အေမရိကန္ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ သက္တမ္းတိုးဖို႔ မဲခြဲဆံုးျဖတ္

အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီဥကၠ႒ မက္က္စ္ ေဘာကပ္စ္ (Max (Baucus)။ ဇူလိုင္ ၁၈၊ ၂၀၁၂။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈတခုျဖစ္တဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္ မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ အက္ဥပေဒကို ေနာက္ထပ္ သက္တမ္းတိုးဖို႔ အထက္ လႊတ္ေတာ္ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီကေန မဲခဲြအတည္ျပဳလိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈေတြ ဆက္လုပ္ဖို႔လိုအပ္ခ်က္ရိွတာမို႔ ဖိအားေပးဆက္ေပးဖို႔ ဒီလို ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ဥပေဒအတိုင္း ဆက္ထားဖို႔ လိုအပ္တယ္ လို႔ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီက အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြက ေျပာပါ တယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးေရး ကိစၥရပ္ေတြမွာ လြႊတ္ေတာ္အတြင္းနဲ႔ လြႊတ္ေတာ္နဲ႔အစိုးရအၾကား သေဘာကဲြလဲြမႈေတြကေတာ့ ရိွေနပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

အခု သက္တမ္းတိုးလိုက္တဲ့ ဥပေဒဟာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမလ ဒီပဲယင္းအေရးအခင္းအၿပီး ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အေရးယူမႈျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက အခ်က္ကေတာ့ သြင္းကုန္ပိတ္ဆို႔မႈျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ဥပေဒကို ဖယ္ရွားဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြ မျပည့္ေသးတာေၾကာင့္ အခုလို ဆက္ၿပီး အေရးယူ သက္တမ္း တိုးလိုက္တာလို႔ အေမရိကန္အထက္လြႊတ္ေတာ္ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီ ဥကၠ႒ Max Baucus က ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ႏိုင္ငံေရးေျခလွမ္းေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အက္ဥပေဒထဲမွာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြဖယ္ရွားဖို႔ဆိုရင္ လိုအပ္တဲ့ အခ်က္အားလံုးကို လိုက္ေလ်ာေဆာင္ရြက္မႈမရိွေသးပါဘူး။ သြင္းကုန္ပိတ္ဆို႔မႈကို သံုးႏွစ္ ဆက္ထားျခင္း အားျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္သြားဖို႔ ဖိအားဆက္ေပးသြားပါမယ္။”

ဒါေပမယ့္လည္း ဒီ ဥပေဒထဲမွာ သမၼတရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈေတြ ကို ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အလွည့္အေျပာင္း အေပၚမွာ အစိုးရအေနနဲ႔ လိုအပ္သလို လုပ္ကိုင္အေရးယူသြားႏိုင္ဖို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီ ရဲ႕ အႀကီးတန္းအဖဲြ႔၀င္တဦးျဖစ္သူ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Orrin Hatch က ေျပာပါတယ္။

“အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအၾကား ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ စည္း မ်ဥ္းေတြ ေျဖေလွ်ာ့ေပးႏိုင္ဖို႔ အစိုးရကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးထားသလို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျခ အေနေတြ ျပန္ဆိုးလာရင္ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျပန္လုပ္ႏိုင္မယ့္ အေနအထားမ်ိဳး လည္း ျပင္ထားပါတယ္။ ျမန္မာလူထုဟာ ဆင္းရဲမႈနဲ႔ဖိႏွိပ္မႈတံပိုးေအာက္မွာ အခ်ိန္ အေတာ္ၾကာၾကာ ေနခဲ့ရပါတယ္။
လုပ္ေဆာင္စရာေတြ အေတာ္က်န္ေနေသးေပမယ့္လည္း လက္ရိွ အာဏာရပါတီေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ အသစ္ေရြးခံရတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ  ပြင့္လင္းတဲ့ ျမန္မာလူ႔အဖဲြ႔အစည္းအတြက္ ၀ိုင္း၀န္း လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနတာကိုလည္း အသိအမွတ္ျပဳေျပာၾကားလိုပါတယ္။ ဒါဟာ  လူထု အားလံုးအတြက္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းေကာင္းေတြ အေျခတည္ေပး လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

အခု ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအက္ဥပေဒဟာ လာမယ့္ ဇူလိုင္ ၂၈ ရက္မွာ သက္တမ္းျပည့္မွာမို႔ ဒီမတိုင္ခင္ အထက္လႊတ္ေတာ္တခုလံုးနဲ႔ ေအာက္လႊတ္ေတာ္တခုလံုးက အတည္ျပဳေပးရမွာျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆံုးအဆင့္ သမၼတက လက္မွတ္ထိုးရမွာပါ။ အခု သံုးႏွစ္ အေရးယူမႈဥပေဒ တိုးလိုက္တယ္ဆိုေပမယ့္ တႏွစ္တခါေတာ့ သက္တမ္းတိုးသြားရမွာျဖစ္တယ္လို႔ USCB အေမရိကန္အေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔ အမႈေဆာင္ညြန္ၾကားေရးမႉး ဦးေအာင္ဒင္က ေျပာပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူမႈ ေလွ်ာ့ေပါ့ေရးမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအၾကား သေဘာကဲြလဲြမႈေတြ အေတာ္ေလးရိွေနတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
“သံုးႏွစ္တႀကိမ္ Reauthorize လုပ္ရတယ္။ Reauthorization ဆိုတာ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ အာဏာတည္ေအာင္လုပ္တာေပါ့ဗ်ာ။ ပထမဆံုး ခ်မွတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ သံုးႏွစ္သက္တမ္းခ်မွတ္တယ္။ တႏွစ္တခါ သက္တမ္းျပန္တိုးတယ္။ သက္တမ္းျပန္တိုးဖို႔အတြက္ကို  ကြန္ဂရက္စ္မွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဥပေဒၾကမ္းတင္ရတယ္။ သက္တမ္းကို Technically ေပါ့ဗ်ာ။ ေတာ္ေတာ္႐ႈပ္ေထြးတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြပါပဲ။”

ေနာက္တခုက အခု အဆုိျပဳထားတဲ့အထဲမွာ အစိုးရေပါ့ေနာ္- Administration Power – waiver power ေပးထားတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။ အဲဒါက Import Bank ေတြ ဘာေတြ  အကုန္လံုးပါ ပါလား။

“ပါပါတယ္။ သမၼတက သူ႔ရဲ႕အာဏာကိုသံုးၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးအရ သူ လိုအပ္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ သြင္းကုန္ပိတ္ဆို႔ေရး ကန္႔သတ္ခ်က္ ကို ရပ္ဆိုင္းလို႔ရတယ္၊ ဆိုင္းငံ့လုိ႔ရတယ္ေပါ့။ တခုေတာ့ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ သမၼတက အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ဆိုင္းငံ့ ခ်င္သည္ ထားအံုးေတာ့ ဥပေဒကို ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳတဲ့ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္စ္အမတ္ေတြကိုေတာ့ သူ အေသအခ်ာ ေဆြးေႏြးဖို႔ေတာ့ လုိတာေပါ့။ ေဆြးလည္းေဆြးေႏြးပါတယ္။”

ဟုိတေန႔ကေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ မက္ေကာ္နယ္နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ တုိက္႐ိုက္ စကားေျပာၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာေရာ သေဘာထား အရ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လႊတ္ေတာ္တြင္း သေဘာထားက ဘယ္လို ရွိၾကပါသလဲ။

“လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ သေဘာထားကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနကို သူတို႔ မျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ေန တာေလ။ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ တိုးတက္မႈေတြရွိတာ သူတို႔ ျမင္ တယ္၊ ဒါေပမဲ့ သူတို႔နားလည္တာကေတာ့ လက္ရွိ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ႏိုင္တဲ့ အခန္းက႑ေတြက အမ်ားႀကီးရွိေနေသးတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံျပည္သူေတြကလည္း အခုအခ်ိန္မွာ တကယ္ပဲ လြတ္လပ္ခြင့္ေပါ့ေနာ္- စာေပဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္တို႔၊ အဖဲြ႔အစည္းတည္ေထာင္ခြင့္တို႔ စသည္ျဖင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို အျပည့္အဝ မရေသးတဲ့ အခ်ိန္လည္းျဖစ္တယ္။

လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အဓိကအားစမ္းမႈေတြက ၂၀၁၅ မွာ ျဖစ္ မွာပါ။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းနဲ႔ လုပ္မွသာလွ်င္ အတိုက္ အခံေတြ ေမွ်ာ္လင့္သလိုပဲ အဲဒီေရြးေကာက္ပဲြကေနၿပီးေတာ့- ေနရာအမ်ားစုရၿပီးေတာ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အစိုးရအဖဲြ႔ကို ဦးေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အပိုင္းကို ေရာက္မွာကိုး။ အဲဒီေတာ့ အဲလိုအခ်ိန္ေရာက္တဲ့ အထိကိုပဲ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက စိတ္ခ်ရတဲ့ အေနအထား မေရာက္ေသးသေရြ႕၊ ရွိေနတဲ့ ေနာက္ဆံုး က်န္ေနတဲ့- ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ႐ုပ္သိမ္းခ်င္တဲ့ ဆႏၵမရွိပါဘူူး။”

ဟုတ္ကဲ့။ ဟုိတေလာကေတာ့ ေဝဖန္သံတခ်ဳိ႕ ထြက္လာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္  မိုက္ဂရင္း တို႔ဆို စာေတြ ဘာေတြ ေရးၾကပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ အစိုးရဘက္က ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ေျဖေလွ်ာ့လုိက္ တာ ျမန္ဆန္လြန္းတယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ေပ့ါေနာ္။ အဓိက-ကေတာ့ MOGE တို႔ နဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး ေရနံ နဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ဘာေတြ ေပးလိုက္တာပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ မက္ကိန္းတို႔ကလည္း သတိေပးတဲ့သေဘာမ်ဳိး ေျပာေတာ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔အစိုးရၾကားထဲမွာ ဒီအေပၚမွာ သေဘာထား ကဲြလဲြႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိပါသလား။

“အခုကေတာ့ ကဲြတယ္ ေျပာရမွာေပါ့ဗ်ာ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မူဝါဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပါတီႀကီး ႏွစ္ခုၾကားထဲမွာ ပါတီနဲ႔ အစိုးရၾကားထဲမွာေရာ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႔အစိုးရၾကားထဲမွာေရာ အမ်ားႀကီး တူညီမႈရွိပါတယ္။ အခုလိုမ်ဳိး ဖိအားေပးမႈေတြကို အတိုင္းအတာတခုအထိ ႐ုပ္သိမ္းရတဲ့ အခ်ိန္မွာ ႐ုပ္သိမ္းမႈအတုိင္းအတာ ပမာဏနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔အစိုးရၾကားမွာ သေဘာထားကဲြလဲြမႈ အနည္းငယ္ရွိတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာလည္း ဒီပါတီႀကီး ႏွစ္ရပ္ၾကားမွာ ကြဲလဲြမႈတစံုတရာရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။”

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈပါ ေငြေၾကး၀န္ေဆာင္မႈနဲ႔ ပို႔ကုန္တားျမစ္မႈေတြ ကိုေတာ့ သမၼတ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ မၾကာခင္ကပဲ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခု ၂၀၀၃ ဥပေဒ သက္တမ္းတိုးၿပီးရင္ေတာ့ ဥပေဒပါအတိုင္း သမၼတလုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ အေရးယူမႈေတြကို ေလွ်ာ့ေပါ့ဦးမယ့္ အလားအလာလည္း ရိွပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ JADE ဥပေဒဟာလည္း အခု ဇူလိုင္လကုန္မွာ သက္တမ္းျပည့္မွာမို႔ အဲဒီ ၂၀၀၈ ဥပေဒကိုလည္း လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္စလံုးမွာ သက္တမ္း တိုးေရး ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္ၾကရဦးမယ့္ အေျခအေနမွာရိွပါတယ္။

ဗီြအုိေအ - ျမန္မာပိုင္း