ေတာင္ကတံုးကို ေရာင္ထံုးမယ္

ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)

စက္တင္ဘာ ၅၊ ၂၀၁၁

 ျမန္မာျပည္ထဲမွာ သစ္ေတာေတြ ေျပာင္တလင္းခါေနတဲ့ ေတာင္ကတုံးႀကီးေတြ တေန႔တျခား တိုးပြားလာေနၿပီ။

ကဗ်ာ့ကဝိအေမာ္ ဆရာႀကီး ေဇာ္ဂ်ီ သတိေပးၿပီး ေရးခဲ့တဲ့ ကဗ်ာတပုဒ္ကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း အေတာ္ၾကာၾကာတုန္းက ျမန္မာျပည္ သစ္ေတာဝန္ႀကီးဌာနမွာ ေဆာင္ပုဒ္တခုအေနနဲ႔ ကိုးကားခဲ့ဖူးတယ္။ ကားလမ္းေဘးေတြမွာလည္း အစိမ္းေရာင္ ဆုိင္းဘုတ္ႀကီးေတြအေပၚမွာ အဲဒီကဗ်ာကိုေရးလို႔ သဘာဝ သစ္ေတာ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ေရး ပညာေပးခဲ့ဖူးတယ္။

‘ေတာပင္ ကို ေတာ္ေတာ္ခုတ္

ေတာျပဳတ္လိမ့္ ေနာက္ေနာင္။

ေတာျပဳတ္လို႔ ေတာေျပာင္လွ်င္

မိုးေခါင္ေတာ့မွာပဲ။

မိုးေခါင္လို႔ ေရမႂကြယ္

သဲပင္လယ္ ျဖစ္လိမ့္မလြဲ။’

တို႔လယ္သမား ဗံုေထာက္သံ (၁၉၅၉)

ေဇာ္ဂ်ီ

(၁၉ဝ၇-၁၉၉ဝ)

အခုတေလာ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ရာသီဥတုေတြက မၾကံဳစဖူး ေဖာက္ျပန္လာေနတယ္။ ‘ဥတုရာသီ ေတာကိုမွီ’ သတဲ့။ အဲဒီလို ဆို႐ိုးစကားရိွခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ရာသီဥတုက အမွီသဟဲျပဳေနရတဲ့ ျမန္မာ့သစ္ေတာႀကီးေတြခမ်ာမွာ မဆင္မျခင္ ခုတ္ထြင္ ရွင္းလင္းတာကို ခံေနၾကရၿပီေလ။

ျမန္မာ့ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းတေလွ်ာက္က ဒီေရေတာႀကီးေတြလည္း တေန႔တျခား ဆုတ္ယုတ္လာေနၿပီလို႔ ေဒသခံေတြက သတိထားမိလာၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ မီးေသြးဖုတ္လုပ္ငန္းကို အႀကီးအက်ယ္လုပ္ကိုင္တဲ့ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚ အရပ္ေဒသေတြမွာ ဒီေရေတာႀကီးေတြနဲ႔အတူ တခ်ိန္တုန္းက ထူထူထပ္ထပ္ သိပ္သိပ္သည္းသည္း ရိွခဲ့ဖူးတဲ့ ကုန္းတြင္းပိုင္းက သစ္ေတာအုပ္ေတြဆိုတာလည္း အခုအခ်ိန္မွာ ေတာ္ေတာ္ပဲ ျပဳန္းတီးကုန္ၾကၿပီတဲ့။

ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚ ဒီေရေတာေတြနဲ႔ ကုန္းတြင္းပိုင္းက သစ္ေတာေတြ

ဒီေရေတာထဲက လမုပင္ေတြ

‘ကမၻာမီးေလာင္ သားေကာင္ ခ် နင္း’ ဆိုသေလာက္ေတာ့ အေျခအေနက မဆိုးရြားေသးေပမယ့္ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္မွာ ၾကံဳေတြ႔ေနၾကရတဲ့ ေလာင္စာ၊ ထင္း၊ မီးေသြး ရွားပါးတဲ့ အခက္အခဲ ျပႆနာကို အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းၾကလို႔ရလာတဲ့ ရလဒ္တခုကေတာ့ ဒီလုိပါ။

တခါတုန္းက မိုင္ ၇ဝ အကြာအေဝးရိွတဲ့ ေရႊဘို-မႏၱေလး ကားလမ္းေဘး ဘယ္ညာ တဖက္တခ်က္မွာ အဓိကရ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြ တစီတတန္းႀကီး ရိွခဲ့ဖူးတယ္။ အပင္အေရအတြက္ကို မွတ္သားဖို႔ နံပါတ္စဥ္အတိုင္း သံျပားခ်ပ္ေတြနဲ႔ ေရးထိုး ခ်ိတ္ဆြဲထားတဲ့ အဲဒီ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြက ကားလမ္းေပၚမွာ ေနေျပာက္မထိုးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ဘဲ စိမ္းစိမ္းညိဳ႕ညိဳ႕ အုပ္အုပ္ဆိုင္းဆိုင္း၊ အကိုင္းအခက္ေတြ၊ အရြက္ေတြ ဖားဖား လ်ားလ်ား၊ အသီးအပြင့္ေတြက ေဝေဝဆာဆာနဲ႔ ရိွခဲ့ဖူးတယ္။

‘ကုကၠိဳပင္ ျမန္ျမန္ခုတ္ လွည္းလုပ္ပါ့ ေမာင္’ ဆိုတာမ်ဳိးကေတာ့ ကေလးကစားစရာဆိုေတာ့ မေထာင္းသာလွဘူးေပါ့။ အခုေတာ့ ‘မရိွတာထက္ မသိတာခက္’ လို႔ ဆိုရေလမလား။ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြက အေခါက္ေတြကို ထင္းဆိုက္ဖို႔ရာအတြက္ ခြာယူၾကပါေလေရာ။ အနီးတဝိုက္ မလွမ္းမကမ္းမွာ ရြာေတြ၊ လူေနအိမ္ေျခေတြရိွေနေပမယ့္ ဒီလိုလုပ္ေနတာေတြကို တားျမစ္မယ့္သူလည္း မရိွ။ ျမင္ေတြ႔ေနသူေတြက ကိုယ္တိုင္ပဲ ပါဝင္ေနသလားလည္း မသိႏိုင္ေတာ့ၿပီ။

ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြခမ်ာမွာ အရွင္လတ္လတ္ အေျခာက္ခံထားသလို သင္းသတ္ခံၾကရရွာတယ္။ ကိုင္းဖ်ား ကိုင္းနားေတြပါ ခ်ဳိးဖဲ့ယူငင္သြားၾကျပန္ေတာ့ အဲဒီ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြရဲ႕ ဒီကေန႔အေျခအေနက အ႐ိုးၿပိဳင္းၿပိဳင္းနဲ႔ မျမင္ရက္ မ႐ႈရက္စရာပါပဲ။

မရိွတာထက္ မသိတာခက္

‘သိလ်က္ႏွင့္ပင္ ဝိပါက္ ၾကမၼာငင္’ တာကေတာ့ ျမန္မာ့သစ္ေတာႀကီးေတြထဲက ကၽြန္းနဲ႔ သစ္မာ၊ ဘိုင္သားပါမက်န္ သစ္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို မဆင္မျခင္ ထုတ္ယူတာပါပဲ။ 

သိလ်က္ႏွင့္ပင္ ဝိပါက္ ၾကမၼာငင္ေတာ့

သစ္ပင္ေတြ ေျမတြင္းဓာတ္ေတြ ေဖာ္ယူႏိုင္စြမ္း တတ္ကၽြမ္းက်င္

ခ်ီေလတဲ့ ခ်ီေလ၊ ေတာင္တန္းေတြ ေက်ာ္ကာ လွမ္းလို႔

ေတာပင္ ကို ေတာ္ေတာ္ခုတ္ပါ့

ေတာျပဳတ္လိမ့္ ေနာက္ေနာင္

ေတာျပဳတ္လို႔ ေတာေျပာင္လွ်င္

လက္ဘႏြန္ျပည္ဖြား စာဆိုႀကီး ‘ခါေလး ဂ်ီဘရမ္’ က ‘သစ္ပင္ေတြဆိုတာ ေကာင္းကင္ျပင္ႀကီးရဲ႕ အေပၚမွာ ကမၻာေျမႀကီးက ေရးဖြဲ႔ သီကံုးလိုက္တဲ့ ကဗ်ာေတြေပါ့။ က်ဳပ္တို႔က သစ္ပင္အားလံုးကို ၿဖိဳလွဲခ်လိုက္ၿပီး စကၠဴရြက္ေတြလုပ္လိုက္တဲ့အခါ၊ အဲဒီ စကၠဴေတြအေပၚမွာ က်ဳပ္တို႔ရဲ႕ ဗလာနတၳိဘဝ ေရာက္သြားတဲ့အျဖစ္ကို မွတ္တမ္းတင္ၾက႐ံုပါပဲ’ လို႔ ေရးခဲ့တယ္။

“Trees are poems that Earth writes upon the sky.

We fell them down and turn them into paper,

that we may record our emptiness.”

Kahlil Gibran 

(1883-1931)

‘ငါ့စကား ႏြားရ’ ဝါဒကို ကိုင္စြဲၿပီး ဘယ္သူေသေသ ကိုယ္ မာခ်င္တဲ့ ‘ငေတ’ ေတြက ‘အရိပ္ေနေန အခက္ခ်ဳိးခ်ဳိး’ အက်ဳိးရယ္ အေၾကာင္းရယ္ မဆင္ျခင္ဘဲ တနပ္စားဉာဏ္နဲ႔ ‘ဘ နဖူး သိုက္တူး’ သလို ဆက္လုပ္ေနၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ထဲက ရိွရိွသမွ် သစ္ေတာေတြလည္းျပဳန္း၊ ေတာင္ေတြ အားလံုးလည္း တက္တက္ေျပာင္လို႔ ေတာင္ကတုံးႀကီးေတြခ်ည္းပဲ ျဖစ္ကုန္ၾကေတာ့မယ္ေလ။

ေတာေျပာင္ေျပာင္နဲ႔ ေတာင္ကတုံးႀကီးေတြ

ေတာျပဳတ္လို႔ ေတာေျပာင္လွ်င္ မိုးေခါင္ေတာ့မွာပဲ

မိုးေခါင္လို႔ ေရမႂကြယ္ သဲပင္လယ္ ျဖစ္လိမ့္မလြဲ

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၄၅ ႀကိမ္ေျမာက္ ဒု-သမတ ျဖစ္ခဲ့သူ၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈဘက္ေတာ္သား အယ္(လ)ေဂါ က ‘ဟန္ခ်က္ညီေစ ကမၻာေျမ’ (Earth in the Balance) စာအုပ္ကို ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။

‘သစ္ပင္စိုက္တယ္ဆိုတဲ့ သ႐ုပ္သကန္က တိက်ပီျပင္တဲ့ အသြင္သ႑န္ကို ေဆာင္ပါတယ္။ ကမၻာေပၚ ရိွရွိသမွ် ယဥ္ေက်းမႈတုိင္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတိုင္းအတြင္းက အမ်ားနဲ႔သက္ဆိုင္ရာ ခြန္အားလည္း ပါရိွေနပါတယ္။ အသည္းအသန္ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ျဖစ္ရပ္ကို ေျဖရွင္းစရာ ဖန္တီးဖို႔ အေရးမွာ ေယာက္်ား၊ မိန္းမ၊ ကေလးငယ္ေတြ ကိုယ္စီကိုယ္ငွ ပူေပါင္းပါဝင္ လုပ္ေဆာင္ၾကရမယ့္ နည္းလမ္းတခုပါ’ လို႔ အဲဒီစာအုပ္ထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။

“The Symbolism – and the substantive significance – of planting a tress has universal power in every culture every society on earth, and it is away for individual men, women and children to participate in creating solution for the environmental crisis.”

Earth in the balance: Ecology and the Human Spirit

Albert Arnold “Al” Gore, Jr.

ဘီစီ ၅ဝဝ ေလာက္က တ႐ုတ္ကဗ်ာဆရာႀကီးတေယာက္ ေရးထားခဲ့တဲ့ ေရွးစာတပုဒ္မွာေတာ့ ‘ေရွ႕လာမယ့္ တႏွစ္တာအတြက္ပဲ စဥ္းစားရင္ မ်ဳိးေစ့ကေလး တေစ့ေလာက္ ပ်ဳိးလိုက္ေပါ့။ ေရွ႕လာမယ့္ ဆယ္ႏွစ္တာကာလအတြက္ စဥ္းစားၿပီဆိုရင္ေတာ့ သစ္ပင္တပင္ကို စိုက္ပါေလ’ လို႔ ၫႊန္းဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

“If you are thinking a year ahead, sow a seed.

If you are thinking ten years ahead, plant a tree.”

Chinese poet: 500 BC

သစ္ပင္စိုက္ပါ တို႔ကမၻာ၊ သာယာလွပ စိမ္းျမျမ

၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ကေန ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ကာလ အေတာအတြင္းမွာ ျမန္မာ့သစ္ေတာေတြ ၁၉ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္မနည္းဘဲ ျပဳန္းတီးခဲ့ရတဲ့ သင္ခန္းစာကို ေထာက္႐ႈၿပီး ‘သက္ရိွေလာကတည္ျမဲဖို႔၊ သစ္ပင္စိုက္ပ်ဳိး ထိန္းသိမ္းစို႔’ ဆိုတဲ့ ျမန္မာျပည္သစ္ေတာေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္တခုအတိုင္း သစ္ေတာေတြကို လက္ေတြ႔က်က် စိုက္ပ်ဳိး ထိန္းသိမ္းၾကပါစို႔။

ဒီကေန႔ျမင္ကြင္း နဲ႔ ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ ၾကာတဲ့အခါ ျမင္ကြင္း

အဲဒီ သစ္ပင္စိုက္ပ်ဳိး ထိန္းသိမ္းေရး သေဘာတရားကို တိုင္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အတြက္မွာလည္း နည္းလမ္းယူသင့္လွပါတယ္။ မိဘ ဘုိးဘြားေတြက ကိုယ့္ရဲ႕ အေမြအႏွစ္ေတြကို ‘ဆိုးေမြလည္းခံ၊ ေကာင္းေမြလည္းစံ’ ဆိုသလို၊ ေနာင္လာ ေနာက္သားေတြအတြက္ လက္ငုတ္ လက္ရင္း ခ်န္ခဲ့ၾကတဲ့အခါမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ မ်ဳိးေစ့ေတြကိုသာ ျမင့္ျမတ္တဲ့ စိတ္ႏွလံုးနဲ႕အတူ စြဲစြဲျမဲျမဲ အျမစ္ခ်ခဲ့ၾကဖို႔ပါပဲ။

ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ သစ္ပင္စိုက္တဲ့သူေတြက အဲဒီသစ္ပင္ေတြရဲ႕ အရိပ္အာဝါသေအာက္မွာ ဘယ္ေတာ့မွ နားခိုရလိမ့္မယ္ မဟုတ္တာပါ။ ရလာမယ့္ ေအးရိပ္နဲ႔ အသီးအပြင့္ အက်ဳိးအျမတ္ေတြကို တကိုယ္ေရ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေရးအတြက္ လံုးဝ မေမွ်ာ္ကိုးဘဲ လူႀကီးသူမေတြက သစ္ပင္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို စိုက္ၾကၿပီဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီ အသိုင္းအဝိုင္း၊ အဖြဲ႔အစည္း၊ တိုင္း၊ ႏိုင္ငံက တိုးတက္ ဖြ႔ံၿဖိဳး ေဝစည္ေတာ့မွာ မလြဲဧကန္ပါပဲ။

“A society grow great when old men plant trees

whose shade they know they shall never sit in”

Greek Proverb

ေတာင္ကတံုးကို ဒီလို ေရာင္ထံုးမယ္

‘သစ္တပင္ေကာင္းရင္ ငွက္တေသာင္း ခိုနားႏိုင္’ သတဲ့။ ‘ပ်က္အစဥ္ ျပင္ခဏ’ ဆိုတဲ့ စကားအတိုင္းပဲ ျမန္မာျပည္ထဲက ေတာေျပာင္ေျပာင္နဲ႔ ေတာင္ကတုံးႀကီးေတြကို တေန႔မွာ ေရာင္ထံုးႏိုင္ၾကဖို႔အတြက္ က်ဳပ္တို႔တေတြ ဒီကေန႔ သစ္ပင္စိုက္ၾကပါစို႔။

အထူးေက်းဇူးတင္စြာနဲ႔ ကိုးကားျခင္း

(၁) ေရႊဘိုလမ္းက ကုကၠိဳပင္မ်ား ဓာတ္ပံု၊ ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)
(၂) သစ္ေတာဆိုင္ရာ ဓာတ္ပံုမ်ား၊ အင္တာနက္ Google Search
(၃) www.myanmarteak.gov.mm
(၄) www.mongaby.com
(၅) www.wikipedia.com