နာဂစ္မုန္တုိင္း၏ အားျပင္းမႈ၊ လူအေသအေပ်ာက္ သိန္းခ်ီရွိမႈ၊ အိမ္ေထာင္စု အမ်ားအျပား အုိးအိမ္စည္းစိမ္ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈ၊ ကြၽဲႏြားတိရစၦာန္မ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းသုံးပစၥည္းကိရိယာမ်ား ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈႏွင့္ အျခားေသာ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈ ပမာဏမ်ားျပားခဲ့မႈတုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ သမုိင္းတြင္ အဆုိးရြားဆုံး မုန္တုိင္းဟု ပင္ မွတ္တမ္း၀င္ခဲ့ရသည္။ မုန္တုိင္းၿပီးလွ်င္ ေလေျပ၀င္တတ္သည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း ယခု သုံးႏွစ္ျပည့္ ေျမာက္ေတာ့မည့္ ကာလအထိ ေလေျပေလညင္းမ်ားက ျပည့္ျပည့္၀၀ မတုိက္ခတ္ႏုိင္ေသး။
ေရငန္တစ္ေဖြးေဖြးႏွင့္ လယ္ကြင္းျပင္၊ အလဲလဲ အၿပိဳၿပိဳ စပါးက်ီ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ လံုး၀မဲ့သြားသည့္ စိုက္ပ်ဳိးေတာင္သူ၊ အဖတ္ဆယ္မရေတာ့သည့္ ဆားေတာင္သူ၊ လက္ဗလာခ်ည္း က်န္ရစ္ေသာ ငါးဖမ္းသူ စသည္ျဖင့္ မ်ားစြာေသာ အပ်က္အစီး၊ အၿပိဳအလဲမ်ားျဖင့္ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္းမွ ေဒးဒရဲအထိ တာရွည္ခဲ့ေသာ ဧရာ၀တီတုိင္းေဒသႀကီး ၏ မုန္တိုင္းသင့္ ေဒသမ်ားသည္ ျပန္လည္ထူေထာင္ ေနရဆဲျဖစ္ပါသည္။
သြင္းအားစု၊ အရင္းအႏွီး လုိအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေရငန္၀င္ေရာက္ဆဲ လယ္ယာေျမမ်ား
နာဂစ္မုန္တုိင္းဒီေရေၾကာင့္ ဧရာ၀တီ တုိင္းေဒသႀကီးအတြင္းရွိ စုိက္ပ်ဳိးေျမဧက တစ္သန္းေက်ာ္ ေရငန္၀င္ေရာက္ခဲ့ပါသည္။ မုန္တုိင္းေၾကာင့္ပ်က္စီးခဲ့ရေသာ ေရငန္တားတာ အခ်ဳိ႕မွာ ျပန္လည္မျပဳျပင္ရ ေသးေသာေၾကာင့္ ေရငန္မ်ားဆက္လက္ ၀င္ေရာက္မႈႏွင့္အတူ စုိက္ပ်ဳိးထားေသာ လယ္ယာေျမမ်ား၏ ဆန္ စပါးအထြက္ႏႈန္းကုိ ေလ်ာ့က်ေစ လ်က္ရွိပါသည္။
“အရင္စပါးစုိက္ရာသီက တစ္ဧကတင္း ၃၅၊ ၄၀ ၀န္းက်င္ရခဲ့ပါ တယ္။ နာဂစ္ျဖစ္ခါစ ႏွစ္ထက္စာရင္ေတာ့ ပုိရလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နာဂစ္မျဖစ္ခင္က တစ္ဧကအထြက္ ႏႈန္းတင္း ၅၀ ေက်ာ္ ၆၀ ၀န္းက်င္ ထိရခဲ့ေတာ့ အထြက္ႏႈန္းက က်ေန တုန္းပါပဲ။ ဒီၾကားထဲေရငန္ကလည္း ၀င္တုန္းပဲ။ နာဂစ္တုန္းက ပ်က္ခဲ့ တဲ့တာေတြ အခုအခ်ိန္ထိ မျပင္ရ ေသးဘူး။ ေရြးျမစ္တစ္ဖက္ကမ္းက လယ္ေတြဆုိ အခုအခ်ိန္ထိျပန္မစုိက္ ႏုိင္ေသးဘူး။ ၿပီးေတာ့ ေကာက္လႈိင္းသိမ္းခ်ိန္မွာလည္း မုိးမိခဲ့ေသးတယ္။ စပါးေတြေၾကြေတာ့ ထြက္သမွ်အျပည့္ မရဘူး။ ဒီဘက္တစ္ေၾကာက ေတာင္သူေတြအတြက္ အဓိကအခက္အခဲကေတာ့ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရး ကိရိယာေတြ နည္းပါးတာ၊ အရင္းအႏီွး ရွားပါးတာ၊ သြင္းအားစုေတြမထည့္ ႏုိင္တာ၊ ပုိင္ရွင္မဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ လယ္ေတြ က်န္ေနတာ၊ ေရငန္တားဖုိ႔တာေတြ က်ဳိးေပါက္ေနတာတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုဒီဘက္ေဒသမွာ ျဖစ္ေနတာက ရာသီကုိမွီၿပီး လုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ မွန္သမွ် မေကာင္းေတာ့ဘူး”ဟု လပြတၱာခ႐ုိင္ ပ်ဥ္ေထာင္တြင္းေက်း ရြာမွ ေတာင္သူဦးလွေဌးက ေျပာ ၾကားပါသည္။
“မႏွစ္က စပါးရာသီမွာ တစ္ဧကတင္း ၂၀ ႏႈန္းပဲ ရခဲ့တယ္။ အမွန္က ၅၀ ေက်ာ္ ထြက္တဲ့လယ္ ေတြပါ။ နာဂစ္ေၾကာင့္ ေရငန္ေတြ၀င္ခဲ့တယ္။ ေရငန္ေၾကာင့္လယ္ေျမ ေတြပ်က္စီးတယ္။ တာေတြအကုန္လုံး ေရေက်ာ္ကုန္တယ္။ နိမ့္နိမ့္ေလး ျဖစ္သြားတယ္။ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာဆုိ တာဆုိတဲ့အရာေတြေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ နာဂစ္ၿပီးကတည္းက ပ်က္တာေတြကုိ မျပင္ရေသးတာပါ။ ဒီတာေတြရဲ႕ သက္တမ္းက ၁၅ ႏွစ္ ႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္ရွိၿပီ။ လယ္သမားေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္ထူကုိယ္ထလုပ္ဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ လပြတၱာ ကြၽန္းဆြယ္တစ္ခုလုံးကုိ ပတ္ရမွာပါ။ တာေကာင္းရင္ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္အတြက္ အဆင္ေျပတယ္။ နာဂစ္လုိ ျဖစ္ရင္လည္း တာရွိရင္ခံသာပါ”ဟု သရက္ကုန္းေက်းရြာမွ ေတာင္သူတစ္ဦးက ရွင္းျပခဲ့သည္။
လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရး က႑ဖြ႔ံ ၿဖိဳးေရးအတြက္ နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္ ေဒသအခ်ဳိ႕ႏွင့္ ဆန္စပါးအဓိက ထြက္ရာ အျခားေဒသမ်ားတြင္ ဆန္စပါးအထူးျပဳ ကုမၸဏီမ်ားဖြဲ႔စည္း၍ ေတာင္သူမ်ားကုိ ပံ့ပုိးေပးႏုိင္ရန္ ဦးတည္ခ်က္ထားရွိ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိ ပါသည္။ အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း အထူးျပဳကုမၸဏီမ်ား က်င့္သုံးေသာ ေခ်းေငြမူ၀ါဒ၊ အတုိးႏႈန္း၊ ဓာတ္ေျမ ၾသဇာႏွင့္ ပုိးသတ္ေဆးမ်ား ပ့ံပုိးေပးမႈ စသည္တုိ႔မွာ လယ္သမားမ်ားကုိ အမွန္ တကယ္ အဆင္ေျပေစသည့္ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားျဖစ္ေစရန္ ေတာင္သူမ်ားက လုိလားလ်က္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။
“စီးပြားေရး အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခု က လယ္တစ္ဧကကုိ သုံးေသာင္း တစ္ခါ၊ ႏွစ္ေသာင္း တစ္ခါေခ်းေငြ ထုတ္ေခ်းေပးပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့စပါး ရာသီအစဇြန္လေလာက္က စၿပီးထုတ္ေခ်းေပးၿပီး မတ္လမွာအတုိးေရာ အရင္းပါျပန္ေတာင္းပါတယ္။ စပါးနဲ႔ ျပန္ဆပ္ခုိင္းပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက စပါးေစ်းကုိ တင္းတစ္ရာ က်ပ္ ၃၆၀၀၀၀ ေစ်းနဲ႔ဆပ္ခုိင္းတာပါ။ ေတာင္သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မဆပ္ႏုိင္ခဲ့ဘူး။ ဆပ္ႏုိင္တဲ့သူကလည္း စပါးနဲ႔မဆပ္ ခ်င္ဘူး။ စပါးနဲ႔ဆပ္တာေတာင္ ေတာင္သူက န၀လီခေပးရတယ္။ ဖုန္၊ သဲ၊ ခဲျဖတ္တယ္။ အစုိဓာတ္ျဖတ္တယ္။ အေလ်ာ့တြက္ျဖတ္တယ္။ အတုိးႏႈန္းကတစ္လကုိ ႏွစ္ရာခုိင္ႏႈန္းပါ။ ကိုးလမွ ျပန္ဆပ္ရင္ ၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္း ျဖစ္ေနၿပီ။ ဇြန္လမွျပန္ဆပ္ရင္ တစ္ႏွစ္ျပည့္ၿပီ၊ ၂၄ ရာခုိင္ႏႈန္း အတုိးေပးရမွာပါ။ စပါးနဲ႔ျပန္ဆပ္တုန္းက စပါးကုိ အျပည့္မစုိက္တဲ့ တခ်ဳိ႕ေတာင္သူေတြဆုိရင္ စပါးတင္းတစ္ရာ က်ပ္ ၄၀၀၀၀၀ႏႈန္းနဲ႔ ၀ယ္ၿပီးသြင္းရတယ္၊ အဲဒီမွာတင္ က်ပ္ ၄၀၀၀၀ ႐ႈံးေနပါၿပီ။ အခု အဲဒီအဖဲြ႕အစည္းက ေတာင္သူေတြ မသြင္းႏုိင္လုိ႔ဆုိၿပီး စပါးနဲ႔မသြင္းခုိင္းေတာ့ပဲ ေငြနဲ႔ပဲ သြင္းခုိင္းေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု စပါးေစ်းက်ေနေတာ့ ေတာင္သူေတြ အခက္အခဲျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကြးသံုးပံုတစ္ပံု ေက်တဲ့သူ၊ တစ္၀က္ေက်တဲ့ သူမ်ားပါတယ္။ အေၾကြးမေက်လုိ႔ ဆုိၿပီး အခုလာမယ့္ရာသီမွာ ေငြထုတ္မေခ်းေပးဘူးဆုိၿပီး ေျပာသံ ေတြလည္း ၾကားေနရပါတယ္” ဂန္႔အိတ္ေက်းရြာအုပ္စုမွ ေတာင္သူတစ္ ဦးက ေျပာျပပါသည္။
GRET NGO အဖဲြ႔အစည္း (ဘိုကေလး)မွ ကိုသူရေအာင္က “လက္ရွိေတာ့ ရြာ ၈၃ ရြာကို ဓာတ္ေျမ ၾသဇာ၊ မ်ဳိးစပါးေတြ ေထာက္ပံ့တယ္။ နည္းပညာေတြ ေထာက္ပံ့ေနတယ္။ နဂိုအေျခအေနကို ျပန္ရဖို႔လုံး၀ လိုက္မမီေသးပါဘူး။ မိသားစုတစ္ခုကို ႏွစ္ ၁၅ ႏွစ္ကေန ၂၀ ႏွစ္ေလာက္အတြင္း ျပဳစုၿပိဳးေထာင္လာရတဲ့ အေနအထား တစ္ခုကို သုံးႏွစ္အတြင္းမွာ ဘယ္လိုမွ ျပန္ၿပီး မျပည့္စုံႏိုင္ေသးပါဘူး”ဟု သုံးသပ္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဧရာ၀တီ တုိင္းေဒသႀကီးအတြင္းရွိ နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္ ေဒသအမ်ား စုမွာ ေရလုပ္ငန္း၊ ဆားလုပ္ငန္း၊ လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ားကုိ အဓိကလုပ္ကုိင္ၾကေသာ ေဒသမ်ားျဖစ္ၿပီး အဆုိပါ လုပ္ငန္းသုံးခုစလုံးတြင္ပင္ နာဂစ္မတုိင္မီ ကာလက အေျခအေနကုိ ျပန္မေရာက္ႏုိင္ေသးဟု သိရသည္။ ေရလုပ္ငန္းတြင္ အထိအမိနည္းပါး ျခင္း၊ ကုန္တက္နည္းပါးျခင္းမ်ား ၾကဳံေတြ႔ေနရသကဲ့သုိ႔ ဆားလုပ္ငန္းတြင္လည္း ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ပုံမွန္ရာသီမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ပါက ဆားအထြက္မွာ သုံးပုံတစ္ပုံခန္႔သာ ရရွိေတာ့ေၾကာင္းႏွင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း ေရငန္၀င္ေရာက္ျခင္း၊ ကြၽဲ၊ ႏြားအစရွိသည္မ်ား ေလ်ာ့နည္းလာၿပီး စက္ကိရိယာ လုံေလာက္မႈမရွိျခင္း၊ စက္သံုးဆီ၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာ၊ ပုိးသတ္ေဆး တုိ႔ကဲ့သုိ႔ သြင္းအားစုမ်ား လုိအပ္ ေနျခင္း၊ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး မတတ္ႏုိင္ျခင္းတုိ႔ရွိေနရၿပီး အထြက္ႏႈန္းမွာလည္း နာဂစ္မျဖစ္မီ ပုံမွန္ကာလ မ်ားကကဲ့သုိ႔ မရရွိေသးျခင္းမ်ားလည္း ၾကဳံေတြ႔ေနရဆဲျဖစ္သည္။
ဘိုကေလးၿမိဳ႕နယ္အတြင္းတြင္ နာဂစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ရြာအမ်ားစုမွာ ရြာလုံးကြၽတ္ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈျဖစ္ခဲ့ၿပီး လူအေသအေပ်ာက္လည္း အမ်ားဆုံးရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ အဆိုပါ ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ႀကိမ္ေခ်ာင္းႀကီး ေက်းရြာတစ္ရြာတည္း၌ပင္ လူဦးေရ ၁၅၀၀ နီးပါး ေသဆုံးခဲ့ၿပီး ယခုလက္ရွိအခ်ိန္ထိပင္ လယ္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေရ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ ယခင္ပုံစံအတိုင္းတာ တစ္ခုသို႔ မေရာက္ရွိေနေသးေၾကာင္း သိရွိရသည္။
ဖ်က္မုိးေၾကာင့္ အထြက္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းခဲ့ေသာ ဆားေတာင္သူမ်ား
နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္ ေဒသမ်ား၏ အဓိကစီးပြားေရး လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ေသာ ဆားလုပ္ငန္းမွာ ယခုႏွစ္ တြင္ ဖ်က္မုိးမ်ား ရြာသြန္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ အထြက္ႏႈန္း သိသိသာသာ ေလ်ာ့နည္းခဲ့သည္။ ဧရာ၀တီတုိင္း ေဒသႀကီးတစ္ခုလံုးတြင္ ဆားတုိက္နယ္ ၁၁ ခုရွိသည့္အနက္ တုိက္နယ္ အားလံုးတြင္ ဖ်က္မုိးမ်ားရြာသြန္းခဲ့ ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ပံုမွန္ ဆားရာသီအစမွာ ရာသီဥတုေပၚ မူတည္၍ ေအာက္တုိဘာ၊ ႏုိ၀င္ဘာလတြင္ စတင္ေလ့ရွိၿပီး မုိးဦးက်ခ်ိန္ ေမလတြင္ လုပ္ငန္းပိတ္ သိမ္းေလ့ရွိပါသည္။ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ဆားစတင္ထြက္ရွိေလ့ရွိၿပီး ေယဘုယ် ဆားအထြက္ႏႈန္းမွာ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ဆားရာသီတစ္ခုလုံး၏ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ၁၅ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ မတ္ လတြင္ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ ၃၀ ရာခုိင္ ႏႈန္း၊ ဧၿပီလတြင္ ၄၅ ရာခုိင္ႏႈန္း၀န္း က်င္ႏွင့္ ေမလတြင္ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ၀န္းက်င္ထြက္ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။
အဆုိပါ ဆားရာသီကာလအတြင္း ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ မ်ားျပားေသာ မတ္လႏွင့္ဧၿပီလတုိ႔တြင္ ဖ်က္မုိးမ်ား ရြာသြန္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဆားအထြက္ ႏႈန္းမွာ ပုံမွန္ထက္ ေလ်ာ့က်ခဲ့ရပါ သည္။ မတ္လ ၂၃ ရက္၀န္းက်င္ႏွင့္ ဧၿပီလ ၂၆ ရက္ေန႔၀န္းက်င္တြင္ ရြာသြန္းခဲ့ေသာ မုိးေၾကာင့္ ဆားပုံမွန္ ထုတ္လုပ္မႈ၏ သုံးပုံတစ္ပုံ၀န္းက်င္ သာရရွိခဲ့သည့္အျပင္ ဆားကြင္းအခ်ဳိ႕လည္း ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။
“ဆားအထြက္ကမႏွစ္ကရဲ႕သုံး ပုံတစ္ပုံကုိေတာင္မမီဘူး။ မႏွစ္က ပိႆာခ်ိန္သုံးသိန္းရတဲ့ကြင္းက ဒီ ႏွစ္တစ္သိန္းေတာင္မရဘူး။ ဧၿပီ ၂၅ ရက္ေန႔က ဆားေစ်းကတစ္ပိႆာ ကုိ ၄၅ က်ပ္ျပန္က်သြားတယ္။ ထုတ္ လုပ္မႈက်ေပမယ့္ ဆားေစ်းကတက္ မလာဘူး။ ေငြျပန္ေဖာ္ဖုိ႔ လုိတဲ့လူက က်ေစ်းနဲ႔လည္း ထုတ္ေရာင္းေနရတာ ပဲ။ အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း မ၀ယ္ေသးဘူး။ ဆားအထြက္ေကာင္းတဲ့အခ်ိန္ မတ္လတုန္းကလည္း မုိးရြာေတာ့ ဆားသိပ္မရခဲ့ဘူး။ မုိးရြာၿပီးမွ ျပန္စလုပ္ရတယ္။ အခုလည္း မုိးရြာသြားျပန္ၿပီ။ ျပန္စလုပ္ဖုိ႔အတြက္ မုိးဦးကလည္း က်ခါနီးဆုိေတာ့ သိပ္မလြယ္ေတာ့ဘူး” ဟု ကမ္းၿပိဳရြာ ဦးဟန္စိန္ဆားကြင္းမွ တာ၀န္ခံ ဦးတင္စုိးက ေျပာၾကားပါသည္။
“ မတ္လမွာ ဖ်က္မုိးရြာသြားေတာ့ ဆားအထြက္ႏႈန္း ေတာ္ေတာ္ထိသြားတယ္။ ဧၿပီ ၂၅ ရက္မွာ မုိးေတြညဳိ႕လာၿပီး အေရွ႕ေျမာက္ေလတုိက္လာေတာ့ မုိးရြာေတာ့မယ္ထင္ၿပီး ညလုံး ေပါက္နီးပါး ရသမွ်ဆားေတြ က်ဳံးလုိက္တာမွန္သြားတယ္။ ၂၆ ရက္ေန႔ မွာ မုိးရြာလာတယ္။ မုိးရြာထဲလည္း ရသေလာက္ ဆက္က်ဳံးရတာပါပဲ။ ဒီႏွစ္ေတာ့ ဒီမုိးနဲ႔တင္ဆားရာသီ သိမ္းလုိက္ရပါၿပီ။ မႏွစ္ကႏႈန္းရဲ႕ သုံးပုံတစ္ပုံရတဲ့သူက ကံေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္” ဟု သကၠယ္ေသာင္ ဆားတုိက္နယ္မွ ဆားလုပ္ငန္းရွင္ ကုိငယ္ေလးက ရွင္းျပပါသည္။
အထိအမိက်ဆင္း၊ ကုန္တက္ပံုမွန္၊ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္ လုပ္ကုိင္သူမ်ားလာေသာ ေရလုပ္ငန္း
နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္ေဒသ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ထမင္းအုိးသာမက ဟင္းအုိးဟူ၍ပါ တင္စားေခၚေ၀ၚၾကေသာ ဧရာ၀တီတုိင္းတြင္ နာဂစ္ဒဏ္ကုိ အဓိကခံစားခဲ့ရေသာ ကမ္း႐ုိးတန္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားသည္ ပင္လယ္ျပင္ ႏွင့္ ပင္လယ္ဒီေရ ၀င္ေရာက္မႈမ်ားျပားသည့္ ျမစ္ျပင္ေခ်ာင္းက်ယ္မ်ား တြင္ ငါး၊ ပုစြန္၊ ကဏန္းတုိ႔ကုိ သဘာ၀အေလ်ာက္ ဖမ္းဆီးမႈမ်ားေသာ ေဒသမ်ားျဖစ္ပါသည္။
စီးပြားျဖစ္ ဖမ္းဆီးသူမ်ားအျပင္ တစ္၀မ္းတစ္ခါး၊ တစ္အုိးတစ္အိမ္ စားေသာက္ရန္ ကေလးကအစ လူႀကီးအဆံုး ပုိက္တစ္ဖံုျဖင့္ ရွာေဖြသူ မ်ားလွသည္။ ကုိယ့္အုိးကုိယ့္အိမ္ အတြက္ ပုိလွ်ံလွ်င္ ေရာင္းခ်သည္။ လယ္လုပ္သူ၊ ဆားက်ဳံးသူမ်ားပင္ ရာသီသိမ္းလွ်င္ ေရလုပ္ငန္းကုိ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ေသာ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ မတုိင္မီ ထုိေဒသတုိ႔တြင္ ငါး၊ ပုစြန္ ကဏန္းမ်ား ဖမ္းဆီးရရွိမႈ ေလ်ာ့နည္း လာသည္ဟု အသံမ်ား ထြက္ေပၚခဲ့ သည္။ ေရလုပ္ငန္းကုန္တက္မွာ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ အထိအမိ ေကာင္းမြန္ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၅ ခုႏွစ္၀န္းက်င္ တြင္ သိသိသာသာ စတင္က်ဆင္း လာသည္ဟု ေရလုပ္သားမ်ားႏွင့္ ေရလုပ္ငန္း အသုိင္းအ၀ုိင္းက ဆုိပါသည္။
နာဂစ္မုန္တုိင္း တုိက္ခတ္ၿပီးသည့္ေနာက္ပုိင္း ေရလုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ကမ္းနီးကမ္းေ၀း ငါးဖမ္းစက္ ေလွမ်ား၊ ငါးဖမ္းေလွမ်ားအျပင္ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္ ဖမ္းဆီးေသာေဒသခံ မ်ား၏ ငါးဖမ္းေလွမ်ား၊ငါးဖမ္းပုိက္ မ်ား ပ်က္ဆီးဆံုး႐ႈံးခဲ့ရပါသည္။ ထုိ႔ ျပင္ မုန္တုိင္းႏွင့္မုန္တုိင္း ဒီေရေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား၏ အသက္အုိးအိမ္မ်ား ထိခုိက္ခဲ့ရၿပီး ေရလုပ္ငန္းျပန္လည္ လုပ္ကုိင္ရန္ အခ်ိန္ယူခဲ့ရသည္။ ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီမ်ားေၾကာင့္ အျခားအဓိကလုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ေသာ လယ္ယာလုပ္ငန္းႏွင့္ ဆားလုပ္ငန္းတုိ႔ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ပါက အေစာဆံုးျပန္လည္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ခဲ့ေသာ က႑တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ေရလုပ္ငန္း၏ အဓိကလုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ေသာ ငါး၊ ပုစြန္၊ ကဏန္း ဖမ္းဆီးရရွိမႈမွာ နာဂစ္ျဖစ္ၿပီး ဖမ္းဆီးမႈ နည္းပါးသြားေသာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ တြင္သာ ကဏန္း ကုန္တက္အနည္းငယ္ ျမင့္တက္ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တုိ႔တြင္ ငါး၊ ပုစြန္၊ ကဏန္း ရရွိမႈမွာ ယခင္က်ဆင္းေနေသာ ကုန္တက္ပမာဏထက္ ေလ်ာ့နည္းခဲ့ပါသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ကမ္းနီး၊ ကမ္းေ၀းႏွင့္တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင ္ဖမ္းဆီးသူမ်ားအားလံုး ပံုမွန္အတုိင္းနီးပါး လည္ပတ္ႏုိင္ၿပီဟု ဆုိ၍ရေသာ္လည္း သယံဇာတရွားပါးမႈ တျဖည္းျဖည္း သိသာလာပါၿပီ။
ဟုိင္းႀကီးကြၽန္းၿမိဳ႕နယ္ခဲြမွ ပင္လယ္ကမ္းေ၀း ငါးပုစြန္လုပ္ငန္းရွင္ တစ္ဦးက”ကမ္းေ၀းကေတာ့ တစ္ႏွစ္ ပတ္လံုးလုပ္ေနတာပဲ။ ရာသီဥတု မေကာင္းေတာ့မွ ကမ္းဘက္ကုိ နည္းနည္းျပန္ကပ္တယ္။ ဟုိင္းႀကီး၊ လပြတၲာဘက္က ငါးဖမ္းေလွေတြနဲ႔ ဖမ္းတယ္၊ ဖ်ာပံုဘက္က က်ားေဖာင္ေတြနဲ႔ပါ ဖမ္းတယ္။ အခု ငါး သေလာက္ ဖမ္းတာမ်ားပါတယ္။ အေကာင္ႀကီးရတာေတာ့ ရွားတယ္။ အထိအမိလည္း နည္းတယ္၊ အရြယ္ အစားလည္း အရင္ကထက္ ေသးလာတယ္။ ၀ယ္လုိအားကေတာ့ ေကာင္းတယ္”ဟု ေျပာၾကားပါသည္။
“ဒီႏွစ္ ပုစြန္ကုန္တက္ ေကာင္းလာတယ္၊ မႏွစ္ကမေကာင္းဘူး။ ရာသီေဖာက္ျပန္လုိ႔ ငါးကေတာ့ သိပ္မရဘူး။ ပုစြန္ေတာင္ ပင္လယ္ျပင္ ဖမ္းဆီးမႈက ရတာမဟုတ္ဘူး။ ကန္သမားေတြဆီက ရတာပါ။ ပုစြန္ က ကုန္တက္ေကာင္းတယ္ ဆုိေပမယ့္ ရွားေသးတယ္။ လာမယ့္ ၇ လပုိင္း၊ ၈ လပုိင္းေလာက္မွ ေပါမယ္ လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ပုစြန္ထဲမွာမွ ပုစြန္ က်ား၊ ပုစြန္ေက်ာ့၊ မီးနီပုစြန္ေတြပဲ အ၀င္မ်ားပါတယ္။ ကုန္တက္က နာဂစ္မတုိင္မီနီးပါး ျပန္ေရာက္လာၿပီလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရေပမယ့္ အထြက္တုိးလာတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ ဖမ္း တဲ့သူ မ်ားလုိ႔ တက္လာတဲ့သေဘာပါ”ဟု လပြတၲာၿမိဳ႕နယ္ ကုိ၀င္းတင့္ ငါးပုစြန္ေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းမွ ကုိေအာင္ေက်ာ္စုိးက ေျပာျပပါသည္။
ျမန္မာအတြက္ အႏၲရာယ္ အေပးႏိုင္ဆံုး သဘာ၀ေဘးက မုန္တိုင္း
၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အ တြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သဘာ၀ေဘး အႏၲရာယ္ျဖစ္ပြားမႈမ်ား ျမင့္တက္ လာသည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္သည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ၌ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ၊ သဘာ၀ ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ပြားမႈမ်ားကုိ စ တင္သိသာေစခဲ့ၿပီး ယင္းႏွစ္မွစကာ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ မုန္တိုင္း ငါးႏွစ္ ဆက္တုိက္ သက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ မာလာမုန္တိုင္း၊ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ အကာ့ရွ္မုန္တိုင္း၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ နာဂစ္မုန္တိုင္း၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ဘစ္ဂ်္လီမုန္တိုင္း၊ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဂီရိမုန္တိုင္းတို႔ အသီးသီး သက္ေရာက္ခဲ့ကာ နာဂစ္ မွာ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈ အမ်ားဆုံးျဖစ္ခဲ့၍ မုန္တုိင္းသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သတိအျပဳဆုံး သဘာ၀ေဘးလည္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။
“ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈမွာ အသိသာဆုံးကေတာ့ မုတ္သုံ၀င္ခ်ိန္ ေနာက္က်ၿပီး ထြက္ခ်ိန္ေစာလာတာ ပါပဲ။ မုတ္သုံ၀င္ခ်ိန္ ေနာက္က်ေတာ့ မုိးႀကိဳကာလရွည္မယ္၊ မုတ္သုံအထြက္ေစာေတာ့ မုိးလြန္ကာလရွည္မယ္။ ဒီလိုအေျပာင္းအလဲဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံအဖို႔ ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ မုိးႀကိဳ မုိးလြန္ကာလဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ မုန္တိုင္းေတြကို သတိျပဳရတဲ့ကာလ ျဖစ္လို႔ပါ။ ေျပာရရင္ေတာ့ မုန္တိုင္းကို သတိျပဳရတဲ့ ကာလရွည္လာတာပါပဲ”ဟု Myanmar Climate Change Watch မွ ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ေျပာၾကားသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ မုန္တိုင္းကို သတိျပဳရေသာ ကာလမ်ားမွာ မုိးႀကိဳကာလျဖစ္ေသာ ဧၿပီႏွင့္ ေမ၊ မုိးလြန္ ကာလျဖစ္ေသာ ေအာက္တိုဘာႏွင့္ ႏို၀င္ဘာလတို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ အတြင္း မုန္ တုိင္း ငါးႏွစ္ဆက္တိုက္ သက္ေရာက္သည့္အနက္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္က ၀င္ေရာက္သည့္ ဂီရိမုန္တိုင္းမွလြဲ၍ မုန္တိုင္းအားလုံးမွာ မုိးႀကိဳကာလတြင္ သက္ေရာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
“နာဂစ္မတိုင္မီကေတာ့ ဒီမုန္တုိင္းျဖစ္ေတာ့မယ္ ဆိုတဲ့ ထူးျခားမႈ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၆ က တည္းက စၿပီးရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈကေတာ့ ျဖစ္ခဲ့ပါၿပီ။ နာဂစ္မုန္တိုင္းက ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ ေလဖိအား နည္းရပ္၀န္းအျဖစ္ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၈ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ၀င္ေရာက္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းသိရွိၿပီး သတိ ေပးခဲ့ပါတယ္”ဟု ၎က ဆိုပါ သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ မုန္တိုင္း၊ ငလ်င္၊ ေရႀကီးမႈ၊ ေျမၿပိဳမႈ၊ ေတာမီးေလာင္ျခင္း စသည္တို႔ကို အခါအားေလ်ာ္စြာ ၾကံံဳေတြ႕ရေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈ အျမင့္မားဆုံး သဘာ၀ေဘးမွာ မုန္တိုင္း ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံတကာမွ သဘာ၀ေဘးမ်ား၏ ပ်က္စီးမႈ၊ ထိခိုက္ေသေၾကမႈ ပမာဏမ်ားကုိ ထုတ္ျပန္ေပး ထားသည့္ The International Disaster Database ၏ ေဖာ္ျပမႈတြင္ ၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ဆုံး႐ႈံးမႈအမ်ားျပားဆုံး သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ ၁၀ ခုစာရင္းတြင္ မုန္တိုင္းမွာ ကုိးႀကိမ္ပါ ၀င္ေနၿပီး က်န္တစ္ႀကိမ္မွာ ငလ်င္ျဖစ္ကာ နံပါတ္(၁)ေနရာတြင္ရွိေနသည္ မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂ ရက္ႏွင့္ ၃ ရက္ေန႔မ်ားက တိုက္ခတ္ခဲ့ေသာ နာဂစ္မုန္တုိင္းျဖစ္သည္။
နာဂစ္မုန္တုိင္းေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၄၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ေသေၾကပ်က္စီးေပ်ာက္ဆုံးမႈ၊ ေရလုပ္ငန္း၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းစသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဆုံး႐ႈံးမႈ၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆး႐ုံ၊ သာသနိက အေဆာက္အအုံ၊ လူေနအိမ္မ်ား စသည့္ အေဆာက္အအုံမ်ား ပ်က္စီးမႈ၊ ကြၽဲႏြားတိရစၦာန္မ်ား ေသေၾကပ်က္ စီးမႈစသည္တို႔ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေအာက္တိုဘာတြင္လည္း ဂီရိမုန္တိုင္းေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၀၄၀၀၀ ၀န္းက်င္ အိမ္ေျခရာေျခမဲ့မႈမ်ားကုိ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရကာ လက္ရွိတြင္လည္း ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား မုန္တုိင္းသင့္ေဒသမ်ား တြင္ လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သည္ဟု သိရွိ ရသည္။
၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၀ ျပည့္ ႏွစ္အတြင္း မုန္တိုင္းႏွစ္စဥ္ သက္ေရာက္ျခင္း၊ ေရႀကီးေရလွ်ံမႈမ်ားၾကံဳ ေတြ႕ျခင္း၊ ေျမၿပိဳမႈမ်ားျဖစ္ေပၚျခင္း၊ ငလ်င္ျဖစ္ပြားျခင္း စသည္တုိ႔ေတြ႕ ၾကံဳခဲ့ရၿပီး ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ႏွစ္ဦးပိုင္း၌ လည္းႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ၀န္းက်င္အတြင္း အင္အားရစ္ခ်္တာစေကး ၇ အဆင့္ ျဖင့္ ပထမဆုံး လႈပ္ခတ္သည့္ အင္အားျပင္း ငလ်င္ျဖစ္ေပၚကာ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈလည္း မ်ားျပားခဲ့ပါသည္။
ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲ ျမန္ဆန္ေသာ အာရွေဒသအတြင္း တည္ရိွသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ သဘာ၀ ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ပြားမႈ ပိုမိုလာေသာ ႏုိင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေနၿပီး မုန္တိုင္းမွာလည္း ႏွစ္စဥ္သတိျပဳရသည့္ သဘာ၀ေဘးမ်ားတြင္ ထိပ္ဆုံးေနရာတြင္ ရွိလာခဲ့သည္ဟု သိရွိရ သည္။
နာဂစ္ သုံးႏွစ္ျပည့္ၿပီးခ်ိန္
နာဂစ္၊ ပန္းတစ္ပြင့္ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ အင္အားျပင္းမုန္တုိင္း တုိက္ခတ္ခဲ့သည္မွာ သံုးႏွစ္ျပည့္ခဲ့ပါၿပီ။ ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚ ကမ္း႐ုိးတန္းေဒသ၊ ပင္လယ္ႏွင့္ ထိစပ္ေနေသာ ေဒသ၊ ျမစ္ေခ်ာင္းေပါမ်ားစြာ သြယ္စီးေနေသာ ေဒသ။ ထုိေဒသသည္ နာဂစ္မုန္တုိင္းဒဏ္ကုိ အျပင္းထန္ဆံုးခံစားခဲ့ရေသာ ေဒသမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ ရာ၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာမ်ားထိခုိက္ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ၿပီးဒဏ္ရာမ်ား ထင္က်န္ခဲ့ရသည္။
လူမႈစီးပြားက႑အတြက္ အဓိကအက်ဆံုးေသာ ပညာေရးႏွင့္က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အအုံ မ်ားလည္း ဆံုး႐ႈံးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏုိင္ေရးအတြက္ အခ်ိန္ယူခဲ့ရသည္။ နာဂစ္တုိက္ခတ္ ၿပီးခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္လွစ္ရန္ နီးကပ္ေနခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး ေက်ာင္းမ်ားပ်က္စီးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ယာယီ တာလပတ္အမုိးအကာ ေက်ာင္းမ်ားျဖင့္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ မ်ားစာသင္ၾကားခဲ့ ရသည္။ ေက်ာင္းမ်ားျပန္လည္ျပဳျပင္ရန္ႏွင့္ အမုိးအကာလံုျခံဳေသာ ေက်ာင္းေဆာင္သစ္မ်ား ထပ္မံတည္ေဆာက္ရန္ အခ်ိန္ယူခဲ့ရၿပီး ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာပံ့ပုိးမႈျဖင့္ ျဖည့္ဆည္းခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္လွစ္ခ်ိန္မွ စတင္ကာ ေက်ာင္းအေဆာက္အဦ အမ်ားစု တည္ေဆာက္ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး အလွဴရွင္မ်ား၏ ပံ့ပုိးမႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းေဆာင္သစ္မ်ား ထပ္မံေပၚထြန္းခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ျပည့္ႏွစ္ မုိးရာသီ အမီ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ မုန္တုိင္း ဒဏ္ခံ အေဆာက္အအံု အမ်ားစုတြင္လည္း ေက်ာင္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ထားပါသည္။ အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း ႐ုန္းကန္ေနရဆဲ မိသားစုအေျခအေန ႏွင့္ ဘ၀အေနအထား မ်ားေၾကာင့္ မူလတန္းတြင္သာ ေက်ာင္းတက္ေရာက္သူ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါသည္။
နာဂစ္မုန္တုိင္းအၿပီး သန္႔ရွင္းေသာ ေသာက္ေရသံုးေရႏွင့္ အစားအ စာရရွိရန္၊ အဟာရျပည့္၀ေသာ အစား အစာရရွိရန္ စသည့္လုိအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မုန္တုိင္းဒဏ္သင့္ ေဒသခံမ်ား၏ က်န္းမာေရး အတြက္စိန္ေခၚမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ မုန္တုိင္းတုိက္ခတ္ၿပီး ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကုိင္ခဲ့ရာတြင္ အဖဲြ႕တုိင္းလုိလုိပင္ ဆရာ၀န္ကဲ့သုိ႔ တတ္ကြၽမ္းပညာရွင္မ်ားပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ ျဖစ္ေပၚအၿပီး ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ၊ အာဟာရခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ၊ ထိခုိက္ဒဏ္ရာအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ေရမသန္႔ရွင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ေရာဂါ မ်ားစသည့္ေရာဂါမ်ားကုိ ကုသေပးခဲ့ၾကသည္။ ယခင္က မုန္တုိင္းဒဏ္ သင့္ေဒသတြင္ ဆရာ၀န္နည္းပါးၿပီး က်န္းမားေရးမွဴး၊ သူနာျပဳႏွင့္ သား ဖြားဆရာမမ်ားျဖင့္သာ က်န္းမာေရး ေဒါက္တုိင္ကုိ စုိက္ထူထားျခင္းျဖစ္ သည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ပ်က္စီးသြားေသာ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာနမ်ား၊ ေဆးေပးခန္းမ်ားကုိ ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း ေရာဂါ ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္၍၊ ေရာဂါရင့္၍ ဆရာ၀န္ျဖင့္ ကုသရမည္ဆုိပါက နီးစပ္ရာၿမိဳ႕ႏွင့္ တုိက္နယ္ေဆး႐ုံမ်ားသုိ႔ သြားလာေနရဆဲျဖစ္ပါသည္။
ဖ်ာပုံၿမိဳ႕နယ္အတြင္း နာဂစ္ဒဏ္ခံခဲ့ရသည့္ မိသားစုမ်ားအနက္ယခင္ က လုပ္ငန္းမ်ားရွိခဲ့သည့္ မိသားစု အမ်ားစုမွာ ယခုသုံးႏွစ္ကာလ၌ ယခင္ရွိခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈ အေနအထားတစ္ရပ္ကို ျပန္လည္မရရွိ ေသးဘဲ အေျခခံလူတန္းစားမ်ားမွ မိသားစုအခ်ဳိ႕သာ ပုံမွန္အေျခအေန တစ္ခုကို ေရာက္ရွိေနသည္။
ထို႔ျပင္ အေျခခံလူတန္းစားမ်ား၏ မိသားစုအမ်ားစုမွာ ယမန္ႏွစ္ ပညာသင္ႏွစ္တြင္ စီးပြားေရးအဆင္ မေျပလည္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေက်ာင္းေန ရြယ္သားသမီးမ်ားကို ေက်ာင္းထား မေပးခဲ့ရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ျမစ္ေခ်ာင္အင္းအုိင္မ်ား ပတ္လည္၀ုိင္းေနၿပီး ပင္လယ္ကမ္း႐ုိးတန္းႏွင့္ နီးစပ္စြာတည္ရွိေနေသာ နာဂစ္မုန္တုိင္း ဒဏ္သင့္ေဒသသည္ ေရခ်ဳိရွားပါးပါသည္။ နာဂစ္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပုိင္း ျပည္တြင္းျပည္ပအလွဴရွင္ မ်ားက ေရကန္မ်ား ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္း၊ တူးေဖာ္ျခင္း၊ ရပ္ရြာမွ ကုိယ္ထူကုိယ္ထ တူးေဖာ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေႏြအပူခ်ိန္ ျမင့္မားခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မုိးဦးမက်မီ ဧၿပီ၊ ေမလတြင္ ေရခ်ဳိ ရွားပါးမႈျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ယခုႏွစ္ မတ္လႏွင့္ ဧၿပီလမ်ားတြင္ ရြာသြန္းခဲ့ေသာ မုိးေၾကာင့္ ေရကန္မ်ားရွိ လက္က်န္ေရမွာ မုိးဦးက်သည္အထိ လံုေလာက္ႏုိင္ပါသည္။
နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္ေဒသ အထူးသျဖင့္ ဧရာ၀တီတုိင္းေဒသႀကီးအတြင္း ရွိ လပြတၱာ၊ ဖ်ာပုံ၊ ဘုိကေလး၊ ဟုိင္း ႀကီး၊ ေဒးဒရဲအစရွိသည့္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား ႏွင့္ ေက်းရြာအုပ္စုမ်ား၊ ေက်းရြာမ်ား မွာ နာဂစ္မတုိင္ခင္ အေျခအေနကုိ ေရာက္ရွိႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနရဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ နာဂစ္တုိက္ခတ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိ အနည္းဆံုးသံုးႏွစ္အထိ လုပ္ကုိင္ရမည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ၾကေသာ္လည္း တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ႏွစ္ႏွစ္ကာလ အတြင္း၌သာ ျပည္တြင္းျပည္ပ အင္န္ဂ်ီအုိမ်ား၊ လူမႈေရးအဖြဲ႔အစည္း မ်ားက အင္တုိက္အားတုိက္ျဖင့္ ကူညီ ေထာက္ပံ့ေရး၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ ၾကသည္။ ႏွစ္ႏွစ္လြန္ေျမာက္၍ သုံးႏွစ္အတြင္း ၀င္ေရာက္ခ်ိန္တြင္မူ အဆုိပါလူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အင္န္ဂ်ီအုိမ်ားမွာ နည္းပါးလာခဲ့သည္။
မုန္တုိင္းသင့္ ေဒသအခ်ဳိ႕တြင္ မုန္တုိင္းဒဏ္ခံ အေဆာက္အဦႏွင့္ သက္ကယ္ကုန္းျမင့္မ်ား၊ လမ္းတံတား အေဆာက္အဦမ်ား၊ စာသင္ ေက်ာင္းမ်ား၊ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္မ်ား ေပၚထြန္းလာသည္ဟု ေျပာ၍ရေသာ္လည္း ေဒသခံအေျခခံ လူတန္းစားမ်ား၏ လူမႈေရး၊စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားမွာ နာဂစ္မတုိင္ခင္ အေျခအေန ကုိ ျပန္လည္ေရာက္ရွိရန္ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ား ယူရဦးမည္ျဖစ္သည္ဟု မုန္တုိင္းသင့္ေဒသတြင္ ေနထုိင္သူ မ်ားကဆုိသည္။
တစ္ဘက္တြင္လည္း မုန္တုိင္းဒဏ္သင့္ေဒသရွိ လူမ်ား၏ လုပ္ခ်င္ကုိင္ခ်င္စိတ္ရွိမႈ၊ ကူညီေထာက္ပံ့မႈမ်ား ကုိေမွ်ာ္ကုိးမေနဘဲ ကုိယ့္အားကုိယ္ကုိး အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားမွာလည္း ယင္းေဒသ၏ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆုိ ၾကသည္။
နာဂစ္မုန္တုိင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္အခ်ဳိ႕ ၂၄-၄-၂၀၀၈ - ေလဖိအားနည္းရပ္၀န္းစတင္ျဖစ္ေပၚ
၂၆-၄-၂၀၀၈ - ေလဖိအားနည္းရပ္၀န္း ဆက္လက္အားေကာင္းလာ
၂၇-၄-၂၀၀၈ - မုန္တုိင္းငယ္ျဖစ္ေပၚ
၂၈-၄-၂၀၀၈ - ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ အေနာက္အလယ္ပုိင္းတြင္ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္း နာဂစ္အျဖစ္ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္းၿမိဳ႕၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ မိုင္ ၅၄၀ ခန္႔အကြာ ပင္လယ္ျပင္ကုိ ဗဟိုျပဳ
၂၉-၄-၂၀၀၈ - အားေကာင္းေသာ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းအျဖစ္ ေရာက္ရွိ
၃၀-၄-၂၀၀၈ - ပုသိမ္ၿမိဳ႕၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မုိင္ ၄၈၀ ခန့္အကြာ ပင္လယ္ျပင္ကုိ ဗဟိုျပဳ
၁-၅-၂၀၀၈ - မုန္တုိင္း ျမန္မာ့ကမ္း႐ိုးတန္းကုိ ဦးတည္ေန
၂-၅-၂၀၀၈ - နံနက္ပိုင္းတြင္ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္းကုိ စတင္ျဖတ္ေက်ာ္၊ နံနက္ ၁၀ နာရီတြင္ ေလတုိက္ႏႈန္း တစ္နာရီလွ်င္ မိုင္ ၅၀ မွ ၆၀၊ မြန္းလြဲ ၁၂ နာရီခြဲတြင္ မိုင္ ၇၀၊ မြန္းလြဲ ၂ နာရီခြဲတြင္ မိုင္ ၁၂၀ ခန္႔၊ ယင္းေန႔တြင္ ဧရာ၀တီတိုင္း၊ ရန္္ကုန္တိုင္း၊ ပဲခူးတုိင္း၊ မြန္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္တို႔ကို မုန္တိုင္းျဖတ္ေက်ာ္၀င္ေရာက္
၃-၅-၂၀၀၈ - ကုန္းတြင္းမုန္တိုင္းအျဖစ္ ေျမာက္ အေရွ႔ေျမာက္ဘက္ေရြ႔လ်ား
၄-၅-၂၀၀၈ - အားေပ်ာ့ပ်က္ျပယ္
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ထင္ရွားေသာ မုန္တိုင္းႏွစ္မ်ား
ခုႏွစ္ | မုန္တိုင္း အဓိကဒဏ္သင့္ရာေဒသ |
၁၉၆၇ | ေက်ာက္ျဖဴ |
၁၉၆၈ | စစ္ေတြ |
၁၉၇၅ | ပုသိမ္ |
၁၉၈၂ | ဂြ |
၁၉၉၄ | ေမာင္ေတာ |
၂၀၀၆ | ဂြ |
၂၀၀၈ | ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚ |
ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ မုန္တုိင္း၀င္ေရာက္ခဲ့သည့္ အႀကိမ္ေရ (၁၈၇၇ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ)
လအမည္ | အႀကိမ္ေရ |
ဇန္န၀ါရီ | ၂ |
ေဖေဖာ္၀ါရီ | ၁ |
ဧၿပီ | ၁၅ |
ေမ | ၂၇ |
ဇြန္ | ၁ |
ေအာက္တိုဘာ | ၁၅ |
ႏုိ၀င္ဘာ | ၁၄ |
ဒီဇင္ဘာ | ၉ |
မုန္တုိင္းမက်ေရာက္မီ ျပင္ဆင္ႏုိင္မႈအခ်ဳိ႕
- ဓာတ္ခဲသုံးေရဒီယိုႏွင့္ အပိုဓာတ္ခဲေဆာင္ထားျခင္း၊ မိုးေလ၀သသတင္းနား ေထာင္ျခင္း။
- မုန္တုိင္းခုိလႈံေရးစခန္းႏွင့္ သြားရာလမ္းေၾကာင္းကို သိထားျခင္း၊ အိမ္တြင္ လုံျခံဳရာေနရာေရြးထားျခင္း။
- ေရႏွင့္ အသင့္စားသုံးႏုိင္ေသာ တာရွည္ခံအစားအစာမ်ား ထုပ္ပုိးထားျခင္း။
- အဖိုးတန္၊ အေရးႀကီး စာရြက္စာတမ္းတို႔ကို ေရလုံအိတ္ျဖင့္ထည့္၍ လုံျခံဳ စြာသိမ္းထားျခင္း။
- ေနအိမ္ကို ပိုမိုခိုင္ခံ့ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း။
မုန္တုိင္းက်ေရာက္စဥ္ တုန္႔ျပန္ႏုိင္မႈအခ်ဳိ႕
-လွ်ပ္စစ္ အသုံးအေဆာင္မ်ား၏ ခလုပ္ႏွင့္ ပလပ္မ်ားကုိ ပိတ္ထားျခင္း။
-ျပင္ပတြင္ ေရာက္ေနပါက လုံျခံဳရာကို ရွာေဖြျခင္း။
-ေမာ္ေတာ္ယာဥ္တြင္ ျဖစ္ပါက မွန္ႏွင့္တံခါးမ်ားကုိ လုံျခံဳစြာပိတ္ထားျခင္း။
-တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ မလိုေၾကာင္းေျပာပါက အိမ္တြင္ လုံျခံဳစြာေနျခင္း။
-မိမိေဒသသို႔ မုန္တိုင္းမျဖတ္ပါကလည္း မိုးသည္းထန္ျခင္းေၾကာင့္ ေရေဘး ႏွင့္ ေျမၿပိဳေဘး ျဖစ္ႏုိင္သည္ကို ဂ႐ုျပဳျခင္း။
Eleven ဂ်ာနယ္မွတဆင္႕ျပန္လည္ေဖာ္ျပပါသည္။
သဘာ၀ေဘးမ်ား၌ မုန္တိုင္းက ထိပ္ဆံုးတြင္ရွိေန
![သဘာ၀ေဘးမ်ား၌ မုန္တိုင္းက ထိပ္ဆံုးတြင္ရွိေန]()
Reviewed by သစ္ထူးလြင္
on
22:26
Rating:
No comments:
Post a Comment