Hle Yin Neh Maung -လွည္းယဥ္နဲ႔ေမာင္း

လွည္းယဥ္နဲ႔ေမာင္း

ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)

ဆူေဝေအာင္ ခ်ဴေတြဆြဲလို႔ရယ္

ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)

မတ္ ၂၀၊ ၂၀၁၁

“ေမာင္နဲ႔မယ္ တူယွဥ္တြဲခါမွ

ယူငင္ကာ ခ်ဴဆင္ဆြဲလို႔ရယ္

လွည္းယဥ္နဲ႔ေမာင္း။”

အမည္မသိ ေရွးစာဆို

ခ်ဴေတြဆြဲတယ္လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ပဲ ခ်ဴကံုးေတြဆြဲထားတဲ့ ႏြားေတြကို အရင္ဆံုး စဥ္းစားမိၾကေပလိမ့္မယ္။ အမွန္ပါပဲ။ ပြဲလမ္းသဘင္သြားၾကတဲ့အခါ လွည္းယဥ္မွာ ‘က’ ထားတဲ့ ႏြားေတြကို ခ်ဴကံုးေတြ ဆြဲေပးေလ့ရိွပါတယ္။

ေၾကးဝါကို အရည္ႀကိဳ ပံုေလာင္းၿပီး ခ်ဴလံုးကေလးေတြ လုပ္ပါတယ္။ ခ်ဴလံုးေတြရဲ႕အထဲမွာ ေၾကးေစ့ကေလးေတြထည့္ထားေတာ့ လႈပ္လိုက္ရင္ အသံသာသာ ျမည္တယ္။ ခ်ည္ႀကိဳးနဲ႔ ခ်ဴလံုးေတြကို သီလိုက္ေတာ့ အသံစံုျမည္တဲ့ ႏြားလည္ဆြဲ ခ်ဴကံုးေတြျဖစ္လာတယ္။ ခ်ဴကံုးေတြနဲ႔အတူ ႏြား  ကႀကိဳးတန္ဆာေတြကိုလည္း ဆြဲေပးတတ္ပါေသးတယ္။

 

ေၾကးဝါ ခ်ဴလံုးကေလးေတြ

အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ႏြားေတြကို ခေလာက္ပဲ ဆြဲေပးၾကတယ္။ ခေလာက္ဆိုတာ အေခါင္းတခု ထြင္းထားတဲ့ သစ္သားတံုးရဲ႕အလည္မွာ ခေလာက္ဆန္ လို႔ေခၚတဲ့ သစ္သားတံုးကေလးေတြကို တြဲလဲ ဆြဲထားတယ္။ ဝါးခေလာက္ နဲ႔ သံံျပား ေၾကးျပားကို ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းထုၿပီး ပံုသြင္းထားတဲ့ ခေလာက္မ်ဳိးေတြလည္း ရိွပါတယ္။  

သစ္သားခေလာက္

သံျပား နဲ႔ ေၾကးနီျပား ခေလာက္

ႏြားက လႈပ္ရွားလိုက္တဲ့အခါတိုင္း ခေလာက္ဆန္က ခေလာက္ရဲ႕အတြင္းနံရံကို ႐ိုက္မိၿပီး အသံျမည္ပါတယ္။ ခေလာက္ဆန္ရဲ႕ တည္ၿငိမ္မႈမရိွတဲ့သေဘာကို ဥပမာတင္စားၿပီး လူႀကီးသူမမ်ားက သားသမီးေတြကို ခေလာက္ဆန္ လုပ္မေနၾကေလနဲ႔ လို႔ ဆိုဆံုးမတတ္ၾကတယ္။

ခေလာက္တခုနဲ႔တခု အသံထြက္ခ်င္းမတူၾကပါ။ ႏြားစားက်က္ထဲမွာ ႏြားေတြအမ်ားႀကီးလႊတ္ၿပီး ေက်ာင္းထားေပမယ့္  ႏြားေက်ာင္းသားေတြက ခေလာက္သံကို နားေထာင္ၿပီး ကိုယ့္ႏြားဘယ္မွာရိွတယ္ ဆိုတာကို သိႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာ့႐ိုးရာဓေလ့ အညာက ေက်းလက္ယဥ္ေက်းမႈမွာ ႏြားဆိုတာ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏြားဆိုတဲ့အမ်ဳိးက လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ကစၿပီး သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအလယ္၊  ဆီႀကိတ္တဲ့ ဆီဆံုမွာ ႐ုန္းရတာကအဆံုး တႏွစ္တာကာလပတ္လံုး နားခ်ိန္မရိွတဲ့ အခ်ိန္ျပည့္အလုပ္သမားပါပဲ။ သိပ္ၿပီး မၾကာလွေသးတဲ့အခ်ိန္အထိ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္မွာ ႏြားကိုအသားေပးထားတဲ့ ႏြားအလွၿပိဳင္ပြဲ၊ ဒုန္းလွည္းၿပိဳင္ပြဲနဲ႔ အသားက် အလွစီးလွည္းၿပိဳင္ပြဲေတြ ရိွခဲ့ဖူးတယ္။

ေတာင္သူလယ္သမားေတြအဖို႔မွာေတာ့ ႏြားေတြနဲ႔လည္ပင္းဖက္ၿပီး အတူတူ ႐ုန္းေဖာ္ ႐ုန္းဖက္ေတြမို႔ ႏြားေတြကို လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္လို သေဘာထား႐ံုတင္မကဘဲ သားသမီးပမာ ခ်စ္ခင္ၾက၊ ေက်းဇူးရွင္လိုလည္း ေလးစားၾကပါတယ္။

မိုးဦးက်ၿပီဆိုတာနဲ႔ မိုးေရကိုပဲ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အားထားရတဲ့ မိုးေကာင္းေတာ လယ္ကြင္းေတြေရာ ဆည္ေရေသာက္၊ ကန္ေရေသာက္ လယ္ကြင္းေတြမွာပါ ႏြားေတြနဲ႔ ထယ္ထိုးတာက စခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္းမွာေတာ့ လယ္သမားႀကီးေတြက ကိုယ့္ရဲ႕ ဓားမဦးခ် လယ္ေျမလုပ္ငန္းခြင္သံုးဖို႔ အတြက္ ထယ္ေတြ၊ ထြန္ေတြကို တေႏြလံုး ျပင္ဆင္ေနခ့ဲၾကရတာပါပဲ။ 

လယ္လုပ္ငန္းမွာ ထယ္ထိုးတာက စ ခဲ့တယ္

လယ္ေျမကို ထယ္ထိုး ထယ္ခြဲၿပီးရင္ လယ္ထြန္ခ်ိန္ေပါ့။ လယ္ထြန္တဲ့ ထြန္ကို ႏြားေတြနဲ႔အတူတူ ႐ုန္းရ ဆြဲရ တြန္းရျပန္ေတာ့တယ္။ ထြန္ေရးညက္ေအာင္ လယ္ထြန္တယ္ဆိုတာ အင္မတန္မွအေရးႀကီးၿပီး သိမ္ေမြ႔တဲ့ အေသးစိတ္လုပ္ငန္းတခုပါ။ လူေရာ ႏြားေရာ သိပ္ပင္ပန္းပါတယ္။

“ေဆးတံတထြာ

ကိုက္ကာထြန္ရင္း

လယ္ကြက္ကယ္တခြင္

ထြန္ေရးငင္

ေရဝင္ ပုဇြန္တြင္းငယ္ႏွင့္ေလး”

လယ္သမားဖြဲ႔တ်ာခ်င္း

ဝန္ႀကီးပေဒသရာဇာ

(ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၄၅-၁၁၁၆)

 

ထြန္ေရးေကာင္းမွ စပါးထြက္ေရးေကာင္းမယ္တဲ့

လယ္ေတြမွာ ေကာက္စိုက္ခ်ိန္ေရာက္ျပန္ေတာ့ ဒီႏြားေတြနဲ႔ပဲ ပ်ဳိးပင္ေတြသယ္တဲ့ လွည္းကို ဆြဲရေတာ့တာပါပဲ။ စပါးပင္ေတြရင့္မွည့္ၾကလို႔ ေကာက္ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ေရာက္ျပန္ေတာ့ ရိတ္သိမ္းၿပီးတဲ့ ေကာက္လိႈင္းစည္းေတြကို လွည္းနဲ႔အျပည့္တင္ၿပီး ေကာက္တလင္းေတြဆီ အေခါက္ေခါက္ ပို႔ရတယ္။

ေကာက္လိႈင္းစည္းေတြကို တလင္းျပင္မွာျဖန္႔ခင္းၿပီး စပါးနယ္ေတာ့လည္း အဲဒီႏြားေတြနဲ႔ပါပဲ။ လွည္းေပၚမွာ ဖ်ာၾကမ္းခင္း၊ ႐ိုင္ပတ္ေတြကာၿပီး ေလွ႔ထားတဲ့ စပါးေတြကိုတင္ရတယ္။ သိုေလွာင္ထားမယ့္ စပါးက်ီေတြအေရာက္ သယ္ပို႔ေပးရပါေသးတယ္။ ၿပီးေတာ့တခါ စပါးနယ္ၿပီးလို႔ အ႐ိုးခ်ည္းက်န္တဲ့ ေကာက္႐ိုးစည္းေတြကို သယ္ရျပန္တယ္။ အဲဒီ ေကာက္႐ိုးက အဓိကႏြားစာပါပဲဲ။

 

ေကာက္႐ုိးဆိုတာ အဓိက ႏြားစာ

ေက်းလက္ေဒသမွာ ေကာက္႐ိုးအသံုးကလည္း ခပ္မ်ားမ်ားဆိုေတာ့ ႏြားစာဖို႔ ေကာက္႐ိုး ျပတ္မယ့္ၾကံရင္ ျမက္ရိတ္ထြက္လို႔ ျမက္ေျခာက္ေတြသယ္တဲ့ လွည္းကိုဆြဲရျပန္ေသးတယ္။ 

 

ႏြားစာအတြက္ ေကာက္႐ုိးျပတ္ရင္ ျမက္ေျခာက္ထပ္ရတယ္

လယ္ယာအလုပ္ေတြၿပီးတဲ့အခါ ႏြားေတြနားရေတာ့မယ္လို႔ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ ႏြားေတြခမ်ာ ထင္းခုတ္ ဝါးခုတ္ဖို႔သြားတဲ့ လွည္းေတြနဲ႔ ခရီးသြားဖို႔ လွည္းေတြကို ဆြဲရျပန္ေတာ့တယ္။

“ခေလာက္ကေလးရယ္တဲ့ ဒိုးဒိုးေဒါင္ေဒါင္။

ပ်ဳိတို႔ေမာင္ လယ္ယာ မလုပ္တယ္၊ ဝါးခုတ္တဲ့ေတာင္။”

အမည္မသိ ေရွးစာဆို

ေႏြရာသီမွာ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပူပါေစ၊ ထန္းရြက္မိုးထားတဲ့ တဲအိမ္ေတြဆိုရင္ ထန္းရြက္နံ႔ကေလးက ခပ္သင္းသင္း၊ ေတာင္ျပန္ေလကေလးက တျဖဴျဖဴးနဲ႔ တိုက္လိုက္တဲ့အခါ ရင္ထဲအထိေအးျမသြားတာပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ တဲမိုးဖို႔ ထန္းရြက္ေတြကုိ သယ္ရျပန္တာေပါ့။ 

 

ထန္းပင္ ထန္းလက္ ထန္းရြက္ေတြက အသြယ္သြယ္ပါ ေမာင္ရယ္

ရြာစည္း႐ိုး ျခံစည္း႐ိုးေတြကို ဆူးပါတဲ့အပင္ေတြနဲ႔ ကာၾကတယ္။ ခပ္ေဝးေဝးက ေတာေတြထဲမွာ အဲဒီဆူးပင္ေတြကို ညအိပ္ညေနသြားၿပီး ခုတ္ရတတ္တယ္။ အဖြဲ႔လိုက္သြားၿပီး ခုတ္ေလ့ရိွေတာ့ အျပန္မွာ ဆူးခ်ဳံပင္အျပည့္ပါလာတဲ့ လွည္းတန္းႀကီးကို တေမွ်ာ္တေခၚ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ 

ဆူးခ်ဳံပင္ေတြသယ္လာတဲ့ လွည္းတန္းႀကီး

ေက်းလက္ေဒသ ေတာအရပ္ေတြမွာေတာ့ ေမာ္ေတာ္ကားဆိုတာက ခပ္ရွားရွား၊ အလြယ္တကူ မရႏိုင္တဲ့ အကန္႔အသတ္နဲ႔ယာဥ္ပါ။ အဲဒီေတာ့ ခရီးယာယီသြားဖို႔အတြက္ လွည္းၾကမ္းေရာ လႇည္းယဥ္ပါ သံုးၾကရပါတယ္။  

အမ်ားသံုး လွည္းၾကမ္း

 

ေရွးပိုက်တဲ့ စပ္လွည္ဘီးနဲ႔ လွည္းယဥ္

 

ေဒါက္လွည္ဘီးနဲ႔ လွည္းယဥ္

“လွည္းယဥ္ေလေလ

လႈပ္တယ္ေမရယ့္

သုတ္သုတ္ကေလးႏွင္လို႔လာ”

ရပ္ႀကီးသူ 

ေရး-လွည္းတန္းဦးလူေလး

ဆုိ- ဦးသိန္းေက်ာ္

 

ေရွးတုန္းက လွည္းယဥ္ေတြဆင္တဲ့ ေနရာ

လွည္းနဲ႔ခရီးသြားတဲ့အခါ ‘အရင္လို လမ္းအိုလိုက္’ ဆိုသလိုပဲ အေခါက္ေခါက္အခါခါ သြားထားလို႔ ဖုန္ေတြထူေနတဲ့ လွည္းလမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ လိုက္ၿပီးသြားရတာက မ်ားတယ္။ ေလတိုက္လိုက္တဲ့အခါ ဖုန္လံုးႀကီးေတြက လွည္းေတြရဲ႕ေနာက္မွာ တလိပ္လိပ္တက္လာၾကေလတယ္။

လွည္းလမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ဖုန္လံုးႀကီးေတြက တလိပ္လိပ

္

တခါတေလမွာလည္း လွည္းလမ္းမရိွလို႔ လမ္းထြင္ၿပီးသြားရတတ္တယ္။ ႏြားေျခရာေတြနဲ႔ လွည္းဘီးရာေတြေပါင္းစပ္ၿပီး လမ္းသစ္တခုျဖစ္လာျပန္တယ္။ ဆူးခ်ဳံနဲ႔ ခေရာင္းေတာေတြ အျပည့္ရွိေနေပမယ့္ သြားဖန္မ်ားရင္ေတာ့ လမ္းျဖစ္မွာပါပဲ။

 

သြားဖန္မ်ားရင္ေတာ့ ဆူးခ်ဳံေတာလည္း လမ္းျဖစ္မွာပဲ

ေနပူပူမွာခရီးသြားရင္ လည္းေမာင္းတဲ့လွည္းသမားက ခမာက္ကိုေဆာင္းလို႔၊ လွည္းစီး ခရီးသည္ေတြက လွည္းေပါင္းမိုးေအာက္မွာ စီးၾကတယ္။ ႏြားေတြကေတာ့ ေနေရာင္ေအာက္မွာ ေက်ာပူစျမဲပါပဲ။

 

မင္းကြန္းက ေပါင္းမိုးလွည္း

ႏြားဆဲြတဲ့လွည္းဆိုေတာ့ ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္ပဲေလ။ အျမင္နီးေပမယ့္ ခရီးေဝးတဲ့ေတာင္ ဆိုတဲ့ စကားရိွပါတယ္။ သြားရမယ့္ခရီးက ေဝးေသးေပမယ့္ တေန႔တလံ ပုဂံဘယ္ေျပးမလဲ ဆိုတာလိုပဲ သြားဖန္မ်ားေတာ့ ခရီးေရာက္သတဲ့။

 

သြားဖန္မ်ားေတာ့ ခရီးေရာက္သတဲ့

သြားရတာမ်ားသေလာက္ ခရီးေဝးမေရာက္တဲ့ ႏြားကေတာ့ ကာမဘံုသား ဆံုလည္ႏြားသို႔ႏွယ္ ဆိုတဲ့စကားအတိုင္း ဆီႀကိတ္တဲ့ဆီဆံုကို လည္ေအာင္လွည့္ရတဲ့ႏြားပါပဲ။ ဆီဆံုလွည့္ဖို႔ရာ ႏြားကို က်င့္ေပးရေသးတယ္လို႔ ၾကားဖူးပါတယ္။ ဘယ္လွည့္ႏြား နဲ႔ ညာလွည့္ႏြားရယ္လို႔ ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါသတဲ့။

 

ကာမဘံုသား ဆံုလည္ႏြားသို႔ႏွယ္

ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ လွည္းလမ္းမေပါက္ေတာ့ ပစၥည္းေတြထည့္ထားတဲ့   ျခင္းႀကီးႏွစ္ခုကို ဝန္တင္ႏြားေတြရဲ႕ေက်ာေပၚမွာ သားေရအံုးေတြခံထားၿပီး ဘယ္ညာခ်ိတ္ဆြဲလို႔ သယ္ရတယ္။ လွည္းမဆြဲရေပမယ့္ ေက်ာကြဲမတတ္ ႐ုန္းရျပန္တယ္။

“ေဆာင္းဦးကာလ ႏွင္းက်ေသာ့ခါ

ေတာင္ပိုင္ထဲကို တက္ျမဲႏြားတရာ

ဘဲေတာင္ ႏြားဝါ ႏြားျပာ ခ်ဳိကုပ္

တင္ျခင္းငယ္ေခ်ာေျပ အံုးသားေရ

ယဥ္ေခြသာ ေနာက္ၿမီးသုတ္ကယ္ႏွင့္ေလး”

ေတာင္ပိုင္တက္ဖြ႔ဲတ်ာခ်င္း

ဝန္ႀကီးပေဒသရာဇာ

(ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၄၅-၁၁၁၆)

ဝန္တင္ႏြားတို႔ နားတဲ့စခန္း

ေတာင္သူလယ္သမားေတြအတြက္ မရိွမျဖစ္ အေရးပါလွတဲ့ ႏြားေတြကို ႏြားပြဲေတြမွာ ေရာင္းၾက ဝယ္ၾကတယ္။ ႏြားရဲ႕က်န္းမာေရး ေကာင္း၊ မေကာင္း စစ္ေဆးဖို႔နဲ႔ အသက္ကိုခန္႔မွန္းဖို႔ ႏြားေတြကို သြားျဖဲၾကည့္ၾကတယ္။ အလကားရတဲ့ႏြား သြားျဖဲၾကည့္တာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ အမွန္တကယ္ ၾကည့္ရပါတယ္။ ႐ိုးရာဓေလ့ယံုၾကည္မႈအတိုင္း ႏြားကိုယ္ေပၚက ‘ေဗြ’ ေတြကို စစ္ေဆးၾကတယ္။ ေဗြေကာင္းပါတဲ့ႏြားဆိုတာ ဘယ္ေတာ့မွ ေဗြေဖာက္ေလ့မရိွတာေၾကာင့္ တသက္တာပတ္လံုး ျပန္ၿပီးမေရာင္းေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာၾကတယ္။

“ႏြားပိုက္တင္ႏြား

စိတ္ထားယဥ္မွန္

မ်က္ၾကား ေဗြေကာင္း

မေရာင္း တသက္ပန္

ေဗြတံခြန္ကို”

ေတာင္ပိုင္တက္ဖြဲ႔တ်ာခ်င္း

ဝန္ႀကီးပေဒသရာဇာ

(ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၄၅-၁၁၁၆)

ျမန္မာ့႐ိုးရာ ႏြားပြဲ

 

ႏြားပြဲက ႏြားေရာင္စံု

ေရရွားတဲ့အညာအရပ္ေဒသက ႏြားေတြဆိုရင္ ေရခ်ဳိမရႏိုင္တဲ့အခါ ေရတြင္းေတြက ေရငန္ကုိ ေသာက္ၿပီး ျမက္ေျခာက္ပဲစားရတဲ့အခါေတြ ရိွတာေပါ့။ ေခ်ာင္းေတြ ကန္ေတြက ေရခ်ဳိမ်ား ေတြ႔ပလား ဆိုရင္ျဖင့္ ႏြားငတ္ ေရက်သလိုပဲလို႔ ေျပာၾကတဲ့အတို္င္း ဝမ္းပိုက္ကားေအာင္ ေသာက္ၾကရရွာတယ္။

 

ႏြားငတ္ ေရက် ဆိုသလိုမ်ား

ေနဝင္ရီတေရာ ေနေရာင္ ခပ္မွိန္မိွန္အခ်ိန္ေရာက္ရင္ စားက်က္မွာလႊတ္ၿပီး ေက်ာင္းထားတဲ့ ႏြားေတြ ရြာထဲကို ျပန္သြင္းရတယ္။ ႏြား႐ိုင္းသြင္းခ်ိန္ လို႔ ေခၚပါတယ္။

 

ေနေရာင္က ခပ္မွိန္မိွန္ ႏြား႐ိုင္းသြင္းခ်ိန္

 

ေကာက္႐ိုးလွည္း ႏွစ္စီးတိုက္

 

ေကာက္႐ိုးလွည္း ႏွစ္စီးတိုက္စာသယ္ႏိုင္တဲ့ ေထာ္လာဂ်ီ

ဒီကေန႔ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဇာတိ ‘ေထာ္လာဂ်ီ’ လို႔ေခၚတဲ့ယာဥ္တမ်ိဳးကို သံုးေနၾကၿပီ။ မူရင္း လယ္ထြန္စက္ကို ထပ္ဆင့္တီထြင္လုိက္တဲ့ ယာဥ္တမ်ဳိးပါ။ ေမာ္ေတာ္ကားထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ေစ်းပိုခ်ဳိၿပီး ျပည္တြင္းမွာ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ တႏိုင္ ခ်က္တဲ့ ဒီဇယ္ဆီနဲ႔လည္း ေမာင္းႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ျမန္မာျပည္အႏွံ႕အျပားမွာ ေထာ္လာဂ်ီေတြကို တေန႔တျခား အသံုးမ်ားလာၿပီ။ အသံုးမ်ားလိုက္ပံုမွာကေတာ့ ဒီကေန႔ ေက်းလက္ေဒသရဲ႕ ကူးသန္းသြားလာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးကို ေထာ္လာဂ်ီယဥ္ေက်းမႈ လို႔ေတာင္မွ ေခၚရေတာ့မလိုပါပဲ။

ျမန္မာျပည္အႏွံ႔အျပား အသံုးမ်ားလာတဲ့ ေထာ္လာဂ်ီ

ႏြားလွည္းအစား ေထာ္လာဂ်ီကို လူစီးယာဥ္အျဖစ္လည္း သံုးတယ္။ တလံုးထိုး အင္ဂ်င္စက္သံက တညံညံ၊ အိပ္ေဇာမီးခိုးက တေထာင္းေထာင္းနဲ႔ပါပဲ။ တထိုင္းထိုင္း၊ တဒံုးဒံုးနဲ႔ ျမန္မာတျပည္လံုး ေထာ္လာဂ်ီသံ ဖံုးေရာေပါ့။

 

ရြာသူ ရြာသားေတြ ၿမိဳ႕ကို ေဈးဝယ္သြားခ်ိန္

ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းနဲ႔အညီ၊  ေခတ္ရဲ႕အေျခအေနက ေတာင္းဆိုလာတဲ့ လိုအပ္ခ်က္တခုကို ျဖည့္ဆည္းဖုိ႔ ေထာ္လာဂ်ီယဥ္ေက်းမႈ ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ႏြားလွည္းအစား ေထာ္လာဂ်ီကို စီးတဲ့အခါလည္း စီးၾကရေပလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ့႐ိုးရာဓေလ့ ေက်းလက္ ယဥ္ေက်းမႈမွာ ႏြားလွည္းကိုေတာ့ လက္မလႊတ္ႏိုင္ၾကေသးပါ။

        ဝါးခုတ္သြားတုန္းက လွည္းၾကမ္းႀကီးနဲ႔ဆိုေတာ့ လိုက္ဖက္ေအာင္ ႏြားေတြမွာ ခေလာက္ေတြ ဆြဲေပးထားခဲ့တယ္။  ေမာင္နဲ႔မယ္ အတူယွဥ္တြဲၾကတဲ့အခါမွာ လွည္းယဥ္စီးၾကမယ္ဆိုေတာ့ ႏြားေတြရဲ႕ လည္ပင္းက ခေလာက္ေတြကို ျဖဳတ္ထားၿပီး ဆူဆူေဝေဝ စီစီညံညံ အသံစံုျမည္တဲ့ ခ်ဴကံုးကေလးေတြ ဆြဲေပးရေပလိမ့္မယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ကိုယ့္ႏြားေတြကိုေရာ၊ ႀကီးေတာ္ရဲ႕ႏြားေတြကိုပါ အားစည္ေအာင္ ေက်ာင္းေနတုန္း ေက်ာင္းေနဆဲပါပဲ။

“ခေလာက္ကေလးရယ္တဲ့ ဒိုးဒိုးေဒါင္ေဒါင္။

ပ်ဳိတို႔ေမာင္ လယ္ယာ မလုပ္တယ္၊ ဝါးခုတ္တဲ့ေတာင္။

ႏြားညီေနာင္ အားစည္ေအာင္ပ ေဖေက်ာင္း။

ေမာင္နဲ႔မယ္ တူယွဥ္တြဲခါမွ

ယူငင္ကာ ခ်ဴဆင္ဆြဲလို႔ရယ္

လွည္းယဥ္နဲ႔ ေမာင္း။”

အမည္မသိ ေရွးစာဆို

အထူးေက်းဇူးတင္စြာနဲ႔ ကိုးကားျခင္း

(၁) မဟာကဗ်ာက်မ္း၊  ျမန္မာၾသဘာ စာအုပ္တိုက္၊ ပထမအႀကိမ္ပံုႏွိပ္၊ ျပာသိုလ၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၅၇

(၂) အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမ်ားကရတဲ့ ေထာ္လာဂ်ီ၊ ႏြားမ်ားနဲ႔ ႏြားလွည္းဓာတ္ပံုမ်ား

(၃) Burma Art and Archaeology by Alexandra Green and T. Richard Blurton : 2002