရင္ အမ်ားၾကီး သာေနျပန္ပါတယ္..။
ယူတဲ့ႏွုန္းကပံုေသမရွိေပမယ့္ ေဖ့ဘြတ္ဟာ အဲဒီ ေၾကာ္ျငာကို ကလစ္တစ္ခ်က္ ႏွိပ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ ယူတယ္ဆိုတဲ့ ႏွဳန္းကေန ပိုက္ဆံေတြ ဒလေဟာ ၀င္လာေတာ့တာပါပဲ..။
ဘာေၾကာင့္လဲ ဆို လာေရာက္ လည္ပတ္သူက သန္း ၈၀၀ ေတာင္ရွိေနတယ္ေလ...။ တကယ္ေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ အဲေလာက္ခ်မ္းသာတယ္ဆိုတာ လူသိမ်ားလို ့ပဲ မဟုတ္လား..။
လူသိမ်ားေလ သူ့ရဲ့ image က တက္ေလ၊ သူ့ရဲ့  image တက္ေလ သူ့ရဲ့တန္ဖိုးက တက္ေလ ပဲ မဟုတ္လား..။ တံခါးပိတ္ျပီး အိမ္ထဲ တရားထိုင္ေနရံုနဲ့ေတာ့ ဆိုင္က ပစၥည္းေတြ ေရာင္းေကာင္းဖို ့မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး..။

အခုေရးခဲ့တာေတြကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို့ရဲ့အခ်စ္ေတာ္ ေဖ့ဘြတ္ ဆိုတဲ့  social networking service ၀က္ဆိုက္ နဲ့ company အေၾကာင္း အနည္းငယ္မွ်သာပါ..။
တကယ္ေတာ့ ေဖ့ဘြတ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ မက္ဇူကာဘတ္ ဟာ အခုမွ ၂၈ ႏွစ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္..။ ေက်ာင္းသား ဘ၀ကတည္းနဲ့ ေထာင္ခဲ့တာပါ..။
ဘာ ျမစ္ဆံုဆည္ေတြမွ ေဆာက္စရာမလိုပဲနဲ့ အင္တာနက္ကေန ေဒၚလာ ၅၀ ဘီလီယံေလာက္ ၾကြယ္၀ေနတဲ့ ၀က္ဆိုက္တစ္ခုပါ..။
ကြ်န္ေတာ္တို့ေရာ ဘာလုပ္ၾကမွာလဲ ..။ ၀န္ခံရရင္ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ဘာမွ မဟုတ္ေသးတဲ့ သာမန္လူတစ္ေယာက္ သက္သက္ပဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း...။    ။

ေနရင့္
DEC 10 2011